17-асргача. товуш фанида моҳиятан жой кўринмайди - янгиларнинг биринчиси. ХВИИ асрда. торлар Э. Элилеи тажрибаларида яна янгради. Парчаланар - китоб "инсон қулоғи ҳақида рисола» (1707), бир франтсуз мутахассиси А. Валсалва биринчи тасвирланган отосcлеротиc чўнтаклари бўлиб - узанги овал ойнасининг, эшитиш ҳалок ва эвакуатсия ривожлантиришда эшитув найча аҳамиятига ишора қилди тимпаник бўшлиқнинг мазмуни. 4 йил ўтгач, Ж. Шоре ишлаб чиқди ва таклиф қилди - биринчи эшитиш учун вилкалар учун яшади. Кейинчалик мўйлов - пеҳи эшитиш назариясини ишлаб чиқишда ретсепторлар анатомиясида очиқ майдонни белгилайди, микроскопнинг пайдо бўлиши ва анатомия - иCал тузилмаларини бўяш ва маҳкамлаш усулларини ишлаб чиқиш ёрдам беради . 1835 йилда Э. Реиснер вестибу - қутбли салянгоз бўшлиғини икки қисмга ажратадиган мембранани топди ва 1851 йилда италиялик шстолог Корти қоплама мембранасини, соч турмаги - ки ва "Корти устунларини" тасвирлаб берди ва улар звуковосприни эканлигини исботлади - махсус эшитиш асбоблари. ХИХ асрнинг иккинчи ярмида. эшитиш физиологиясини ўрганишга қизиқиш Э. Вебер, Э. Ринне, Д. Швабах асарларидан сўнг ўса бошлади. Э. Wебер эълон уc - санчқи орқали эшитиш синаш учун такрорлаш ва олдин - лозҳил латерализатион овоз тест эшитиш органи зарарланишлар ташхис учун. Э. Ринне ва Д. Швабах Э. Вебернинг тадқиқотларини янги диагностика усуллари билан тўлдирди. Ушбу тестлар кенг қўлланилади ва бугунги кунгача диагностика қийматини йўқотмаган. Замонавий товуш назариясининг асосчилари таниқли эди - ХИХ асрнинг олимлари. Э. Эелмголтс ва Д. В. Райлеигҳ. Немис фи - Зеке Э. Эелмголтс "Овоз сезгилари таълимоти" китобида (1863) ички қулоқнинг моделини ишлаб чиқди , товуш тўлқинларининг ретсептор ҳужайраларига алоқаси механизми, барча товушларни оҳанглар ва шовқинларга бўлинади. уларнинг спектрал хусусиятларига асосланиб, "тембр" тушунчасини киритди ... Овозни идрок этиш механизмини тушунтириш учун у резонанс назариясини таклиф қилди. Д. W. Райлеигҳ назарияси томонидан ишлаб чиқилган ИНДИВИДУАЛС - Сгиач хусусиятларини ўлчашнинг ишончли ва миқдорий усуллари . Овоз тўлқинларини тарқатиш учун восита зарурлиги ҳақидаги савол 15-асрнинг ўрталарида тадқиқот ва муҳокама мавзуси эди. 1650 йилда немис олимлари А. Кирчер ва О. Эюкке қўнғироқ остига қўнғироқ қўйишди, унинг остидан ҳаво чиқариб юборилди. Юз товуш - ёрлиқларига заифлашиб, лекин яхши этарли эшитиладиган собиқ камайиши - тажрибачилар. Шунга асосланиб, товуш тарқалиши учун ҳаво керак эмас деган хулосага келди. 10 йилдан сўнг Р. Бойл товуш тўлқинларининг вакуумда тарқалиши мумкин эмаслигини кўрсатди. Хулоса Эюкка Кирчер ва қўнғироқ этарли изолятсия ва овоз узатиш эмас эди, деб аслида туфайли эди - экспериментал ўрнатиш турли қаттиқ қисмлари орқали элк. Бу муҳитда тебраниш жараёнлари деб маълум - турли йўллар билан қулоқ эришилган. Кўп ҳолларда одам ҳаво орқали узатиладиган тебранишларни сезади. Баъзан олдин - мустаҳкам эрга афзаллик берилади. Шундай қилиб, Калаҳари чўлида яшовчи бушменлар қулоғини эрга босган ҳолда ухлашади - Фракия яқинлашиб келаётган йиртқични аниқлайди - чунки РМС - Ростов товушининг қаттиқ жисмларда тарқалиши ҳаводагидан 10 баравар кўп. Ғарбий Африкада ярим-ёввойи қабилалар келган балиқчилар балиқ овлаш де тутқичига қулоғини қўйиб, сув ости товушларни эшитиш қачон - дарахт товуш ажойиб ўтказгич, чунки, Оар бўкиришини сувга тушиб кетди. Овоз, товуш муҳити ва тўғридан-тўғри эшитишнинг физиологик механизмлари - идрок фанини ўрганишнинг қисқача тарихи кўп асрлик синовлар ва уларнинг натижаларидан далолат беради, бу бизнинг эшитиш тизимининг ғайриоддий хусусиятлари ҳақидаги тушунчамизни аста-секин аниқлаштиришга имкон берди. Бизнинг техник мўъжизалар асримизда ҳам, ажойиб механизмларнинг имкониятлари инсоннинг ҳис-туйғулари имкониятларидан олдин оқариб кетган. Бизнинг қулоқларимиз шунчалик сезгирки , ҳаво бари молекулаларининг тасодифий зарбаларини деярли эшитиш қобилиятига эга - банную мембрана. Ва шунга қарамай, ҳайратланарли сезгирлигига қарамай, қулоқ шунчалик кучли товуш тўлқинларининг зарбаларига бардош бера олади, улар танани тебранади. Бундан ташқари, қулоқ ажойиб селективликка эга. Хонада, тўлдиринг - ненной суҳбатдош одамлар, у шовқин энг эътиборсизлик ва уни фақат бир киши қўлга қодир. Симфоник оркестр дирижёрининг қулоқ мо - Жетте товушларни аралаштириш индивидуал асбобларни аниқлайди. Тузилишида ҳам, функтсиясида ҳам қулоқ жуда нозик шаклланишдир. Ушбу такомиллаштириш чора-тадбирларидан бири у реаксияга киришадиган аҳамиятсиз тебранишлардир. Баъзи товуш частоталарида қулоқ пардасининг тебранишлари шунчалик кичикки, улар сантиметрнинг миллиарддан бир қисмини ташкил қилади, яъни. водород атомининг диаметрининг ўндан бирига тенг. Вақт ўтказадиган ички қулоқнинг далгаланма жуда нозик мембранаси - эшитиш нервида Дразҳеном, ҳали ҳам амплитуда 100 марта камроқ. Эшитиш физиология сирларидан бири бўлиб қолганини тушуниш учун фақат шу фактнинг ўзи кифоя. Ҳатто бугунги кунда ҳам, бу майда тебранишлар яра - ка асаб тугунларини қандай рағбатлантиришини ҳали ҳам билмаймиз . Лекин юпқа электрон туфайли - роакустической ускуналар энди кўп функтсияси ҳақида маълум - тсионирует қулоқ. Ҳайвонлар ва одамларнинг эшитиш тизими кўп сонли турли хил хорижий Wед - дй товушларини қандай аниқлайди, таҳлил қилади ва мураккаб қайта ишлашни таъминлайди, деган савол 100 йилдан ортиқ вақт давомида олимларнинг эътиборини тортди. Ташкилотнинг функтсионал танасини - янги ҳис-туйғуларни, хусусан, эшитиш тизимини ўрганиш зарурати биринчи бўлиб ишончли эди - И. М. Сеченов ўзининг "Бош оғриғи - миянинг рефлекслари " (1863) асарида кўрсатади . Сетченов сезгилар физиологиясини ўрганиш тарихида биринчи бўлиб фарқни сезиш - Ниж нафақат периферик РECEП тузилиши - баҳоли қурилмалар, балки cа - ИОМ нерв толасининг қўзғалишдаги ўзига хослиги билан боғлиқ деган тахминни илгари сурди . Сезгилар физиологияси ривожланишидаги янги босқич ажралмас - лекин Павловнинг ВИEW физиологияси бўйича иши билан боғлиқ. Павлов кейинги тадқиқотлар учун муҳим йўналишларни аниқлади - дованй анализатор тизимлари. Жумладан, улар етказиб берилди - бизга анализатор проис фаолиятида нима борлиги ҳақидаги саволлар - жараённинг дизайни бўйича ва периферикда юради Ускуналар - ўша ва у - дизайн ва анализатор миясида жараён туфайли; қўзғатувчиларни оддийдан энг юқори даражагача таҳлил қилиш қандай кетма-кет босқичлардан иборат; бу таҳлил қандай умумий қонуниятларга мувофиқ амалга оширилади. Eшитиш идрок механизмларига ўтишдан олдин биоаку - товушларнинг жисмоний ва физиологик хусусиятларининг таёқчалари ва уларнинг турли муҳитларда тарқалиши асосий тушунчаларига эътибор қаратиш лозим . 4.2. Товуш ҳақида асосий тушунчалар
4.2.1. Овознинг физик параметрлари
