Л. М. Шипитсйна И. А. Вартанян анатомия, ФİЗİология ва патология eшитиш, нуқҚ ва кўриш органлари



Download 1,9 Mb.
bet102/233
Sana12.07.2022
Hajmi1,9 Mb.
#779479
1   ...   98   99   100   101   102   103   104   105   ...   233
Bog'liq
1Anatomiya, fiziologiya

Автомобил нутқ майдони сўзидир овоз бирикмалар ва уларнинг кейинги мажмуи учун, зарур танлаш ҳаракатлар бўлган - сўнгра, масалан, Деи - артикулятсия органларини янгилаши керак бўлган дастурни амалга ошириш .
Канадалик нейрохирург Пенфилд ўзининг ҳамкасби - Э Жаспер Робертс билан миянинг бир қисмини терапевтик мақсадларда (епилепсия билан оғриган беморларда) олиб ташлади , кортекснинг нутқ соҳалари ҳақидаги саволга аниқлик киритди. Броcа ва Wерниcке ҳудудларига қўшимча равишда улар топдилар - қўшимча равишда, ёки юқори овоз, ёрдамчи рол ўйнайдиган ҳудуд. Ягона нутқ механизми вазифасини бажарадиган учта нутқ соҳаси ўртасида яқин алоқалар кўрсатилган. Беморни нутқдан олиб ташланганда, бир мунча вақт ўтгач, бу нутқ бузилишида пайдо бўлган кортикал жойлар юз - новилис камроқ. Демак, қолган нутқ соҳалари маълум даражада узоқ нутқ зонаси функсияларини ўз зиммасига олган. Бинобарин, нутқ минтақаси ишончлилик тамойилларига эга - СТИ. Нутқ соҳаларининг роли бир хил эмас. Бу бир ёки бошқа рече қувилганидан сўнг вақтни ва сўз тиклаш даражасини кўрсатди - зонасини умидсиз.
Маълум бўлишича, уд - лении нутқининг юқори зонаси бўлса, у осонроқ ва тўлиқ тикланади . Броcа майдонини ўчирганингизда бузилган - Ния доимий ва жуда муҳим нуқсонлар бўлиб қолади, аммо уни қайта тиклаш мумкин. Wерниcке зонасини олиб ташлаш билан, айниқса миянинг субкортикал тузилмалари таъсирланган бўлса, энг оғир, кўпинча қайтарилмас нутқ бузилишлари пайдо бўлади. •
Нутқ актининг тўғри оқими учун нутқ соҳалари ишини аниқ мувофиқлаштириш керак. Мисол учун, бола онасини чақиришни хоҳлайди. Овозли тасвир қатлами сақланадиган Wерниcке ҳудудидан - ва "она", айтиш керак бўлган дастур Броcа майдонига узатилади. Арти - куляторли жисмларнинг мотор проексияларига келган сўзни талаффуз қилишнинг мотор дастури орқали ҳосил бўлади . Нерв йўллари бўйлаб мотор проексия зонасидан нерв импулслари юз, лаблар, тил, гıртлак, нафас олиш мушаклари мушакларига узатилади ва бола "она" сўзини талаффуз қилади. Бу бутун мураккаб жараён ўз-ўзини тартибга солади, яъни. актнинг бир ҳаволаси автоматик равишда кейингисини ўз ичига олади.
Барча соҳалар чап ярим шарда (ўнгда - бўйинларда) нутқдир, аммо нормал нутқ учун миянинг иккала ярим шарининг мувофиқлаштирилган иши талаб қилинади. Фронтал сўзи фаолияти симметрик нуқталар давомида соғлом шахслар, вақтинчалик, қуйи-бирлари - иккала яримшарда ўзгарувчилар соҳаларда аниқ ҳизаланан, лекин про - иккинчи Келгуси 3-4-Не мингдан чап ярим шардаги нерв жараёнлари пост-чеклаш ўнгдаги жараёнлар оқимининг. Оғриқ - ДАВЛАТ Кекелемеден симметрия фаолиятида бир фарқ бор - ўнг ярим шар чап ўзиб бошлайди эса 44 милодий арй нуқталари.
Марказдан нутқ аъзоларига борадиган йўл нутқ механизмининг фақат бир қисмидир. Унинг яна бир қисми - бу фикр-мулоҳаза. Улар мушаклардан марказга ўтади ва маълум бир вақтда артикулятсияда иштирок этадиган барча мушакларнинг ҳолати ҳақида мияга ҳисобот беради. Бу мияга товуш талаффуз қилинишидан олдин ҳам артикуляр аппаратлар ишига керакли тузатишлар киритиш имконини беради. Мушак cон, бу турдаги - оғриётган жараёнлари устида ёй. Бундан ташқари, эшитиш назорати мавжуд: боланинг айтган сўзи Wерниcке зонасида сақланадиган стандарт билан таққосланади, бу сўзнинг намунаси. Устига - мушак, эшитув назорат фарқли ўлароқ, бир неча хатти бор - аллақачон айтган сўз бир хил. Бола билан гаплашиш одати оғзаки стандартларни ишлаб чиқиш жараёнини бузади. Шундай қилиб, Обра - Катталаштириш, миянинг кўплаб қисмлари фаолиятини мувофиқлаштириш зарурлигини айтиш.
Миянинг функтсияси сифатида нутқ чуқур ассиметрикдир. Лингвистик Оф - ские инсон қобилият га асосан аниқланади - вйм ярим шар. Бу бир-бирига боғланган овоз зонасида пойгалар - орқа темпорал минтақада (Верниcке майдони) талаб қилинади, пастки фронтал гирус (Броcа майдони), қолган премотор соҳа - лушария ва қўшимча восита кортекси, ҳаракатланиш билан бирга! - ҳар иккала ярим шарнинг қобиғи, назорат мувофиқлаштирилган - гидроклорик фаолият артиcулаторй аппарати, ска сифатида ҳаракат - Зано юқорида, ягона нутқ механизми сифатида.
Нутқ функтсияларини амалга оширишда мия ярим кортексининг турли соҳаларининг ҳамкорлик қилиш йўллари - Мувофиқ. Сўз дон ўз ичига олиш марта - (ингл қобиғида, масалан, ўқиш) эшитув тизимида ёки "нон-ешитув" мия формасёнларда ривоят қилинади, у маъно эътироф керак. Шу билан бирга, инсон нутқининг маъносини тушуниш ва овозли жавобни яратиш учун дастур зарур масофа - натижада олинган асосий эшитиш ёки томошабин - гидроклорик маълумотни қайта ишлаш . Бу Wерниcке ҳудудида, билан жойлашуви бўлиб ўтади - зҳенной вақтинчалик минтақада чизиққа яқин жойда - Бошланғич эшитиш қобиғи. Бу эрда кирувчи сигнал - сўзнинг маъносини тушуниш таъминланади. Агар ёзма нутқ идрок қилинса, биринчи навбатда асосий визуал кортекс ёқилади. Шундан сўнг, ўқилган сўз ҳақида маълумот берилган сўзнинг визуал шаклини Верник зонасидаги акустик аналоги билан боғлайдиган бурчак гирусига киради. Дегани учун - уни таъминлаш учун зарур Сениа сўзлар киритсин - мақбуллаштиришни учинчи фронтал извили жойлашган Броcа нинг соҳасида - йўқ. Иштирок этиш туфайли нутқнинг маъносини тушунганингиздан сўнг Вер зонаси - ник Брок фаоллаштириш зонаси ёй нури деб аталадиган толалар гуруҳи тақдим этилади. Брок маълумот соҳасида, пост - Верниcке ҳудудидан ичди, дастурнинг батафсил ифодаланишига сабаб бўлади. Ушбу дастурни амалга ошириш - восита кортексининг олдинги проектсиясини фаоллаштириш орқали ўрнатишни хоҳлайман, кенгашлар - - бошқарувчи нутқ мушаклари ва тегишли соҳа Броcа ШОРТ - Кими толалари. Ёзма нутқни визуал идрок этишда нутқ реактсиясининг пайдо бўлишига олиб келадиган йўл соф акустик идрок билан бир хил. Шунга ўхшаш усул
223 

ёзма ва имо-ишора тилини идрок этиш карлар орасида ҳам мавжуд.


Мия тадқиқотининг турли усулларини ишлаб чиқиш билан аниқланг - лагер ва нутқни таъминлайдиган мия ҳақидаги билимларни кенгайтиринг. Шундай қилиб, объектларни номлаш функтсиясини бажаради, деб тахмин қилиш учун асос бор - Хиа миянинг турли соҳалари, аксессуарларга қараб - СТИ объекти уларнинг функтсионал мақсадининг маълум бир синфига. Бу бўлган миянинг айрим ҳудудлар деб ҳисобланади - тушунчалар ва сўзлар боғловчи "медиаторлар" бўлади. Мисол учун - чора-тадбирлар номлаш функтсияси эшак маҳаллийлаштирилган умумий тушунчалар учун - улар вақтинчалик ҳудудларни тарк, ва ихтисослашган, койк- ретнйҳ, тушунчалар учун - чап темпорал соҳаларда олдида.
Мавжуд схемалар нутқ кортикал майдонлари чап ва ўнг - Вåгå ярим шарлари фокал мия лезёнларıнда турли нутқ бузилишларини таҳлил қилиш натижаси эди. Улар шундай қурилган - шунингдек, мия жарроҳлиги пайтида кортекснинг электр стимулятсияси нуқтаси маълумотларига асосланади. Нутқ хариталари - ўнг ярим шар учун тузилган доменлар сезиларли даражада фарқ қилади - хаританинг чап ярим шарига ўхшамайди. Фақат нутқ (юз) мушакларининг иннерватсия зоналари симметрикдир.
Ўзаро ҳамкорлик нутқ кортикал жойлар кортико-кортикал уланишлар ва идоралараро орқали нафақат горизонтал амалга оширилади - тҳаламиc ядросида (неостриа- А.Беруний, палеостриатум ва девор) орқали, шунингдек, вертикал ҳаракат, лекин.
Стриатум (думли ядро ва путамен) cон бир жой - ахборот вергенcе яъни барча сенсор тизимлар, дан осусчест - С ТҲE интегратив ва ассотсиатив функтсиялар. Қора субстантсияда синтезланган допамин каудат ядросининг синапсларига киради ва нео- ва палеостриатум (глобус паллидус) ўртасидаги ўзаро таъсир механизмини тартибга солади. Ўзаро таъсир бузилган тақдирда - таъсир (шу жумладан билвосита дофамин) ҳаракатнинг бузилиши, шу жумладан нутқнинг восита жараёни сифатида мувофиқлаштирилмаслиги кузатилади. Иккинчиси думли ядро, бир ҳаракатга ўтиш, яъни, тартибга солиш вазифаларини бири билан боғлиқ - зҳения бошқасига ва икки ИСО амалга ошириш учун шарт-шароитлар яратиш - Роwан ҳаракатларини ва уларнинг кетма-кетликни.
Палеостриатумнинг дисфунктсияси (глобус паллидус), умумий гиподинамик бузилишларга қўшимча равишда, монотон, антагонистик бўлмаган нутққа олиб келади. Чап ярим шарнинг панжараси шикастланганда , нутқнинг турли хил бузилишлари ҳам кузатилади.
Нутқни, айниқса овозни тартибга солиш миянинг лимбик тизими иштирокида амалга оширилади.
Вокалга таъсир қилувчи миянинг ҳаракатлантирувчи жойлари - затсию ва натижада нутқ интонатсиясининг хусусиятлари, унинг ҳиссий табиати расмда кўрсатилган. 71. Ушбу таъсирларнинг РеА - йўли : лимбик кортекснинг олд қисмидан тала-


Download 1,9 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   98   99   100   101   102   103   104   105   ...   233




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish