Kursish I mavzu: soliq va narxlar

Narx quyidagi asosiy vazifalarni bajaradi: 

* Muvozanatlikni ta’minlash vazifasi. 

* Qiymat va naflilikni o’lchash vazifasi. 
* Tartibga solish vazifasi. 
* Raqobat vositasi vazifasi. Ijtimoiy himoya vazifasi. 

2.2. Yuridik va jismoniy shaxslardan undiriladigan
solig‘i stavkalari

Soliq stavkasi — soliq ob`yektining muayyan birligiga nisbatan undiriladigan soliq miqdori; pul summasi hisobida undiriladi. Mac, ish haqi yoki foydaning pulda hisoblangan miqdori, yerning ga hisobidagi sathiga nisbatan hisoblangan soliq. Soliq stavkasi qonun yo`li bilan turli usulda belgilanadi: qat`iy yoki proporsional belgilangan stavkalar — soliq obyekti miqdoriga nisbatan o`zgarmaydigan bir xil ulushda undiriladi. Masalan, O`zbekistonda korxonalar mol mulkidan undiriladigan soliq 4% qilib belgilangan, ushbu Soliq stavkasi obyekt qiymati (mol mulk qiymati)ning ma`lum ulushiga teng (4%) bo`ladi; progressiv soliq stavkasi — soliq ob`yekti miqdoriga qarab ortib boruvchi stavkalar. O`zbekistonda soliq qonunchiligiga ko`ra eng kam ish haqining 5 barobariga teng qismiga 13%, undan 10 marta oshgan qismiga 21% Soliq stavkasi belgilangan va daromad miqdorining ortib borishi bilan Soliq stavkasi ham oshib boradi (2004, 1 yanvar). Regressiv soliq stavkasi — daromadlarning o`sishi bilan stavkalar miqdori kamayib boradi. Jahon mamlakatlari amaliyotida kamdankam, asosan, qazib oluvchi tarmoklarda qo`llanadi. Nolli soliq stavkasi — eksportga mo`ljallangan tovarlar i.ch.ni rag`batlantirishda qo`llaniladi. Masalan, to`langan qo`shilgan qiymat solig`i summasi boshqa tovarlar tushumi bo`yicha olinadigan qo`shilgan qiymat solig`i summasidan chegirib kamaytiriladi. Bunday Soliq stavkasini qo`llash iqtisodiyotning rivojlanishiga ijobiy ta`sir etadi.

O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tomonidan ijtimoiy soliq stavkasi bo'yicha yangi qaror qabul qildi. Unga ko'ra, bir qator sohalarda ijtimoiy soliq stavkasi 1% etib belgilandi va ushbu qaror 2022-yilning 1-apreldan, 2025-yilning
1-yanvarigacha kuchga kiradi. Bu haqida Xushnudbek telegram kanalida ma`lum qiladi. Quyida ijtimoiy soliq stavkasi 1% etib belgilangan bir qator sohalar:

- chakana savdo va umumiy ovqatlanish;
- mehmonxona xizmatlari;
- avtotransportda yo'lovchi va yuk tashish;
- transport vositalarini ta'mirlash va ularga texnik xizmat ko'rsatish;
- kompyuter xizmatlari;
- maishiy texnikalarni ta'mirlash;
- agro va veterinariya xizmatlarini ko'rsatish;
- ko'ngilochar maskanlarda xizmatlar ko'rsatish.
Muhim:
Mazkur soliq imtiyozi tadbirkorlik subyektlari tomonidan, yuqoridagi faoliyat turlarini amalga oshirishdan olgan daromadlari joriy soliq davri yakunlari bo'yicha jami daromadlarining kamida 60% ini tashkil etsa qo'llaniladi;
Agar yuqoridagi tadbirkorlik subyektlari tomonidan xodimlar sonini yashirish holatlari kuzatilsa, mazkur soliq imtiyozining amal qilishi bekor qilinadi va qonunchilikda ko'rsatilgan moliyaviy sanksiyalarni qo'llash boshlanadi.
Aytgancha hozirda ijtimoiy soliq stavkasi 12%.