La perspektive” – uzoqqa qarash, yunonchasida esa “perspictor

plafonli perspektiva – bunda narsaning tasviri gorizontal tekislikda yasalib, asosan, bino shiftlariga ishlanadi.

5. 
   Kinoperspektiva – bu grafik usulda foto-kino suratlari kinofilmlar bo’yicha harakatlanuvchi ob’yektning tezligi va tezlanishi haqidagi ma’lumotlarini o’rgatuvchi alohida fandir.
   
6. 
   Aeroperspektiva – bu perspektiva samolyotdan turib yerdagi ob’yektlarning tasvirini yasashda yoki aerofoto usuli bilan surat olishda qo’llaniladi.
   

Perspektivada qabul qilingan simvollar.

Belgilanishi	Nomlanishi
H, K, U, N	perspektivada geometrik apparatlaridagi narsalar, kartina, ufq va neyrtal tekisliklar
S, S1, P, P1, D1, D2	perspektivaning geometrik apparatidagi xarakterli nuqtalari
H	ufq chizig’i
A′, B′, C′,…va 1′, 2′, 3′...	fazodagi nuqtalar
A1′, B1′, C1′,…va 11′, 21′, 31′..	fazodagi nuqtalarning narsalar tekisligidagi proyeksiyasi
A, B, C, …, 1, 2, 3,….	fazodagi nuqtalarning kartina tekisligidagi proyeksiyasi
A1, B1, C1,…va 11, 21, 31...	fazodagi nuqtalarning kartina tekisligidagi proyeksiyasining perspektivasi
a, b, c, ….	fazodagi to’g’ri yoki egri chiziqlar
AB, MN, ……	fazodagi kesma
ak, bk, nk,……	fazodagi to’g’ri chiziqning kartinadagi izi
a∞, b∞, n∞,…. va F1, F2, F3, …	fazodagi to’g’ri chiziqning uchrashish nuqtasi (cheksizlikdagi xosmas nuqtaning perspektivasi)
T, Q, M, …..	fazodagi tekisliklar
KH, TH, QH, ……	tekisliklarning narsalar tekisligi bilan kesishgan chizig’i
NK, TK, QK, ……	fazodagi tekisliklarning kartinadagi izi
N∞, T∞, Q∞, ……	fazodagi tekisliklarning uchrashish chizig’i (cheksizlikdagi xosmas chizig’ining perspektivasi)
α′, β′, γ′, ……	grek alifbosining kichik harflari bilan burchaklarning perspektiv tasviridagi haqiqiy kattaligi
α, β, γ, ……	grek alifbosining kichik harflari bilan burchaklarining perspektivasi
AH, BH, SH,…va 1H, 2H, 3H,.	fazodagi nuqtaning narsalar tekisligiga tushgan soyasi
A­V, BV, CV,..va 1V, 2V, 3V,…	fazodagi nuqtaning frontal proyeksiyalar tekisligiga tushgan soyasi
A­C, BC, CC,..va 1C, 2C, 3C,…	fazodagi nuqtaning biror tekislikga tushgan soyasi
A­A, BA, CA,..va 1A, 2A, 3A,…	fazodagi nuqtaning suv yoki ko’zgu sirtidagi aksi
H. U.	kesmaning haqiqiy uzunligi
( )	tegishli (tegishli emas)
≡ (≡)	ustma – ust tushgan (ustma – ust tushmagan)
( )	parallel (parallel emas)
┴ (┴)	perpendikulyar (perpendikulyar emas)
	to’gri burchak belgisi
	“orqali” so’zi mazmunini beradi. masalan a nuqta orqali t chiziq o’tkaziladi atamasi qisqacha A t tarzida ifodalanadi.

Perspektivaning geometrik apparati.
H – gorizontal tekislik, ya’ni narsalar tekisligi. Yer shartli ravishda narsalar tekisligi deb qabul qililgan;
K – kartina tekisligi. U har doim H narsalar tekisligiga nisbatan perpendikulyar yoki qiya olinishi mumkin. Kartinadagi narsalarning tasviri perspektiv tasvir deb ataladi. Yoki qisqacha perspektiva deyiladi;
K_H – kartina asosi. U kartinaning narsalar tekisligi bilan kesishgan chizig’i;
S – ko’rish nuqtasining fazodagi geometrik o’rni. Uning balandligi perspektiv tasvirlar yasovchi (kuzatuvchi) ning qayerdan qarab bajarishiga bog’liq;
S₁ – ko’rish nuqtasi. S ning H dagi asosi;
P – kartinaning bosh nuqtasi. Bu nuqta S ko’rish nuqtasidan kartinaga o;tkazilgan perpendikulyar to’g’ri chiziq orqali aniqlanadi. Ya’ni S dan K ga o’tkazilgan perpendikulyar chiziqning K bilan kesishgan nuqtasidir;
U – ufq tekisligi. S ko’rish nuqtasi orqali K kartinaga perpendikulyar qilib o’tkaziladi;
h – ufq (gorizont) chizig’i. U – ufq tekisligining K bilan o’zaro kesishgan chizig’i;
Sp – bosh yoki distansion masofa. U tanlab olingan kartina dioganalaining 1,5– 2 barobariga teng qilib olinadi. Bu distansion masofa asosan ko’rish burchagiga bog’liq bo’lib, ko’rish maydoni orqali tanlanadi;
N – neytral tekislik. Bu tekislik S ko’rish nuqtasidan K kartinaga parallel qilib o’tkaziladi (1 – rasm).

1-rasm.
Kartina va neytral tekisliklar fazoni uch qismga bo’ladi. Bu hosil bo’lgan fazolar shartli ravishda quyidagicha nomlanadi.

1.