Laboratoriya ishi qavariq linzaning bosh fokus masofasini

1.
 
Birinchi usul
. Agar buyumni yig‘uvchi linzaning birinchi bosh fokusi bilan 
ikkilangan fokus oralig‘iga joylashtirsak, uning haqiqiy, teskari va kattalashgan tasviri hosil 
bo‘ladi. Buyumning tasviri linzaning boshqa tomonida ikkilangan fokus masofadan kattaroq 
masofada joylashgan bo‘ladi (Rasm-1).
Rasm-1 
Tajribadan va 
b
ning qiymatlari aniqlanib, (4)-yupqa qavariq linza formulasidan bosh fokus 
masofasi quyidagi ifodadan topiladi: 

(6) 
2.

 
Ikkinchi usul
. Yig‘uvchi linzada buyumning haqiqiy, teskari va kichiklashgan 
tasvirini yasash uchun buyumni linzaning ikkilangan fokus masofasidan kattaroq masofada 
joylashtirish kerak. Uning tasviri linzaning ikkinchi bosh fokusi bilan ikkilamchi fokus 
masofasi oralig‘ida yotadi (Rasm-2). Tajribadan va 
b
larning qiymatlari o‘lchanib, (6) 
formula yordamida linzaning bosh fokus masofasi aniqlanadi. 

---

3 
Rasm-2 
3
. 
Bessel usuli
. Qavariq linzalarning bosh fokus masofasini aniqlash usullaridan biri 
Bessel tomonidan taklif qilingan siljish usulidir. Bu usulga ko‘ra linzaning shunday ikki holati 
(
I
va 
II
)ni topish mumkinki, qaysiki uning bu ikki holatlariga mos ravishda ekranda buyumning 
kattalashgan (
A
1
B
1
) va kichiklashgan (
A
2
B
2
)
ikkita aniq tasvirlari kuzatiladi (Rasm-3). Yupqa 
linza formulasidan
Rasm-3 
quyidagi munosabatni yozamiz: 

(7) 
Linzaning 

I
holatiga mos buyumdan linzagacha bo‘lgan masofani 
1
va 
b