|
Рағбатлантириш
Время, с БЖ 1_
О 1 2 сек
Жуда тез мослашиш (лар)
Ўртача тезликни мослаштириш (б)
Секин мослашиш (c)
А
Гуруч. 3. Сенсор ретсепторларнинг мослашиш тезлигининг турли диаграммаси
тизимлари:
А - тез (а), ўрта
( б ) ва секин (c) мослашув билан ретсепторлари билан боғланган нейронларнинг импулслари схемаси ; Б - вақт бўйича мослашиш схемаси
! Функтсионал хусусиятларига кўра ретсепторлари ичига моно ёки тез, ўз-ўзидан фаол ва жим мултимодал бўлинади - Ро ва аста-секин мослаштириш.
Ретсепторларнинг мослашуви - доимий таъсир қилувчи стимул таъсирида уларнинг қўзғалиш даражасининг пасайиши. Функтсионал - мослашиш даражасини ўзгарувчан нал манзил ретсепторлари:
1) заиф (секин) мослашиш ретсепторлари Б учун ишлатилади - гнализатсии рағбатлантириш ҳақиқий, мутлақ ва оний қийматлари; 2) тўлиқ ва тез мослашувчи ретсепторлар - шовқин фонида қўзғатувчининг ўзгариши ҳақида сигнал бериш учун - ташқи - уни ёки биологик (ички "шовқин" - спон - танная нейрон фаоллигига мисол) (3-расм). Қачон ретсепторлари мослашиш - доимий рағбатлантириш бўлса, улар, масалан, унинг давомийлиги сифатида рағбатлантириш ҳақида маълумот маълум миқдорда йўқотади - СТИ, лекин бир ўзгариш мослаштирилган ретсепторлари сезувчанлик - нениям рағбатлантириш ортади. Рағбатлантиришнинг ҳар қандай кучайиши мослаштирилган ретсепторга янги стимул сифатида таъсир қилади.
1.4. Ретсепторлар функсияларининг кўрсаткичлари
Ретсептор сезувчанлиги - қўзғатувчини идрок этиш қобилияти. Унинг минимал қиймати рағбатлантиришни тавсифлайди - ла ретсепторлари стимулятсиясини келтириб чиқаради. Бу қиймат дейилади - Хиа мутлақ сезгирлик чегараси.
Ҳар бир сезги тизимида ретсепторлар сезгирлик чегараларида кенг тарқалган. Масалан, кўриш тизимида ретсепторларнинг максимал сезгирлиги ёруғликнинг бир квантини ташкил этади, аммо турли элементларнинг сезгирлиги 10 7 марта фарқ қилади . Эшитиш тизимида ретсепторларнинг товушга максимал сезгирлиги базиляр мембрананинг минимал механик силжишига тўғри келади, лекин турли ретсепторлар учун 10 9 фактор билан фарқланади .
Мутлақ чегара сезгирликка тескари пропортсионалдир: тизимнинг сезгирлиги қанчалик катта бўлса, абсо (пастда) паст бўлади - Кноcктурн остонаси. Чунки, бир муҳим хусусияти битта қабул қилувчи, аммо бир сенсор тизими нафақат бефарқлиги қабул қилувчи умумий тизими бефарқлиги нисбатан анча юқори бўлади. Бу табиий ҳолатда эканлигига эмас - ташқи ва ички - Сайёрамизда шовқин кўп бор. Диф - дифференсиал чегара - минимал ўзгариш параметр рағбатлантириш - ла қайси ретсепторлари намоён.
Ўз-ўзидан пайдо бўладиган фаоллик (фонда ёниш) барча ҳиссий тизимларнинг баъзи бирламчи нейронларига хосдир. Бу ташқи қўзғатувчи бўлмаган тақдирда ҳам ретсепторлар - нерв бирикмаларида фотонлар воситачининг чиқарилиши натижасидир .
5
Спонтан фаолияти, шунингдек, нодавлат ўрнини бир натижасидир - атрофидаги тўқима ретсепторлари таъсири эн. Унинг вазифаси - нал қиймати ретсепторлари собит деи иборат - фонда "шовқин" ортди ёки маҳорат - шением чиқариш частотаси бўйича ташқи стимулятор . Спонтан фаоллиги бўлмаган (жим) нейронлар одатда энг сезгир: улар энг паст чегарага эга ва ҳиссий тизимнинг максимал имкониятларини акс эттиради.
Иккиламчи сезги ретсепторлари доимо мономодал (ешитиш, кўриш), бирламчи сезги ретсепторлари (тери) мономодал, бимодал ва полимодал (тактил + оғриқ, тегиниш + ҳарорат ҳисси + оғриқ) бўлади. Функ - тсионал ихтисослашган ретсепторлари ҳиссий тизимларнинг биологик аҳамияти ва ривожланиш даражасини акс эттиради.
Ҳар қандай стимулга узоқ вақт таъсир қилиш (енгил яра - ка, иссиқлик, совуқ, ҳид ва бошқалар) аста-секин сезувчанликни пасайтиради - Хиа, баъзан эса бутунлай йўқолади (масалан, терига доимий босим остида). Бу Д сифатида ривожланаётган жараёнларга асосланган мослашиш (. 1,4 см) феномени билан боғлиқ - қабул қилувчи даражаси ва сенсори Б марказий қисмларида - темс.
Ретсепторларнинг мослашиш жараёнлари камида тўртта омил билан белгиланади: а) ретсепторга тирнаш хусусияти берувчи ёрдамчи аппаратнинг хусусиятлари; б) Хусусиятлар - истик ретсепторларга эгалик қилиш ; в) импулслар пайдо бўладиган нерв тугунларининг регенератив сифатлари; г) домен ҳодисаларида - СТИ синаптик алоқа ретсепторлари ва сенсорли нейрон учлари (иккиламчи сезги ретсепторлари учун). Тез мослашувчи ретсепторлар тирнаш хусусияти тез ўзгаришларига жавоб беради - яшовчи (масалан, унинг тезлиги, тезлашиши, узилиши - Менениус ритмик нақшлари), секин мослашувчи - статсионар стимулятсия бўйича (масалан, сиқилиш, кенгайиш - ўрнатиш, доимий ритм).
Ретсепторларга айлантирилгандан сўнг стимул ҳақида маълумот - раҳ орқа мия нерв тузилмалари ва (ёки) миянинг бирикмаси бўлган марказий асаб тизимига (CНС) киради. МССда маълумотни қайта ишлаш, узатиш, сақлаш ва кўпайтириш, шунингдек, организмнинг ўзгаришлар билан адекват ўзаро таъсири мақсадида фойдаланиш мавжуд - кг Амбиент.
Do'stlaringiz bilan baham: |
