Kurs ishi mavzu: Logopedik amaliyotda qoʻllaniladigan logopedik massaj turlari bajardi: Bahodirova Dilobar ilmiy rahbar

2.2 Duduqlanuvchi va dizartrik bolalar bilan olib boriladigan logopedik massajlar
Duduqlanishda nuqtali uqalash
Duduqlanishni koʻpincha bolalik va usmirlik yoshda uchraydi. Eng koʻp uchraydigan sabablari – qoʻrquv yoki psixologik salbiy taʼsirlardir. Nuqtali uqalash logopedik mashgʻulotlar va shifokor belgilagan dori darmon bilan tibbiy davolashga juda yaxshi yordam boʻlishi mumkin.bu jarayonlarni amalga oshirishda psixolog salbiy taʼsir koʻrsatmasligi kerak. Nuqtalarga taʼsir etishni tinchlantiruvchi usulda, 3 – 5 daqiqa davomida yengil bosim yoʻli bilan oʻtkazish kerak. Bitta kurs 12 ta har kuni oʻtkaziladigan muolajadan iborat boʻlib, keyingi kurs 7 – 10 kundan soʻng takrorlanadi.

• 
  Birinchi nuqta – simmetrik boʻlib, bilak va kaft birlashgan joyning old qismida, paylar oraligʻida joylashgan. Oʻtirgan xolatda, qoʻllar stol ustiga kaftlarni yuqoriga qaratib qoʻyilgan xolatda navbati bilan uqalanadi.
  

• 
  Ikkinchi nuqta – simmetrik boʻlib, birinchi nuqdan tirsak tomonga uch barmoq yuvorida, paylar oraligʻida joylashagn.
  

• 
  Uchinchi nuqta – simmetrik boʻlib, yelka suyagining orqa tomonida, koʻl uzatilgan xolda turganda, tirsak burmasidan yuqoriroqda joylashagan. Oʻtirgan holda, qoʻllarni pastga tushirib navbati bilan uqalanadi.
  

• 
  Toʻrtinchi nuqta – simmetrik boʻlib, boldirning tashqi tomonida, tizzadan pastroqda joylashgan. Oʻtirib, oyoqlarni uzatgan xolatda bir vaqtning oʻzida uqalanadi.
  

• 
  Beshinchi nuqta – simmetrik boʻlib, yonoqlar va quloq suprasi oraliqdagi chuqurchada joylashgan. Oʻtirgan holatda bir vaqtning oʻzida uqalash talab etiladi.
  

• 
  Oltinchi nuqta – simmetrik boʻlib, boldirning ichki qismida, tovondan ikki sun yuqorida joylashgan. Oʻtirgan holatda bir vaqtda uqalanadi.
  

• 
  Yettinchi nuqta – simmetrik boʻlib, bilakda, paylarning orasidagi ariqchadan yuqorida bosh barmoq tomonda joylashgan. Oʻtirgan holatda, qoʻllarni stol ustiga qoʻyilgan holda, navbati bilan uqalanadi.
  

• 
  Sakkizinchi nuqta simmetrik boʻlmagan nuqta hisoblanadi. Bosh-boʻyining orqa qismidagi soch oʻsishi boshlanadigan chiziqchada joylashgan. Oʻtirgan holda, boshni biroz oldinga egdirib uqalanadi.
  

• 
  Toʻqqizinchi nuqta – simmetrik boʻlib,kaftning orqa va oldi qismlari chegarasida, beshinchi kaft suyaginig bosh qismida joylashgan.
  

Oʻtirgan holda, qoʻllar stol ustiga kaft tomoni bilan qoʻyilgan va barmoqlar chala musht xolatiga yigʻilgan xolda, navbati bilan uqalanadi. Nuqtaga tetiklantiruvchi usulda 0,5 – 1 daqiqa davomida chuqur bosim yoʻli bilan taʼsir etiladi.
Oxirgi vaqtda mutaxasislar duduqlanishni davolashda refleksotorapiyadan unimli foydalaniladi. Dudiqlanadigan bolalarning ota-onasiga nuqtali uqalash muolajasini oʻrganish tavsiya etiladi. Buni boshqa muolajalarga nisbatan uyda qoʻllash mumkin. Bu muolajalar uzoq davom etadi. Bunday tartibda birinchi va ikkinchi muolajaning orasi ikki hafta, ikkinchi va uchinchi muolaja orasi 3 oydan 6 oygacha. Keyingi muolaja yarim yilda 2-3 yil davom etadi.
Har muolaja 15 kun davom etadi, 3-4 muolaja har kuni, qolganlari kun ora oʻtqaziladi.
Dudiqlanish xolatiga qarab nuqtali massaj har xil boʻlishi mumkin. Baʼzida natija birinchi muolajadan keyin koʻrinadi; Gohida 2-3 muolajadan keyin. Natijani koʻrgandan soʻng muolajani toʻxtatish kerak emas, balki bu natijani mustaxkamlash uchun davom ettirish shart. Agar 2-3 muolajadan soʻng natija boʻlmasa tushkinlikka tushmasdan yana davom ettirish lozim.
Shuni bilinki, muolajalar orasidagi tannaffus paytida dudiqlanish kuchayishi mumkin. Bu xolatda 6 oylik tanaffus tugashini kutmay nuqtali uqalash muolajasini boshlash kerak.
Nuqtali uqalashda duduqlanuvchi bolaning yoshini ahamiyati yoʻq, lekin qancha oldin boshlasa, shuncha natija yaxshi boʻladi.
Eslatib oʻtamiz katta yoshdagi odamlarni ham shu yoʻl bilan davolash mumkin.

• 
  Kerakli nuqtani topish uchun, barmoq uchi bilan nuqtani silab soʻng bosish kerak. Bolada va qaqshash holati paydo boʻladi. Bunday xolat nuqtani toʻgʻri topilganidan dalolat beradi. Nuqtali uqalash muolajasida bunday xolat boʻlishi kerak emas.
  

• 
  Agar u yoki bu nuqta uqalanganida bola ogʻriqdan shikoyat qilsa, u xolda uqalashni sekin va mayinroq qilish kerak. Agarda bolada bosh aylanish xolati boʻlsa uqalashni toʻxtatish lozim.
  

• 
  Nuqtali uqalash paytida bola tinch va xotirjam boʻlishi kerak. Bola charchagan boʻlsa uqalashni keyinga qoldiring.
  

• 
  Uqalashni och yoki ovqatdan soʻng qilmang.
  

• 
  Bolaga achchiq choy yoki kofe bermang, bu asabni buzadi uqalash samarasini kamaytiradi.
  

Dizartriya nutq nuqsonida nafas buzilishlarini bartaraf etish
Dizartriya – nutqni tushunishda sekinlik, uzilish, noaniqlik, uning grammatik va leksik tuzilishini saqlab qolish bilan namoyon bo'ladigan artikulyatsiyaning buzilishi.
Ushbu patologiyaning asosiy sabablari:
• halqum, halqum, til mushaklarining parezlari. Bu mushak to'qimalarining o'ziga zarar etkazishi, nerv-mushaklarni uzatish jarayoni, kranial nervlarning shikastlanishi, miya poyasidagi kranial nervlarning yadrolarining shikastlanishi, miya yarim korteksining shikastlanishi va undan kelib chiqqan holda, miya tanasining shikastlanishi bilan sodir bo'lishi mumkin. Kortikobulbar tolalari;
• Serebellumning shikastlanishi;
• parkinsonizm;
• turli etiologiyalarning giperkinezlari.
Dizartriyaning haqiqiy sababini aniqlash uchun mutaxassisning (nevropatolog, nutq terapevt) majburiy maslahati zarur.Agar bemorga etarli nutq terapiyasi yordami berilsa, nutqni yaxshilash va boshqa odamlar bilan muloqotni osonlashtirish mumkin.
Boshqa nutq terapiyasi usullari bilan birgalikda akupressura usullarini qo'llash yaxshi ta'sir ko'rsatadi.
Meridianlarning shikastlanish bosqichida halqum, farenks, til mushaklarining falaj (parezi) bilan (yengil shakl) terapiyani imkon qadar tezroq boshlash kerak. Davolash qanchalik erta boshlansa, shunchalik samarali bo'ladi.
Refleksologiyani vosita mashqlari va bemorning o'z-o'zini massaji bilan birlashtirish tavsiya etiladi, chunki faol vosita mashqlari uning tiklanish imkoniyatini oshiradi.Davolashning asosiy printsipi – ochiqlikni tiklash va meridianlarning faoliyatini faollashtirish, energiya va qon aylanishini normallashtirish.
Tonik texnikasidan foydalaning. Dizartriya va til mushaklarining kontrakturasini davolash uchun quyidagi nuqtalar ta'sir qiladi.

1. 
   I-MEN nuqtasi (VG-15), «orqa meridian va tashqi tovon meridianining konjugatsiya nuqtasi» - oksipital depressiyaning yumshoq qismida soch o'sishi chegarasida joylashgan. Ko'proq qadimiy manbalarga ko'ra, bu nuqta oksipital depressiyadagi soch o'sishi orqa chegarasidan 1,5 kun yuqorida joylashgan. Aniq belgilangan chegara bo'lmasa, YA-MEN nuqtasi oksipital chuqurlikda, Feng-FU (VG-16) nuqtasidan 0,5 cun pastda, 1-bo'yin umurtqasining o'murtqa jarayoni ostida aniqlanadi.
   

2. 
   LIAN-CUAN (VC-23) nuqtasi, “oldingi mediana meridian va ichki tayanch meridianning konjugatsiya nuqtasi” – iyak ostida, halqum chiqishining balandligida (“Odamning olma”) joylashgan. , tilning tagida (qalqonsimon xaftaga yuqori chetida).
   
3. 
   TON-LI nuqtasi (C-5) – bilakning tirsak suyagining paylari va barmoqlar bukuvchisi orasidagi chuqurlikda, Shen-men (C-7) nuqtasidan 1 kun yuqorida joylashgan. ), bilakdan 1 kun yuqorida joylashgan. Ushbu nuqtaning lokalizatsiyasini aniqlashda qo'lni mushtga siqib, bilagiga egish tavsiya etiladi.
   
4. 
   Dizartriya – barmoqlarning uyquchanligi, bosh aylanishi bilan birga «shamol shikastlanishi» belgilaridan biri. Agar meridianlarga «shamol» ning kasallik qo'zg'atuvchi omili ta'sir qilsa, «engil yang» va «kichik yang» meridianlarida energiyani normallashtirish uchun asosan yuz va oyoq-qo'llarning nuqtalarida harakat qilish kerak. Buning uchun ular butun tanadagi energiyani normallashtiradi – ular nuqtalarga ta'sir qiladi:
   

1. 
   HE-GU (GI-4) – agar siz bir qo'lning bosh va ko'rsatkich barmog'ini yoyib, ikkinchi qo'lning bosh barmog'ini ularning orasiga 1 va 2 falanjlar orasidagi burma darajasida qo'ysangiz, kerakli nuqta tushadi. 1 va 2 metakarpal suyaklar orasidagi bo'shliq, bu erda bosh barmog'ining uchi tegib turadi. Bu nuqta o'ng va chap qo'lning orqa yuzasida joylashgan. Agar siz birinchi va ikkinchi barmoqlarni birlashtirsangiz, u holda balandlik hosil bo'ladi. Uning cho'qqisi kerakli nuqtaga to'g'ri keladi;
   
2. 
   TAI CHUN (F-3) – I va II metatarsal suyaklarning orqa boshlari hosil qilgan burchakda, boshlarning suyaklar tanasiga o'tish darajasida joylashgan.Shuningdek, ruhiy muvozanatni tiklash uchun «shamol zarbasi» bo'lsa, «yurak oynasini ochish» nuqtalarda harakat qiladi
   
3. 
   . WAI-GUAN nuqtasi (TR-5), “perikardning Yin meridiani bilan bog'lovchi barqarorlashtiruvchi nuqta; tashqi qo'llab-quvvatlovchi meridian bilan bog'langan «kichik yang» qo'lda meridianining asosiy nuqtasi
   

Dizartiriyada nuqtali uqalash
Oxirgi yillarda artikulyatsion organlar innervatsiyasi buzilgan bolalar soni oshib bormoqda. Dizartiriyani korreksiyalashda biz logopedik yordam berish jarayonida kiritgan nuqtali uqalash oʻz samarasini koʻrsatmoqda.
XULOSA
Davolash massaji haqidagi fikrlar Hindiston, Xitoy, Yunonistonning qadimgi adabiyotlarida bayon etiigan. Qadimgi olimlar Gerodikos, Gippokrat, Galen, Abu Ali ibn Sino va boshqalar har xil xastaliklarda daʼvo sifatida massajni tavsiya etganlar. Hozirda shifoxonalarda, poliklinikalarda, sanatoriylar va boshqa xil davolash muassasalarida davolash massaji keng qo‘llanilmoqda. Bu massajning to‘rt asosiy turi: silash, ishqalash, uqalash va tebratish farqlanadi.
Hozirgi vaqtda har bir xastalikda qo‘llaniladigan davolash massajining uslubi ishlab chiqilgan va vaqtlari belgilangan.
Sharq tabobatida iloji boricha «tabiiy yo‘l bilan davolanish kerak» degan ibora bor. Keyingi vaqtda turli xil xastaliklarni davolashda refleksoterapiya ham keng qo‘llanila boshladi. Bu usul miloddan bir necha ming yil oldin Xitoy, Koreya, Yaponiya, Mo‘g‘uliston, Misr va O‘rta Osiyoda mʼalum bo'lgan.
Vaqt va texnik imkoniyatlar mavjud bo'lganda, to'liq massaj majmuasini bajarish mumkin – refleksogen zonalarning barcha turlari, segmental-refleks va akupressura massaji. Bu 50-60 daqiqa davom etadi.
Afsuski, ta'lim muassasalaridagi nutq terapevtlari bunday imkoniyatga ega emaslar, shuning uchun, qoida tariqasida, bir-ikki turdagi massaj amalga oshiriladi. Tabiiyki, bu holda, bolaga ta'sir qilish vaqti qisqaradi.
Kompleksda alohida-alohida akupressura yoki segmental-refleks massajini o'tkazish mumkin, ammo ikkala turning kombinatsiyasi maqbuldir.
Nutq terapiyasi massajining asosiy vazifalari quyidagilardir
Massajga qarshi ko'rsatmalar yuqumli kasalliklar (jumladan, SARS, gripp, teri kasalliklari, labda gerpes, stomatit, kon'yunktivit. Episindromli bolalarda juda ehtiyotkorlik bilan massaj qo'llanilishi kerak (konvulsiyalar, ayniqsa, agar bola yig'lasa, qichqirsa, tanadan chiqib ketsa). Qo'llar , uning nazolabial «uchburchagi» «ko'k rangga aylanadi» yoki jag'ning titrashi qayd etilgan.