L. S. Karieva makroiqtisodiyot

ichki makroiqtisodiy tartibga solish
. Valyuta kursi barqarorligini ushlab 
turishning oxirgi vositasi ichki soliq yoki pul siyosatidan shunday foydalanish 

---

259 
hisoblanadiki, bunda tegishli chet el valyutasining yetishmasligi bartaraf qilinadi. 
Masalan, cheklovchi soliq va pul kredit siyosati tadbirlari mamlakat milliy 
daromadini boshqa bir davlat milliy daromadiga nisbatan pasaytiradi. Chunki, 
import miqyosi milliy daromad darajasiga to‛g‛ridan-to‛g‛ri bog‛liq bo‛lib, bu 
o‛sha boshqa davlat buyumlariga va demak, xorijiy valyutaga talabning 
cheklanishiga olib keladi. 
12.5 Valyuta bozori. Valyuta ayirboshlash zarurati. Chet el valyutasiga 
talab. Chet el valyutasini taklif etish 
Valyuta kursi kontseptsiyasi. 
Valyuta
(valyuta) - xalqaro muomalada pul 
funktsiyalarini bajarishga qodir vosita. Valyuta milliy (milliy valyuta) va chet el 
(xorijiy valyuta) bo‛lishi mumkin. 
Milliy valyuta uni chiqaradigan mamlakatlar hududida qonuniy to‛lov 
vositasidir (AQShda dollar, Rossiyada rubl va boshqalar). Chet el valyutasi - bu 
ma’lum bir mamlakat hududida ishlatiladigan boshqa mamlakatlarning to‛lov 
vositasi (masalan, Rossiyada dollar). 
Har qanday valyuta konvertatsiya xususiyatiga ega - bir-biriga mos miqdoriy 
mutanosiblikda almashtirish qobiliyati, bu valyuta kursi deb ataladi. 
Valyuta kursi
- ma’lum bir mamlakat milliy valyutasi birligining boshqa 
mamlakatlar valyutalari birliklarida ifodalangan narxi. 
Milliy valyuta kursining shakllanishi to‛g‛ridan-to‛g‛ri va bilvosita bo‛lishi 
mumkin bo‛lgan valyuta kotirovkasi deb ataladi. To‛g‛ridan-to‛g‛ri kotirovka 
milliy valyuta birligining kursini ma’lum miqdordagi chet el valyutasida 
ifodalashni o‛z ichiga oladi. Bilvosita - ma’lum miqdordagi milliy valyuta orqali 
chet el valyutasi birligining kursini ifodalash. 
Nominal va real valyuta kurslari. Nominal kurs joriy operatsiyalarni amalga 
oshirish va ular bo‛yicha hisob-kitob qilish uchun ishlatiladi. Agar uzoq muddatli 
tendentsiyalarni aniqlash zarur bo‛lsa, unda nominal valyuta kursi noqulay bo‛lishi 
mumkin, chunki valyuta qiymati boshqa har qanday tovar kabi mamlakatda narxlar 
o‛zgarishi bilan o‛zgarib turadi. Shuning uchun taqqoslash uchun nominal valyuta 
kursini har ikki mamlakatda inflyatsiya darajasini hisobga olgan holda real 

---

260 
o‛lchovga o‛tkazish mumkin. Shunday qilib, haqiqiy valyuta kursi (E
r
) - bu 
ma’lum bir mamlakatda (P
d
) va chet elda (P
f
) narx darajalari o‛zgarishini hisobga 
olgan holda qayta hisoblangan nominal kurs (En):