L ya. Olimov psixologiya tarixi

Psixofizika. Psixik ko‘rinish aniq qonuniyatga bog‘liq degan g‘oya psixofizika oqimini izlanishlarida tasdiqlangan. Bu oqimning tashkilotchisi nemis olimi, fiziolog Gustav Fexner (1801-1887) edi. Aniq ma’lumot va metafizik spekulyasiya uni fikrlashida bog‘lanib ketgan. Olim XX asrning 20-30 yillarida Leypsigda fizikadan dars berib elektr bo‘yicha izlanishlar olib borgan. Psixologik savollarga qiziqish o‘shanda paydo bo‘lgan. U uzoq kasallikdan so‘ng ko‘zi xiralashib qolganda falsafa bilan shug‘ullangan, uni fikricha butun koinotda ong tarqalgan.
Osmon jismlari tirik, materiya esa psixikani orqa ko‘rinmas tomoni, buni Fexner matematika va eksperiment bilan tasdiqlamoqchi edi. Bir vaqtlar Gerbert psixik hayotni matematik formulalar bilan bog‘lamoqchi bo‘lganida mag‘lubiyatga uchradi. Bu hisoblash materiya qalbaki bo‘lgani uchun sodir bo‘ldi.
Fiziolog olim E.X.Veber(1796-1878)ni ishining taqdiri esa o‘zgacharoq bo‘ldi. Teri va muskul sezgisini eksperiment yo‘li bilan o‘rganib Veber fizik qo‘zg‘atuvchi va sensor reaksiyasi o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlikni matematik formula bilan echish mumkin degan xulosaga keldi. Veber fikricha, qo‘shimcha qo‘zg‘atuvchi har bir yordamchi berilgan masofaga nisbatan bir xil masofada bo‘lishi kerak, shunda arang sezilish farqi bo‘ladi. Bu xulosani ahamiyati katta. Tashqi qo‘zg‘atuvchidan olingan sezishni tartibli xarakterda ekanligidan tashqari metodologik jihatdan psixologiyani kelajagi uchun muhim xulosa, ya’ni son va o‘lchovga butun psixik ko‘rinishlar tobeligi fizik ko‘rinishga sabab bo‘ldi.


Nazorat savollari:

1. 
   Yangi psixologiya maktabi shaklanishi va rivojlanishi to‘g‘risida fikr bildiring.
   
2. 
   Strukturalzmni tushuntiring.
   
3. 
   Vyusburg maktabi haqida nimalarni bilasiz.
   
4. 
   Fransuz psixologiya maktabi vakillarini ayting.
   
5. 
   Sezgi organlari haqidagi bilimlar.
   
6. 
   Psixofiziologiya nima?
   
7. 
   Bosh miya haqidagi bilimlar.
   
8. 
   Psixologiyaning mustaqil fan sifatida shakllanishi
   
9. 
   Psixologik jarayonning oddiydan murakkabga qarab o‘sishi
   
10. 
    I.M.Sechenovning psixika haqidagi tasavvurlari