L. S. Karieva makroiqtisodiyot

«Leontev taajjubi»
(poradoks) yuzaga kelishiga sabab bo‛ldi. V.Leontev AQSH 
kapital ortiqcha bo‛lgan mamlakat bo‛lishiga qaramasdan 1947 yilda kapital 
talabchan emas, balki mehnat talabchan mahsulot eksport qilganligini ko‛rsatib 
berdi. Ya’ni Xeksher-Olin kontseptsiyasiga zid keladigan vaziyat yuzaga keldi. 
Keyingi tadqiqotlar esa AQSH da kapitaldan ko‛ra yer va ilmiy texnik 
mutaxassislar nisbiy ortiqcha ekanligi tasdiqlandi. AQSH ishlab chiqarilishida 
aynan shu omillar ko‛proq foydalaniladigan tovarlarning sof eksportyori bo‛lib 
chiqdi.
1948 yil amerikalik iqtisodchilar P.Samuelson va V.Stolperlar Xeksher-Olin 
kontseptsiyasini takomillashtirishdi. Ularning nazariyasi bo‛yicha xalqaro savdo – 
ishlab 
chiqarish 
omillari 
bilan 
ta’minlanganlik 
darajasidan 
notekislik, 
texnologiyalarining bir-biriga mosligi, raqobatning rivojlanishi va mahsulotlarning 
harakatchanligi kabi sharoitlarda mamlakatlar o‛rtasidagi ishlab chiqarish omillari 
narxlari tenglashadi.
D.Rikardo modelida ishlab chiqilgan va E.Xeksher, B.Olin, P.Samuelson 
hamda V.Stolperlar tomonidan to‛ldirilgan savdo kontseptsiyasiga nafaqat 
mamlakatlar o‛rtasidagi o‛zaro foydali savdoni yo‛lga qo‛yish, balki mamlakatlar 
rivojlanishi o‛rtasidagi farqlarni kamaytirish vositasi sifatida ham qaraladi.
 
11.4 Tashqi savdo siyosati: mohiyati, maqsadi va usullari 
Biror mamlakatning tashqi iqtisodiy faoliyatga bevosita va bilvosita aralashuvi 
jarayoni eksport va import hajmi va tarkibiga ta’sir ko‛rsatish orqali ichki 
bandlilikni ta’minlash, iqtisodiy o‛sishga erishish, makroiqtisodiy barqarorlikni 
ta’minlash, to‛lov balansini yaxshilash hamda valyuta kursini tartibga solish 
maqsadlarini ko‛zda tutadi. Davlat tomonidan amalga oshiriladigan bunday 

---

232 
tadbirlar savdo siyosati deb yuritiladi.