Laboratoriya ish №1 I guruh kationlarining analitik

NATRIY KATIONINING ANALITIK REAKSIYALARI
1. Alanga rangining bo‘yalishi. Tajribani bajarish uchun platina yoki nixrom sim konsentrlangan HCl kislotaga bir necha marta botirib olinadi va gorelka alangasida alanga bo‘yalmay qolguncha qizdirib tozalanadi. Tozalangan simni isitish, tekshirilayotgan eritmaga botirish va rangsiz garelka alangaga tutish kerak, shunda u alangani sariq rangga buyaydi. Bu reaksiya juda ham sezgir (bunda natriyning 3∙10^-7 mg miqdorini aniqlash mumkin). Agar alanga 10-15 s dan keyin intinsiv sariq rangga bo‘yalsa, natriy ionlari borligi hisobiga amalga oshgan bo‘ladi.

2. Rux uranilatsetat bilan reaksiyasi. Natriy ioni neytral yoki kuchsiz kislotali muhitda sariq limon rangli kristall cho‘kma natriy-ruxuranilatsetatni hosil qiladi:

Na⁺+Zn²⁺+3UO₂²⁺+9CH₃COO^-+9H₂O=NaZn(UO₂)₃(CH₃COO)₉ х 9H₂O (ch)

Reaksiyani bajarish:

Buyum oynachasiga 1 tomchi natriy tuzining eritmasidan tomizib, ustiga 1 tomchi ruxuranilatsetat eritmasidan tomiziladi. 1–2 minutdan keyin mikroskop ostida tetraedrik yoki oktaedrik shakldagi kristallarni ko‘rish mumkin. Eritmada ko‘p miqdorda K⁺ ionlari bo‘lsa Na⁺ nianiqlashga halaqit beradi. U holda, Na⁺ ionini topishda avval eritmani 2–3 marta suyultirish reaksiya uchun suyultirilgan eritmadan bir tomchi olib Na ⁺ uchun reaksiya qilish kerak.

3. Kaliy digidroantimonat (KH₂SbO₄) bilan reaksiyasi. KH₂SbO₄ Na⁺ ioni bilan sovuq sharoitda probirka devori shisha tayoqcha bilan ishqalab turilganda natriy digidroantimonatning oq kristall cho‘kmasini hosil qiladi:

NaCl + KH₂SbO₄ = NaH₂SbO₄↓+ KCl

Na⁺ + H₂SbO₄^- = NaH₂SbO₄↓

Reaksiya neytral muhitda o‘tkazilishi kerak. Chunki, kislotali muhitda reaktiv parchalanib, metaantimonat kislotaning amorf cho‘kmasi hosil bo‘ladi:

KH₂SbO₄ + HCl → KCl + H₃SbO₄

H₃SbO₄ → HSbO₃↓ + H₂O

Reaksiyaning kislotali muhiti ishqor ta’sir etib neytrallanadi. Kuchli ishqoriy muhitda cho‘kma tushmasdan, suvda eriydigan o‘rta tuz-antimonat hosil bo‘ladi:

NaH₂SbO₄↓+ 2NaOH → Na₃SbO₄+2H₂O

NaH₂SbO₄↓+2KOH → NaK₂SbO₄+2H₂O

Agar eritma muhiti ishqori u bo‘lsa, u xlorid yoki sirka kislota eritmasi bilan neytrallanadi.
Yuqoridagi reaksiyalar asosida I guruh

kationlarining reaksiyalari jadvali tuzildi.