L. A. Djalilova

- 2014-yillarda o(tkazilgan Qisliki OJimpiya o‘yinlari

Download 0,72 Mb. bet 114/143 Sana 22.04.2022 Hajmi 0,72 Mb. #574779

Bog'liq
Jismoniy tarbiya ba olimpiya harakati tarixi

Bu sahifa navigatsiya:

• I qishki Ofimpiya o^yinlarida (Shamoni, 1924 y.) 16 ta inamiakadan 293 nafar sportchi qatnashgan. 4» XXII qishki Oiimjiiya.

23-ju(hdl 1924 - 2014-yillarda o(tkazilgan Qisliki OJimpiya o‘yinlari	Yil	, — .... — ■■ — - (Vtkazilgan joyi	Mam- lakat		Sport chi
1-o‘rin (davlat)
. J _	1924^	Shajnoni. Fransiya	.16 .		293		Norvcgiya
i 11	1928	Sankt-Morits, Shveysariya	25		464		Norvegiya
L«! _	1932	Leyk-Plesid, AQSH	17		252		AQSH
; iv ..... . .	1936	Garmish-Panenkirxcn. Gennaniya	28		646		Norvegiya j
v	1948	Sankt-Morits, Shveysariya	28		669		Shvetsiya
vi	1952	Oslo. Norvegiya	30		694		Norvegiya
Vll	1956	Kortina-d'Ampeltso, haliya	32		821		SSSR
vin	1960	Skvo-Velli, AQSH	30		665^		SSSR
ix.	1964	Insbruk, Avstriya	36		1091		SSSR
x	1968'	Grenobl, Fmnsiya	37		1158		Norvegiya 1
XI ^	1972	Sapporo, Yaponiva	, 35		1006		SSSR
xn	1976	lnsbruk, Avstriya	37 ‘		1123		SSSR
XIII	1980	Leyk-Plesid, AQSll	37		1072		SSSR
XIV	(984	Sarayevo, Yugoslaviya	49		1274		GDR
XV	1988	Kalgari, Kanada	' 57 -		1634		SSSR
XVI	1992	Albervil, Fransiya	64		1801		Germaniya
XVII 1	1994 .	Lillexammer, Norvegiya	67		1923		Rossiya
xvm	1998	Nagano, Yaponiya	72		2176		Germaniya
XIX	2002	Soll-Lcyk-Siti, AQSH	77		2399		Germaniya
i XX	2006	Turin, Italiya	84. _		2573		Germaniya
, XXI	2010	Vankuver, Kanada	82		2574		Kanada
XXII	2014	Sochi, Rossij'a 88		2800		Rossiva
XXII! L.	2018 ! ' ,	Pxyonchxan, Jan. .Koreya _ !_ _ .		. ■ — ■ ... —

4- Qiskki Oiimpiya o‘yiniari 1924-2014-yiIlar davomida jami 22 marotaba o‘(kazildi.


± I qishki Ofimpiya o^yinlarida (Shamoni, 1924 y.) 16 ta inamiakadan 293 nafar sportchi qatnashgan.
4» XXII qishki Oiimjiiya. oSinlarida (Sochi, 2014 y.) 88 ta davlatdan 2800 nafar spovtchi qatnashdi.
Jins masaiasi: olimpiya sporti - jlnsiy farqlami namoyish qilish vositasi sifatida. Ayolfar ilk bor. 1900-yili Parijda bo'hb o'tgan Olimpiya o‘yinlariga kiritiJgan. XaJqaro OJimpiya Qo'initasining ma’ lumotlariga ko'ra. ushbu ofyinlarda 22 nafar ayol ishtirokchi boMgan yoki musobaqalar ishtimkchilarining umumiy sonidan 2,3% (Xalqaro Olimpiya Qo'mitasi 20l0a). I^ekinda, 2008-yili ayollaming ishtiroki ulushi - 42% bo'Igan, bu, 1960-yildagi !2%(Rim), 1980-yili 22% (Moskva) va 2000-yili 38% (Sidney) ga nisbatan rekord darajani tashkil qilgan. Ayollar 28 ta oJimpiya sport turlaridan 26 tasida va 137 ta musobaqa turlarida ishtirok etishgan. Bu, erkaklar musobaqalashgan 137 ta tur bilan taqqoslanganida kam va shu tarzda, ushbu disbalans - tanqidiy diqqatni o‘ziga jalb qilinishini davom ettiradigan hir soha hisobianadi."^J
Kubertenni “Agarda; ayrim ciyvllar futbolo'ynashniyoki boksni xohlashsa, bunday hodisa lomoshabinlarsiz o 'tishi sharti bdan o'ynayversinlar, chunki bunday musobaqafarga bormoqchi bo'lgan tomoshabinlar, u yerda sportni tomosha qilish uchun bormaydilar ” degan ftkriya qaramasdan (Kuberten 2000 [1928] 189), 2009-yilning avgust oyida XOQ havaskorfik boksining Xalqaro assotsiatsiyasidan (IABA) ayollarni boks bellashuvlariga kiritishni so 'ragan. Londonda 2012-yiJi ayollar boksi hirinchi marta Yozgi Olimpiyu o'yinlarida ishtirok etgan.
XOQ 2011-yihting aprel oyida. hirinchi marta. chang'ida tramplindan sakrash bo'yicha ayollar sakrashluri Sochi shahrida (Rossiya) 2014-yili bo'lib o'tadigan Qishki Olimpiya o'yinluriga kiritilganliguu e 'lon qi/di. 2010-yilning oktabr oyida XOQning Ijrochi Kengashi o 'zining qarori ijrosini keyinga surdi. Chang ‘i sportining Xalqaro federatsivasi, umumjahon rahhar organi, sportning ushbu turini kiritilishini qo'llab-quwatladi. Bit ham Olimpiya o'yinlarida qo'shimcha (ayollar} sftort luri uchun lasdiqni olishga urinishda e 'tiborga molik. Bu, kanadalik hakarn 2009-yili qaror qilgan,


" John Horoe. l iam Whaimel Undetsumdmp 1he Olympicv Koullcdpe raytor-Francu Gioup
Lomkm and Nc\v Vock 2012. 170 p.




Vartkuverda 2010-yili bo'lib o'tadigan Qishki Olimpiya o‘yinlaridan oldin. ayollar diskriminatsiyaga uchragan bo'lsalar ham, masala XOQning mqjburiyatiga kirgan va shu tarzda, Kanadaning qonunlariga bo 'ysinmagan.
Ayollarni tramplindan chang ‘ida sakrashluri: olimpiya sport luri bo'lish huquqi uchun kurash. Tramptintian chang ida sakrashlar (erkaklar uchun) Qishki Olimpiya o'yinlari turkibiga 1924-yilgi Shamoni Mon-Blandagi birinchi o 'yinlar davridan boshlab kirililgan. '
Ayollar musobaqalarisiz, erkaklar musobuqalarining mavjudligi, elila ayollar musobaqalari sohasi o'sishi bilan hirga asosiy nizo bo'lib qoldi. Chang'i sporlining Xalqaro federatsiyasi (MFLS) 2006- yilning niay oyiila Chexiya Respublikasi Liberets shahrida 2009-yili ho 'lib o 'tgan sportning chang ‘i turlari bo 'yicha Jahon chempionatida ayollarni tramplindan chang'ida sakrashlarga qo'yishga (g'olib Lindsi Van. AQSH), keyin esa, 2011-yili Oslo shahridagi Jahon chempionatida ayollar uchun jamoaviy musobaqalarni tashkii qihshga qaror qilgan. MFLS ayollar uchun trampUndan chang'ida sakrash bo'yicha jahon Kubogi turnirini 2011-2012-yillardagi mavsumda boshlashni ham rejalashtirgan. Ayollar, 2005-yildan boshlab. kontinenlal Kubok seriyalarida musobaqalashgardar.
MFLS 2006-yili Xalqaro Olimpiya Qo'mitasiga ayollarni 2010- yili Vankuverda ho'lib o'tadigan Qishki Olimpiya o'yinlariga qo'yish laklifmi kiritishga qaror qilgan. O'sha yilning noyabr oyida, Xalqaro OUmpiya Qo'mitasining /jrochi Qo'mitasi 2010-yildagi qyollar uchun tramp/indan chang'ida sakrash bo'yichu musobaqahir to'g'risidagi taklifni rad qilgan Sababi sifatida sporlchi ayollur sonining kamligi hainda sportning ushbu turida ishlirok eladigan mamlukatlar sonining yetishmasligi ko 'rsatilgan Ijrochi Qo 'mitaning ta 'kidlashicha, ayollar uchun tramplindan chang'ida sakrashlar, xa/qaro durajada hali to'liq o'z o'rnini lopyan emas. Jak Rogge ayollar uchun tramplindan chang'ida sakrash musobaqalarida potensial ishtirok etuvchilarning soni nisbatan kam/igini ko'rsatgan holda, ayollar uchun tramplindan chang'ida sakrashlar ohmpiya sport turi


‘¹ Ji>lm Homc. Oarry Whannd UiutcTMarnline ihc Olvmpic Kuuilcduc iayloi-l ijbkis (iroup
l ondon and Ncw York 2012 146 p

f)o 'lmasligini, chunki "hiz. meda/rting qadr-qimmod amlashib va

yuvilib ketishini istamaymiz " tlcb aylgan,
Tramp/indan chang 'iila sakrus/iiariia ayoiiarning soni yetarli
bo 'lmasa ham, mazknr soha iqtidorlilari qismida ancha keng ha 'lib
qoldi. Iqtidor sohasi. barcha crkaklar yuqori pog 'onadagi
musobaqalardagi kuchi bo'yicha o'xshash darajada joyiashishgan.
ayolhir esa. hattoki yuqori [>og‘onalarda ham kaila farq qiladi.
Ayollar uchun trampiindan chang 'ida sakrash tarafdorhiri,
I i ho jgan


ta'kidlanadi. bu. Qishki o'yinlar tarkibiga kirgan sportning ayrim boshqa tur/arida bunday darajada musobaqalashadigan ayollar somdan ko 'pdir.
Tramplindan chang 'ida sakrash musobaqalarida ishtirok etgan 15 nafar ayoUar guruhi Vankuverning Tashkiliy qo'mitasi (VAN()C) ustidan da 'vo arizasi berishgan. unda trampiindan chang 'ida sakrash bo'yicha erkaklar o'rtasida musobaqalami 2010-yi/gj Vankuverdagi Olimpiya o'yinlarida ayollar musobaqularisiz o 'tkazilishi, Kanada Huquqlar va Erkinlikhtr Xartiyasining 15 bo'limini buzadi, deb yozishgun. Avol sportchilar, VANOC avollar o'rtasida tramplindan chang'ida sakrash musohaqcdarini 2010-yili yo a'tkazilishi yoki trumplindan chang'ida sakrash bo 'yicha harcha musobaqalarni bekor qilis/t kerakligi /o 'g'risida sudning qarorini talah qilishgan
VANOC ning la'kidlashicha, Xalqaro Olimpiya Qo'mitasi o ‘yinlarga sportning qaysi tur/ari kiritilishini hal qi/adi va Xartiya bunga laalJuql/ emas. XnJquro Olimpiya Qo'miJasi. o'z Jomonidan, ayoliar o 'rtasida tramplindan chang 'ida sakrash musohaqalarini 2010-yiIgi Vankuverdagi Olimpiya o 'yinhtrida o'tkazilmasligi to'g'risulagi qaron diskriminatsiya jihutidan emas, balki texnika nuqtayi nazaridan kehh chiqilganini aytgan. Mazkur da'vo arizasi hilan hog'Uq bo'lgan argumentlar 2009-yilning aprel oyida sud lomanidan ko'rib chiqilgan va qaror chang'ida tramplindan scikrqydigan ayol sportchilarga qarshi qahul qilingan. Sudva, ayollar diskriminutsiya qilinganligiga qaramasdan, masala Xu/qarn Olimpiya





borligi


John Hoiiic Carn Wh»nnet 1,'tulrrM.uiJing the Olwttpics Rtvtileilgc f aWur-t rancis Grmip.
London and New York 2012 I70p




Qo ‘mitasi majburiyatiga ktrishi va shunday qilib, Kanadaning Xartiyasiga bo ‘ysunmasUgi to 'g ‘risida qaror qabul qilgart. '⁶
Sud, qo ‘shimcha tarada qabul qilgan qarorida Kanada Huquqlar va Erkinliklar Xartiyasi VANOC ga taalluqli emmligini ta ‘kidfagan. Buning oqibatida, Britaniya Kolumbiyasining uch nafar sudyalari appeiatsion arizani 2009-yiining 13 noyabrida bir ovozdan rad qilishgan.
Xalqaro OUmpiya Qo ‘mitasining 2006-yiU bergan xabari bo ‘yicha, oldingi jahon chempionatlari ayrim musobaqaiarning qaysilari 2010-yilgi Qishki OUmpiya o ‘yinlariga kiritiiishini aniqiash vchun qo 'iimilgan bir nechta mezonlaming biri bo'lgan. “Musobaqalar miqdori boyicha ham va geogrqfiyasi boyicha ham tan olingan xalqaro ahamiyatga ega va kamida ikki marta jahon va kontinental chempionailar tarkibiga kiritilgan bo 'lishi kerak ".
Beriigan xabarda ia 'kidlanishicha, kyorling o'yiniga aralash juftliklarni ayollar o‘rtasida trampiindan chang'ida sakrashlami 2010-yilning Qishki o yinlariga kiritilmasligi to ‘g ‘risidagi qaror qabul qilingan, chunki ularning rivojlanishi hali ancha erta bosqichida va shunday qilib, mvsobaqa dasturga kiritilishi uchvn talab qilinadigan ishtirokni va texnik standartlami xalqaro tcirqal- ganligi yetarli emas Lekin, ayollar o ‘rtasida tramplindan chang 'ida sakrashlami kirifsh tarfadorlarimng aytishicha, Xalqaro Olimptya Qo ‘mitasi ushbu talabni 2007-yili rasmiy tarzda rad qildi.
Xalqaro Olimpiya Qo‘mitasini boshqaradigan Ijrochi qo‘mtta 2010-yilning oktabr oyida, Prezident Jak Rogge raisligi ostida Milliy Olimpiya Qo'mitalari bilan qo'shma majlis o‘tkazdi. ljrothi Kengash ayoilar o'rtasida tramplindan chang'ida sakrashiami udiinchi marta kiritish masaiasinj ko‘rib chiqqan. MFLS Prezidenti Djan-Franko Kasper xabariga ko‘ra, u, taklif qiJingan beshta chang‘i musoba* qaiarining barchasi birdaniga boMmasa ham kelgusi oylarda tasdiqdan o^Ltishi to‘g‘risida opftmizmga to‘la. Uning aytishicha “Ular uchun qoⁱshimcha kurslaming yoki biron-bir narsani qurishning keragi yo‘q va dasturda joy yetavii”. Lekin Xalqaro OUmpiya Qo‘mitasi qaror qabul qihshni 2011-yilning aprei oyiga qadar qoldirgan. <sup>77


16</sup> jolin Home, Garry Whannel. Understanding tlie OJympics. Roulledge. Tayjor-Fraiicis Group,
LontRm audNew Yorb. 2012. - 17t p.
ⁿ ((O'sha kitob», 2012. - 172 b.




Xalqaro Olimpiya Qo'mitasining Ijrochi Kengashi xabar qilishicha. ularga yakuniy qaror qabul qilishlari uchun ko‘proq vaqt kerak va u. Xalqaro Olimpiya tkfmitasi Prezidcnti Jak Rogge tomonidan. niazkur sport turlari bo'yicha jahon chempionatlari o‘tkazilganidan keyin qabul qilingan. Xalqaro Olimpiya Qo'mitasining aytishicha. sporf turlarining kiritilishi universallikni, jinslarning tengligini va voshlar uehtin jozibaligini oshiradi va umuman olganda, o‘yinlarga qadr-qimmatni qo'shadi. lekin ulami o'rganish uchun ko'p vaqt ajratilisljini xohlaydi.
Oslo shahrida 2011-yilning fcvral oyida o'tkazilgan jahon chcmpionatidan kevin MFLS Prezidenti Djan-Franko Kasper ayollar o‘rtasida tramplindan chang'ida sakrashlar 2014-yilgi Olimpiya o'yinlariga kiritiladi. deb optimizmga to'la ekanligini avtgan. Lekin Xalqaro Olimpiya Qo'milasidan yakuniy tasdiqlanishini 2011 -yilning aprel oyidagi majlisga qadar kutish kerak.
Sportda jinsiy belgilari bo'yicha ajratish sport imkoniyatlaridagi real jinsiy farqlanishlarni aks etmaydi. Ickin buning o'rniga, erkaklar tabiatan atlctik jihatidan ayollardan ustun. degan taxminni tartiblashtirish va hayotga tatbiq etishga vordani beradi. Ushbu taxmin, uclita farazlarda tuzilgan bo'lib. ular o'n to'qqizinchi asrdagi avollar sport tanasi va ayolni jami>atdagi tegishli roli tcg'risidagi ishonchdan boshlanadi: ayollarni erkaklar bilan taqqoslangandagi to‘la qimmatli emasligi; ayollarni musobaqalar pa>1ida jarohatlanishlardan himoya qilishning zarurligi: erkaklar bilan bevosita raqobat qiladigan ayollarning axloqsizligi.⁷*
Taxminlarga ko'ra. ushbu takliilar bo'vicha to'rt bosqichli jaravondan o'tishni talab qiladi: (l) avollami sportning ma'lum bir turlarida ishtirok etishlari to'g'risida bahslashish: (2) ayollami jinslarni ajratish asosida sport faoliyatiga ruxsat berish; (3) ayollami jinslarni ajralish asosida sport dasturlariga kiritish; (4) ayollarga sport faoliyatini jinsiy belgilar bo’\icha birlashtirish yoki ajratishni (ya*ni majburi> emas. balki i.xtiyori>' tarzda iinsi bo‘yicha ajratish asosida) tanlashga ruxsat berish. Muammo shundaki. bu, to'g'ri liniyali jarayon emas. balki chekinishlarni hamda oldinga borishlarni anglatishi mumkin bo'lgan kurashga asoslangan. Ayollar sporti Fondi (WSF) uchun (2009) ‘'.\yollar 2000, 2004 va 2008-yillardagi Olimpiya va ^{* I}


' Johii Honic. Ciair> Whamid. I ndn'slanding the Olympics. Routledyc Taylor-Francis Group.

Download 0,72 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: