Kurs ishi mavzu: Jismlarni muvozanatiga doir masalalar yechish metodikasi Topshirdi: Ollayorova g qabul qildi: Sadullayev Sh Urganch 2022-yil reja

2.1. Juft kuchlar muvozanatini o’rganishda masala yechish metodlari.
Juft kuch va uning momenti:Miqdor jihatidan teng, qarama-qarshi yo'nalgan, bir to'g'ri chiziqda yotmaydigan ikkita parallel kuchlar sistemasi juft kuch deyiladi. Juft kuchni tashkil etuvchi kuchlaming orasidagi eng yaqin masofa juft kuch yelkasi deyiladi va d bilan belgilanadi. Juft kuch yotgan tekislik juft tekisligi deyiladi. Juft kuch (F₁ F₂) ko'rinishda yoziladi.



1-aksiomaga ko'ra yolg'iz juft kuch ta’siridagi jism muvozonatda bo'la olmaydi, shuningdek juft kuch bitta teng ta’sir etuvchiga keltirilmaydi. Juft ta’siridagi jism biror nuqta yoki o'q atrofida aylanma harakat qiladi. Lekin ilgarilanma harakat qila olmaydi.
Juft kuchning momenti deb, mos ishora bilan olingan juft kuchni tashkil etuvchi kuchlardan birining miqdorini juft kuch elkasining uzunligiga ko'paytmasiga teng bo'lgan kattalikka aytiladi.
M = ± F₁ d = ± F₂ d
Juft kuch jismni soat milining aylanishiga teskari yo'nalishda aylantirishga intilsa, uning momenti musbat, soat milining aylanishi bo'yicha aylantirishga intilsa, manfiy ishora bilan olinadi
Juft kuch momentiga oid teorema:Juft kuch momenti uni tashkil etuvchi kuchlaming shu juft kuch yotgan tekislikdagi ixtiyoriy nuqtaga nisbatan momentlarining algebraik yig'indisiga teng.Agar biz О nuqtani A yoki В nuqtaning biridan tanlasak, moment quyidagicha bo'ladi:
M=M_A(F₂)=M_B(F₁)
Demak, juft kuchning momenti uni tashkil etuvchi kuchlardan birining ikkinchisi qo'yilgan nuqtaga nisbatan momentiga teng bo'ladi.
Juft kuch momentining vektorligi:Juft kuchning jismga ta’siri quyidagi uchta faktor bilan ifodalanadi:
1) juft kuch momentining moduli;
2) juft kuch ta’sir tekisligi;
3) ta’sir tekislikdagi aylanish yo'nalishi;
Fazoda ixtiyoriy vaziyatda joylashgan juft kuchlaming jismga
ta’sirini aniqlash uchun mazkur uchta faktoming har birini bilish
shart. Buning uchun esa juft kuch momenti vektor tarzida qaraladi.

Juft kuch momenti Shunday vektorki, uning moduli juftni tashkil etuvchilardan birining juft kuch yelkasi uzunligiga ko'paytmasiga teng hamda juft kuch tekisligiga perpendikulyar yo'nalgan bo'lib,uning uchidan qaraganda juft kuch jismni soat milining aylanishiga teskari yo'nalishda aylantiradi.Juft kuch moment vektori M ma’lum bo'lsa, juft kuchning jismga ta’srini aniqlay olamiz. M vektorga perpendikulyar tekislik o'tkazsak ta’sir tekisligi aniq bo'ladi. M vektoming uchidani qarasak,juft kuchning aylanish tekisligi aniq bo'ladi.