Kvant nazariyasi uchun 3 daqiqadan

Pauli tamoyili (ta’qiq tamoyili) 
– Bir xil turga mansub ikkita fermionning bir vaqtning 
o‘zida aynan bir xil kvant holatida bo‘la olmasligini ta’kidlovchi tamoyil. 
Rezonans 
– Muayyan chastotada sistemadagi tebranishlarning kuchayishi. Rezonans – 
qo‘ng‘iroq, organ trubasi, yoki, lazerli optik rezonator singarilarda kuzatiladi. 
Sindirish ko‘rsatkichi 
– bir muhitdan boshqasiga o‘tayotgan yorug‘likning muhit 
chegarasida qay darajada sinayotganini ifodalovchi ko‘rsatkich. Ushbu ko‘rsatkich 
mazkur muhitlardagi yorug‘lik tezligiga bog‘liq bo‘ladi.
SQUID 
– o‘ta o‘tkazgichli lazer interferometri. Unda, Jozefson kontaktlari vositasida, 
o‘zgarayotgan magnit maydoni tomonidan generatsiyalanayotgan kuchlanishdagi juda 
kichik, eng past o‘zgarishlarni ham qayd etish mumkin. 
Valent hudud 
– atomdagi ushbu atom bilan bog‘liq elektronlar joylashadigan hudud. 
Atomning ko‘plab kimyoviy xossalari uning aynan valentligiga bog‘liq bo‘ladi. 
Yarimo‘tkazgichli lazer 
– Diodli lazerga qarang.
ZAA kamera 
– har biri foton bilan to‘qnashuv orqali elektr zaryadiga ega bo‘lib 
qoladigan mikroelementlar matritsasidan iborat zaryad-aloqasili asbob asosida ishlovchi 
kamera.
 
 
 
 

---

Lazer
Lazerlar bizning kundalik turmushimizdan 
mustahkam 
o‘rin 
olib 
ulgurgan. 
Masalan, 
supermarket kasallarida shtrix-kodlarni aynan lazer 
uskunalari o‘qiydi. Kompakt-disklarni tayyorlashda 
ham aynan lazer eng asosiy komponent sanaladi. 
Ba’zi 
kitobxonlar 
kundalik 
turmushimizda 
allaqachon muqim o‘rnashib qolgan va biz uchun 
oddiy buyumga aylanib qolgan narsalarning aslida 
kvant 
qurilmasi 
ekanini 
bilgach, 
bundan 
ajablanadilar. Lazer bilan ishlovchi kvant qurilmalari 
ish tamoyili atomlarning noyob energetik pog‘onalari 
bilan bog‘liq bo‘ladi. Bunda, yorug‘lik, yoki, issiqlik 
ko‘rinishidagi energiyani yutish orqali, atomdagi 
elektronlar qo‘zg‘aladi va belgilangan bir orbitadan 
boshqasiga o‘tadi. Bunday qo‘zg‘algan atom ushbu 
qo‘zg‘atilgan holatida muntazam qola olmaydi va 
ertami-kechmi, 
foton 
ko‘rinishidagi 
energiya 
nurlatish orqali, o‘zining avvalgi, asosiy holatiga 
qaytadi. Lekin, agar foton allaqachon qo‘zg‘alib 
bo‘lgan atom bilan to‘qnash kelsa-chi? Bunda, atom 
o‘sha fotonni yutib yuborish va keyin tasodifiy 
vaqtda va tasodifiy yo‘nalishda nurlatib yuborish 
o‘rniga, qo‘zg‘atilgan holda turgan atom o‘ziga xos 
rezonans ta’sirida ikkinchi fotonni nurlantiradi. 
Uchib chiqqan ushbu ikkinchi foton ham, atom kelib 
tushgan boyagi birinchi foton bilan aynan bir xil 
chastota va impulsga ega bo‘ladi. Ya’ni, ushbu har 
ikkala foton o‘zaro kogerent bo‘ladi. Lazer 
qurilmalarida 
atomlarni 
qo‘zg‘atilgan 
holatga 
keltirish uchun elektr toki bilan «to‘yintiriladi» va 
natijada, qo‘zg‘atilgan holatdagi atomlar soni oddiy – 
asosiy holatdagi atomlar sonidan ko‘proq bo‘ladi. 
Optik rezonatordagi ko‘zgulardan akslantirish orqali 
esa, fotonlar oqimini kuchaytiriladi va yanada 
kuchliroq lazer hosil qilinadi.