Kurs ishi mavzu: Gap bo’laklari 2022-yil reja

Keysdan foydalanish bo’yicha metodiy tavsiyalar ishlab chiqish.

O‘quvchilarga vazifalar hamda munozara va taqdimot uchun mumkin bo‘lgan savollarni ishlab chiqish, o‘quvchilar va o‘qituvchining keysni muhokama
etayotgan vaqtda sodir bo‘ladigan harakatlarini tavsiflash. Zarurat bo‘lganda keysni soddalashtirilgan variantda ham ishlab chiqish mumkin.

Keyslarni yechishni quyidagi besh bosqichda amalga oshirish taklif etiladi:

I bosqich – vaziyat va uning xususiyatlari bilan tanishish.

1. 
   bosqich – asosiy muammo (muammolar)ni ajratish, real ta’sir etishi mumkin bo‘lgan omillar va shaxslarni ajratish.
   
2. 
   bosqich – “Aqliy hujum” uchun mavzularni taklif etish.
   
3. 
   bosqich – u yoki bu qarorni qabul qilish oqibatini tahlil etish.
   
4. 
   bosqich – keysni yechish – bir yoki bir nechta variantlarini (harakatlar ketma-ketligini) taklif etish, paydo bo‘lishi mumkin bo‘lgan muammolarning oldini olish yo‘llarini ko‘rsatish va yechish.
   

O‘quvchilarni keys matni bilan tanishtirish va keysning navbatdagi tahlili, ko‘pincha, uning muhokamasidan bir necha kun oldin amalga oshiriladi va
o‘quvchilarning mustaqil ishi kabi joriy etiladi; bunda tayyorgarlikka ajratilgan vaqt keysning turi, uning hajmi va murakkablik darajasiga ko‘ra aniqlanadi. Ushbu bosqichda keys bilan umumiy ishlash jadvalini quyidagicha amalga oshirilishi mumkin: dastlab keysning asosiy muammolarini aniqlash va yechish uchun taqdim etilganlarning qaysi birlari muhimligini tushunish; keysning vaziyatli kontekstiga kirish, uning asosiy ta’sir etadigan (harakatdagi) shaxslari kimligini aniqlash uchun
zarur dalillar va tushunchalarni ajratish. Keysni muhokama qilish o‘quvchilar oldiga savollar qo‘yishni, ularni bahs-munozaraga tortishni ko‘zda tutadi.

“Gap” bo‘limi ta’limida “Keys stadi” metodining o‘rni.

Gapni o‘rganish va nutqda undan foydalanish ko‘nikmasini shakllantirish
o‘quvchilarning aniq bilimlarini doimiy kengaytirib, boyitib borishga asoslanadi. O‘quvchi o‘z fikrini ifodalash uchun qulayroq imkoniyat qidiradi. “Gap” mavzusi boshlang‘ich sinflarning barchasi o‘rgatiladi. Gapning belgilari haqidagi bilimlar chuqurlashtirib boriladi. O‘quvchilar fikr ifodalovchi nutq birligi – gap haqidagi elementar tasavvurdan gapning bosh va ikkinchi darajali bo‘laklari, gapda
so‘zlarning bog‘lanishi, gapning uyushiq bo‘laklarini o‘rganishga o‘tadilar. Gap ustida ishlashning boshlang‘ich bosqichi savod o‘rgatish davriga to‘g‘ri keladi. Bu davrda o‘quvchilar gapning muhim xususiyatlari (fikr ifodalashi,
tugallangan ohang bilan aytilishi) bilan tanishadilar. Gapning bu xususiyatlarini bilmasdan turib, so‘zlardan gap tuzib bo‘lmaydi. Agar o‘quvchilar gapning bosh
bo‘laklarini ajrata olmasalar, gap nutqning yaxlit birligi ekanini bilmaydilar. Ega va kesim gapning qurilishi va mazmunining asosini tashkil etadi. Shuning uchun ham savod o‘rgatish davrida gapning bosh bo‘laklari ustida kuzatish o‘tkazish ma’qul.