Laboratoriya №1 mavzu: Tuproqning fizik-mexanik xossalarini aniqlash (6-soat) Mashg‘ulot maqsadi

Tuproqning mustahkamlik xususiyatlari
(deformatsiyalarga qarshiligi) – tuproqning 
turiga, namligiga, shuningdek o‘simlik ildizlarining bor-yo‘qligiga ancha bog‘liq. Tuproqning 
mustahkamligi uning cho‘zilishiga muvaqqat qarshiligi σ
ch
= 0,5 kPa, siljishga qarshiligi τ = 1 kPa 
va siqilishga qarshiligi σ
s
= 10 kPa bilan belgilanadi. Bu qiymatlar namligi 20% li qoratuproq 
uchun olingan. 
Yer haydashda tuproqning solishtirma qarshiligi – 
tuproqning mexanik tarkibi, 
strukturasi, zichlik darajasi, chim qatlami, namligi va boshqalarga bog‘liq bo‘lib, ishlov berishning 
og‘ir-yengilligini aniqlashda qo‘llaniladi. Tuproqning solishtirma qarshiligi quyidagicha topiladi: 


P
k
abn

bunda P – plugning dinamometr yordamida o‘lchangan umumiy qarshiligi, N;
a – shudgorlash chuqurligi, m; b – korpusning qamrash kengligi, m;
n – plugdagi korpuslar soni. 
Solishtirma qarshiligi 30 kPa gacha bo‘lgan tuproq yengil, 30...50 kPa – o‘rtacha, 50...70 
kPa – o‘rtacha og‘ir, 70...120 kPa – og‘ir va 120 kPa dan katta bo‘lganda juda og‘ir tuproq 
deyiladi. 
kh
Ps
S


---

4