L. A. Djalilova

yozgi Olimpiya o‘yinlari 1936-yil 1 16-avgust kunlari Berlin shahrida (Germaniya) bo'lib o'tgan. O'yinlarga 49 ta davlatdan 4066 naiar (328 naiar ayol) sportchi tashrif buyurgan. Olimpiya o'yinlarida Afg'oniston. Bermud, Boliviya, Kosta-Rika va Uxtenshteyn sportchilari ilk bor qatnashgan.

Olimpiya o'yinlari davoinida Adolf Gitler targ'ib etgan irqchilik va millatchilik siyosati yaqqol ko'zga tashlanib turgan. Germaniya natsional-shovinistlari toinonidan Osiyo, Afrika qit'alari vakillari. yahudiylar, turli mamlakatlardan kelgan negr irqiga mansub sportchilar kamsitilgan. Shunga qaramasdan, AQSII sportchisi Jeynis Ouens yengil allelika bo'yicha 4 la oltin mcdallarga sazovor bo'lib va 4 ta olimpiya rekordlarini o‘malib. Oliinpiada qahramoniga aylangan. AQSH terma jamoasining yana 10 nafar qora tanli sportchilari II medallami (ulardan 6 ta oltin) egallashga muvaffaq boiganlar.
Olimpiya o‘yinlarida 19 ta sport turlari bo‘yicha 129 ta medallar jamlantnasi uchun musobaqalar o'tkazilgan. Olimpiya dasturi basketbol, gandbol. baydarkada eshkak eshish sport turlari hilan toidirilgan. XI yozgi Olimpiya o'yinlarining natijalari - l-o'rin Germaniya (33-26-30), 2-o‘rin - AQSH (24-20-12), 3-o‘rin Vengriya (10-1-5).
1920 -1936-yillarda oikazilgan yozgi Olimpiya o'yinlariniug
asosiy xusosiyatlari;

• 
  Olimpiya o'yinlarida birinchi marta olimpiya bayrog'i ko'tarilgan va sportchilarning oiimpiya qasamyodt kiritilgan.
  
• 
  ilk bor olimpiva shiori - “Citius. Ahius. Fortius" yangragan.
  

• Qishki olimpiya o'yinlari alohida o'tkazila hoshlagan.

• 
  olimpiya mash'alasini yoqish an'anasi kiritilgau.
  
• 
  Olinipiya o'yinlari ishtirokchilari va sportchilar uchun ilk bor maxsus olimpiya shaharchasi qurilgan.
  

“Urushlar oraiig'ida: kommumzm va fashizm Gernumiya. Rossiya. Buvuk liritaniya va Fransiya o 'rtashia 1914-yilga kelih iaranglikning ortishi Xalqaro Olimpiya Qo'mitasiya ia'sir ko'rsuU/i.


260




Ber/in 1916-yilgi Olimpiya a'vin/urining paytaxti sifatida tanlangan edi. Birinchi jahon uritshi boshlanganidu Xalqaro Olitnpiya Qo'mitasining Buyuk Britaniyalik a'zosi Teodor Kuk nemis ishtirokchilarini chiqarib tashlanishini Utlab qilgan va bu talab rad qilinganida, u iste'foga chiqqan. l/ndan Jarqli o 'laroq. Kuberten Xalqaro Oli/npiya Qo mitasini hintoya qiiishga qaror qilgan va uning shlab-kvartirasini neytral shveysariyaga o ‘tkazgan. u, hozirgi vaqlda hant o ‘shayerdu joylashgan.
/920-ytlning o'yinlarini Antverperuia o'tkazishga qaror qilingan, hunda, Belgiya urushninc birinchi qurhoni ho'lganligi hisohga olingan. Xa/qaro Olimpiya Qo ‘mitasi tashkiliy qo 'mita nomiga taklijhoma yuhorih, o 'zining shaxsty siyosatini o 'tkazgan va Germcauya 1920-yilgi va 1924-yilgi o'yinlarga taklif qilinmagan.
Untng, nozik sozlangan xalqaro diplonuitiyani hts qilishi, Xalqaro Olimpiva Qo'mitasi yuzaga kelayotgan mamlakatlaming talablarini, ularni o'yinlarda ishtirok qilishlari to'g'risuia qaror qahul qilishi hilan qayd qilishga moyillik ko'rsatgan. 1940-yilda bekor qilingan o 'vinlar Tokioda o 'lkazilishi kerak bo 'lgun. Xiloyning iqtisodiy dinamiznu va siyosiv ahamiyatining ortishi, oxir oqibatda, 200B-yilgi o 'yinhir hila/t taqdirlangan. 2016-yilgi Olimpiya a 'yinlari Rioda o ‘tkazildi va keyingi 30-yilda Olimpiya o ‘yinlarini Junubiy Afrikada vu Hindistomia o'tkuzilishi muntiqan to'g'ri bo'lar edi. Shuni ham aytish Inzimki, 1916-yili Berlimla ham vu 1940-yili Tokioda ham o'yinlar taklif qilingan tashkilotchi mamlakatlar jalh qilingan, jahondagi kon/liktlar tufayli o ‘tkazilmagan. lkkita kalta urushlardan keyin tashkiliy qo'mitalar g'oliblarning g'azabiga javoh berishgan, siyosiv xushrmtomala/ikni namoyon qilishgan va mag ‘lub ho 'lgan mamlakatlar taklif qilinmagan.
Olimpiya o'yinlari, dastlabki yillarda. o'yinlaming baynal- milalchilik va milliy jihatlari marosimlar bilan qo ‘Uab-tjuwatlanadigan un 'analarni varalishi bilan qiziqarli misol bo'lgan. 1920-yili olimpiyu qasamyodini va olimpiya bavwg 'int qabtd qi/ish marsoimi kiritildi. Har safar har xil bo 'lgan Olimpiya madhiyasi Rimdagi Olimpiya o ‘yinlariga qadar qo'llanilgan, uiardan keyin 1960-yilgi versiyasi doimiy olimpiya madhiyasi bo'lib qoldi. Birinchi Oiimpiya shaharchasi Parijdagi 1924- yilgi o'yinlar uchun qurilgan. 1924-yilgi o'yiniar Parijda o'tkmilishi


261