Курс иши мавзу: иншоотлар чўкиши ва горизонтал силжишини геодезик усуллар билан кузатиш

I-БОБ. УМУМИЙ ҚИСМ.


Иншоотлар чўкишини ва силжишини аниқлаш
Иншоотларни, шу жумладан, меъморчилик обидаларининг чўкишини ва силжишини олтмиш йилдан кўпроқ вақт ичида геодезик усуллар билан кузатилиб келинмоқда. Олинган натижалар қурилиш сифатини яхшилаш учун, агар иншоот меъморлик обидаси бўлса, унда таъмирлаш ишларини бажариш учун хизмат қилмоқда.
Иншоотларнинг замини ва пойдеворининг чўкиши, силжиши ва оғишини аниқлаш махсус қўлланма ва тавсияномалар асосида уларга кузатилган қурилиш қуйимларини ҳисобга олган ҳолда бажарилади.
Бир неча бор такрорланган ўлчаш натижалари асосида бино ёки иншоотни таъмирлаш ёки кўчириш ҳақида қарор қабул қилинади.


1.1. Иншоотларнинг чўкиши ва силжишининг сабаблари
Иншоотларнинг чўкиши, силжиши ва оғишига умумий ва хусусий сабаблар таъсир қилади.
Умумий сабабларга қуйидагилар киради:
Пойдевор қуриладиган заминнинг эгилувчан ва пластик ўзгаришларга қаршилик кўрсатиш қобилияти, заминнинг геологик нуқтаи назардан ҳар хил тузилиши, ер қатламининг совуқ таъсирида кўтарилиб, иссиқдан эриши, ҳароратнинг ўзгариши, ер ости сув сатҳининг ўзгариши ва ҳ.к.
Хусусий сабабларга эса иншоот қурилган жойнинг нотекислиги, геологик ва гидрогеологик қидирув ишларининг нотўғри бажарилганлиги, ер остида олиб бориладиган кон-қазиш ишлари натижасида ернинг устки қисми бўшашиб қолиши, қурилаётган иншоот атрофида бошқа йирик ва салмоқли иншоот қурилганда, иншоот нишабли жойда қурилганда, пойдевор ўлчамлари нотўғри ҳисобланганда, олдин қурилган иншоотнинг устига яна бошқа қават қурилганда ва хар хил катта машиналарнинг ишлаши, ер тебранишидан ҳосил бўладиган чўкиш ва силжишлар киради.
Меъморлик обидаларини чўкишини аниқлашдан мақсад унинг чўкиш тезлигини топиш, оғишини, эгилишини, букилишини, айланма оғишини ва шу келтирилган ҳолатларнинг сўнгги натижаларини олдиндан айтиб беришдир.


1.2. Чўкишларни ўлчаш натижалари асосида ечиладиган масалалар.

Ўлчаш натижалари асосида ечиладиган масалалар қуйидагилардан иборат:

-котлован остини қутарилишини аниқлаш;
-қурилаётган иншоот чўкишининг тезлигини аниқлаш;
-иншоот қийшашиш, оғиш, эгилиш, бурилиш миқдорларини аниқлаш;
-деформацияни башорат қилиш, чўкишни чекли ва ўртача миқдорларини ўрнатиш;