L. S. Karieva makroiqtisodiyot

balance of payments
BP) egri chizig‛i 
yordamida tasvirlangan. Ushbu egri chiziq joriy (savdo) balansi (-NX) tanqisligi 
chet eldan kapitalning sof tushumlari bilan qoplanganda (CF) muvozanat 
holatidagi to‛lov balansining holatini aks ettiradi (13.3.2-rasm).

---

290 
13.3.2-rasm BP egri chizig‛i 
Rasmdan ko‛rinib turibdiki, Y
l
daromad darajasida sof eksport qiymati manfiy 
(NX-1<0) ga teng va CF
1
miqdoridagi sof kapital oqimi bilan qoplanadi, bu faqat 
foiz stavkasi r1 darajasida mumkin. Natijada, kvadrant I ning 1-bandi aniqlanadi, 
daromad darajasining oshishi bilan (Y
2
> Y
1
) salbiy savdo balansi (NX-2>NX
1
) 
o‛sadi va katta kapital oqimi (CF
2
> CF
1
) bilan moliyalashtirilishi mumkin, bu (r
2
) 
foiz stavkalarining yuqori darajasida bo‛lishi mumkin. Natijada, I kvadrantda 2-
nuqta hosil bo‛ladi. 1 va 2-bandlarni bog‛lab, biz BP egri chizig‛ini hosil qilamiz, 
ularning har bir nuqtasi ma’lum daromad va foiz stavkasida to‛lov balansi 
muvozanatini namoyish etadi. 
Agar biz davlat xarajatlari va pul ta’minotini hukumat o‛z ixtiyori bilan 
boshqarishi mumkin bo‛lgan o‛zgaruvchilar deb hisoblasak, unda, har doim ham 
daromad darajasi (Y), foiz stavkasi (r) va valyuta kursi (Ex) qiymatlarini 
iqtisodiyotning barcha uch sohalari (real, pul va tashqi) o‛zaro muvozanatda deb 
hisoblash mumkin. 
Bu ideal holat bo‛lib, unga amalda bir vaqtda erishish mumkin, shundan so‛ng 
iqtisodiyot nomutanosib holatiga o‛tadi, bu esa qayta ko‛rib chiqishni talab qiladi.
 
13.4 Mandell-Flemingning ochiq iqtisodiyot modeli 
Ochiq iqtisodiyotdagi makroiqtisodiy ko‛rsatkichlar asosan valyuta kursi bilan 
bog‛liq. Ayirboshlash kursi va boshqa makroiqtisodiy o‛zgaruvchilarning o‛zaro 

---

291 
ta’sirini tahlil qilish uchun biz asosiy makroiqtisodiy modellardan biri - ochiq 
iqtisodiyot uchun IS-LM modelidan foydalanamiz (Mundell - Fleming modeli). 
Model tovar bozori (IS egri chizig‛i) va pul bozori (LM egri chizig‛i) bilan 
ifodalanadigan aktivlar bozoriga asoslangan. 
Model quyidagi tenglamalar tizimi tomonidan rasmiy ravishda tavsiflanadi: