Kvant nazariyasi uchun 3 daqiqadan

 
3 soniyalik fakt
 
 
Kvant chigalligi 
haqidagi Shryodinger 
konsepsiyasi 
Eynshteynga yoqmagan 
edi. Biroq, Shryodinger 
g‘oyalarining amaliy 
isbotlangan paytda u 
allaqachon vafot 
etgandi.
Aloqador mavzular: 

 
Shryodinger 
mushugi
 
(43-sahifa) 

Kopengagen izohi
  
(77-sahifa)

Bom izohi
 (79-sahifa)

Kvant kompyuterlari
 
(99-sahifa)
Mulohaza uchun 3 
daqiqa: 
 
Chigallashgan 
(chalkashgan) kvant 
zarralarining orasini 
millionlab kilometr 
masofa ajratib turgan 
bo‘lsa-da, ularni yaxlit 
bitta obyekt sifatida 
qarash mumkin. Asosli 
taxminlarga ko‘ra, kvant 
chigalligi hodisasi yaqin 
kelajakda kvant 
kompyuterlarida va 
shifrlash 
texnologiyalarida eng 
asosiy muhim ahamiyat 
kasb eta boshlaydi. 
Hozirgi paytda, axborot 
texnologiyalarida 
ma’lumotlar elektr 
impulslari vositasida 
uzatiladi va ular bit deb 
nomlanadi. Kvant 
kompyuterlarida esa 
axborotni kubitlar 
tashiydi. Kubitlar 
subatom zarralari 
darajasida o‘zaro 
bog‘langan bo‘ladi.
Biografiyalar uchun
3 soniyadan: 
Allen Aspe
(1947) 
Kvant chigalligini 
hodisasini amalda 
isbotlagan fransuz 
fizigi.
Shryodinger 
tajribasidagi bechora 
mushuk 
parchalanayotgan 
atom yadrosi bilan 
«bog‘lab» qo‘yilgan.

---

---

1928-yilning 28-iyun 
sanasida Belfastda, Jon 
Bell va Enni Braunli 
oilasida dunyoga kelgan.
 
1948 
 
Qirollik universitetini 
amaliy fizika mutaxassisligi 
bo‘yicha tamomladi. 
 
1949
 
Matematik fizika bo‘yicha 
Qirollik universiteti 
diplomini qo‘lga kiritdi va 
Xorvelldagi atom 
energetikasi tadqiqotlari 
institutida ish boshladi.
 
 
1954 
Meri Rass bilan nikohdan 
o‘tdi. 
 
1956 
Birmingem universitetida 
doktorlik dissertatsiyasini 
yoqladi. 
 
1960
 
CERN loyihasida ishlash 
uchun Jenevaga.
 
1964
 
«Eynshteyn-Podolski-
Rozen paradoksi haqida» 
deb nomlangan kitobini 
nashr etadi. Unda Bell 
tengsizligi ilk bora qalamga 
olingan.
 
1972
AQSHlik olimlar guruhi 
Bell teoremasining to‘g‘ri 
ekanini isbotlovchi ilk 
eksperimental tajribani 
amalga oshirishdi. Garchi 
bu tajribada qator 
kamchiliklar bo‘lgan bo‘lsa-
da, lekin u kvant 
nazariyasining haq ekanini 
isbotlashga yetarli bo‘lgan.
 
1982 
 
Allen Aspe Bell teoremasi 
vositasida kvant 
nazariyasining haq ekanini 
yana bir bora isbotladi va 
turli shubhalarga uzil-kesil 
chek qo‘ydi. 
 
1987
AQSH Fanlar 
Akademiyasining faxriy 
a’zosi etib saylandi.
 
1990-yil, 1-oktyabr
Shveytsariyada, Jeneva 
shahrida olamdan o‘tdi. 
 
 
 
2008 
Kvant mexanikasi 
sohasidagi fundamental 
tadqiqotlar uchun Jon 
Styuart Bell nomidagi 
maxsus mukofot ta’sis 
qilindi.
 
 
 
 

---

Jon Bell
 
Jon Bellning aka-singillari 14-yoshidayoq maktabni tashlab, keyinchalik umuman 
o‘qishga qiziqishmagan edi. Shu sababli ham Styuart Jon Bellning ta’limni 
universitetgacha davom ettirib, keyinchalik olim bo‘lib yetishishi hamma 
qarindoshlari uchun taajjubli kutilmagan hol bo‘lgan. Uni asosan onasi qo‘llab 
quvvatlagan va o‘g‘lini hamma vaqt «professor» deb chaqirgan.
Jon Bell avvaliga Belfastdagi Qirollik universitetining maxsus Oliy texnika maktabini 
tamomlagan. Universitetni tamomlagach u avvaliga moddiy qiyinchiliklar tufayli, 
ilmiy izlanishni davom ettira olmagan va ishlab, oilasiga ko‘mak berish uchun 
Xorvelldagi atom energetikasi tadqiqotlari departamentiga ishga kirgan. Aynan 
Xorvellda Jon Bell o‘zining bo‘lajak rafiqasi – Shotlandiyalik fizik Meri Rossni 
uchratadi. Ular turmush qurishgach, bir muddat o‘tib, oilaviy ravishda Jenevaga 
ko‘chib o‘tishadi va u yerda Yevropa yadroviy tadqiqotlar markazi, ya’ni, CERNda 
ishlay boshlashadi.
Garchi, Bell uchun elementar zarralar fizikasi birinchi raqamli mashg‘ulot bo‘lgan 
bo‘lsa-da, lekin, unga 1963-yilda berilgan mehnat ta’tili, olimning ilmiy faoliyatini 
butunlay o‘zgartirib yubordi. Bell aslida kvant nazariyasiga nisbatan Eynshteynning