Kurs ishi doc

---

 

 

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI QISHLOQ VA SUV XO`JALIGI VAZIRLIGI 

SAMARQAND QISHLOQ XO`JALIK INSTITUTI 

OLIY MATEMATIKA VA AXBOROT TEXNOLOGIYALARI KAFEDRASI 

 

 

 

 

 

"INFORMATIKA VA AXBOROT 

TEXNOLOGIYALARI" FANIDAN 

KURS ISHI 

 

Mavzu: SHaxsiy komp’yuterlarning axborotni  kiritish va chiqarish qurilmalari 

 

2011- 2012 o`quv yili 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Bajardi: _Sattorova Madina __ _______ 

( f.i.sh)                          (imzo) 

 Agronomiya fakulteti Kasbiy-ta`lim bo`limi  

1-boskich _110_- guruh talabasi 

    Rahbar :    _Raximov X_            _______ 

                         ( f.i.sh)                            (imzo) 

   

 

 

 

 

Samarqand-2012 

 

 

---

 

 

 “Tasdiqlayman” 

“Oliy matematika va axborotlar 

texnologiyalari” kafedrasi 

mudiri_________dots. X.Urdushev 

«_____»__________2012 y. 

 

Informatika va axborot texnologiyalari fanidan 

BAJARILADIGAN KURS ISHINI TOPSHIRIQ VA BAHOLASH VARAQASI 

___ Sattorova  Madina ______ (f.i.sh) Agronomiya fakulteti Kasbiy-ta`lim bo`limi, 

1-bosqich _110_- guruh talabasi 

Rahbar: Raximov X_ 

MAVZU TOPSHIRIG’I BO`YICHA VAZIFALAR: 

1. SHaxsiy komp’yuterlarning axborotni  kiritish va chiqarish qurilmalari 

mavzusidagi topshiriq 

2. Dastlabki ma’lumotlar: Kurs ishi mavzusiga oid konspektlar, amaliy va 

laboratoriya mashg’ulotlarni o`rganish, bajarish va o`zlashtirish 

3. Foydalanilgan materiallar: 

Kafedradagi  1)Informatika  va  axborot  texnologiyalari  fanidan  elektron  o`quv-

uslubiy  majmua;  2) 

http://www.ziyonet.uz-

  axborot  ta’lim  tarmog’i  resurslari  va 

adabiyotlar  

4.   Qo`shimcha vazifa va ko`rsatmalar   Kurs ishida SHaxsiy komp’yuterlarning 

axborotni  kiritish va chiqarish qurilmalari  mavzusida    internetdan  ma`lumotlar 

keltirilsin. 

Kurs ishini topshirish muddati: 

Talaba _______ _______ Sattorova  Madina _______ ___________ 

               (imzo)                             (f.i.o)                                             (sana) 

1 

2 

3 

4 

Tushuntirish 

xati 

Himoyaga 

ruxsat 

berildi, 

(ruxsat 

berilmadi) 

 

 

 

 

 

 

Kurs ishi rahbarining imzosi 

 

 

Kurs ishini 

baholash 

Maksimal 

ball, jami 

 

Kurs 

ishini 

tayyorlash 

uchun, ball 

OB 

Kurs 

ishini 

himoyasi 

uchun, ball 

JB 

Kurs ishi 

himoyasida 

savollarga 

javob berish 

uchun ballOB 

Kurs ishini 

baholash 

100 

0- 40 

1- 30 

1- 30 

 

Talabaning 

to`plagan bali 

 

 

 

 

Rahbar _______   _________ Raximov X________           ___________ 

               

(imzo)                           ( f.i.sh)                                                   (sana) 

---

 

 

Mavzu: SHaxsiy komp’yuterlarning axborotni  kiritish va chiqarish qurilmalari 

Kirish 

1.  Texnik vositalarining umumiy ta’rifi. EHMlarning tasnifi, yaratilish 

bosqichlari 

2.  SHaxsiy komp’yuterning tuzilishi 

3.  Axborotlarni ishlab chiqish bosqichlari 

4.  Axborotlarni kiritish qurilmalari 

5.  Axborotlarni namoyish va chop qilish qurilmalari 

6.  Telekommunikatsiya vositalari 

Mavzu bo`yicha foydalanilgan Internet saytlarini nomi va ularning  qisqacha sharhi 

Xulosa 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

 

Kirish 

O’zbekistonda  yuzaga  kelgan  vaziyat  iqtisodiyotning  rivojlanishini  intensiv 

yo’lga  o’tkazishni,  resurslarning  barcha  turlaridan  oqilona  foydalanishni,  ishlab 

chiqarishga  tobora  takomillashgan  mehnat  qurollarini  joriy  etishni  juda  ham 

muhim vazifa qilib qo’ymoqda. 

Korxonalarni  texnik  jihatdan  qayta  qurollantirish,  kam  chiqitli  va  chiqitsiz 

texnologiyalardan,  ilіor  konstruktsiyali  materiallardan  foydalanish  dasturlarini 

amalga  oshirish  asosidagina  mehnat  unumdorligini  o’stirish,  mahsulot  sifatini 

yaxshilash,  aholining  harid  talabini  qondirish,  ilm  -  fan  ishlab  chiqarish 

tarmoqlarni, ayniqsa, elektronika, asbobsozlik, hisoblash texnikasi, aloqa vositalari 

ishlab chiqarishlarini rivojlantirish vazifasi kelib chiqadi.  

Bularning  hammasi  axborotlashtirishning  o’lkan  imkoniyatlaridan  eng 

samarali foydalanishni, uning bozor munosabatlariga o’tish davridagi jarayonlariga 

ta’sirini kuchaytirishning eng dolzarb vazifasiga aylantirmoqda. 

Axborotni  yig’ish  va  ro’yxatdan  o’tkazish;  axborotlarni  yig’ish  va 

ro’yxatdan  o’tkazish  har  xil  iqtisodiy  ob’ektlarda  har  xil  kechadi.  Bu  jarayon 

boshqarish  jarayonlari  avtomatlashtirilgan  xalq  xo’jaligi  ob’ekti  faoliyatini  aks 

etgan  boshlang’ich  iqtisodiy  hisobotni  yig’ish  va  ro’yxatdan  o’tkazish,  amalga 

oshiriladigan  ishlab  chiqarish  korxonalari,  firmalar  va  boshqalarda  ancha 

murakkabdir. 

Hozirgi  zamon  fan-texnika  taraqqiyoti  axborotlar  oqimini  bamisoli  bahor 

sellari  oqimi  kabi  ko’paytirib  yubordi.  Axborot  oqimining  tobora  ko’paya 

borganidan  shu  narsa  ham  dalolat  bera  oladiki,  asrimizning  70-yillar  o’rtalariga 

keliboq  ishlab  chiqarish  kuchlari  taraqqiyoti  shunday  darajaga  yetgan  ediki, 

ulardan oqilona foydalanish, ijtimoiy ishlab chiqarishni jadallashtirish uchun yiliga 

1016  arifmetik  amalni  bajarish  kerak  bo’ladi.  Tabiiyki,  bunday  murakkab  hisob  - 

kitobni  cho’t  qoqib  amalga  oshirib  bo’lmaydi.  10  milliard  kishi  bir  yil  davomida 

tinmay ishlagan taqdirdagina shuncha arifmetik amalni yecha olishi mumkin.  

Odamlarni  ijtimoiy-iqtisodiy  va  ma’naviy  muammolarni  hal  etishga 

safarbar  qilmoq  uchun  tegishli  axborotlarni  o’z  vaqtida  to’plab,  qayta  ishlab, 

muayyan  bir  tartibga  solish  va  zudlik  bilan  kishilarga  yetkazish  kerak  bo’ladi. 

Buning  uchun  jamiyatni  axborotlashtirish  dasturini  amalga  oshirish  va  ilg’or 

axborot texnologiyasini joriy etish zarur. 

Axborot  texnologiyasi-bu  usullar  tizimi  va  axborotlarni  yig’ish,  saqlash, 

izlash,  qayta  ishlash,  uzatish  yo’lidir.  U  informatikaning  predmeti  hisoblanadi 

hamda  boshqaruv  amaliyotini  o’tkazishni,  ishlab  chiqarishni  boshqarishni,  ilmiy 

izlanishlar  va  sanoat  miqyosida  korxonalarning  tashkil  topishini,  ularning  texnik 

rivojlanishi natijasida xalq xo’jaligining yangi tarmoqlarini yuzaga keltiradi. 

Axborot  texnologiyasi  boshqarish  jarayonlarini  aks  ettiruvchi  iqtisodiy 

axborotlarni o’lchash, jamlash, saqlash, qayta ishlash kabi amallarni bajaradi. 

Fan quyidagi masalalarni yechadi: 

o

  ixtiyoriy axborot jarayonlarini tekshirish; 

o

  axborot  jarayonlarini  tekshirish  natijasida    olingan    bazani  qayta  ishlsh 

uchun eng yangi texnika  va  texnologiyalarni yaratish; 

---

 

 

o

  jamiyatning  barcha  sohalarida  kompyuter  teznikasi  va  texnologiyasidan  

unumli  foydalanishning  lmiy  va  muxandislik    muommolarini  yechishni    yaratish 

hamda ularni tadbiq etish. 

 

Informatika  va  informatsion  texnologiya  keng  ma’noda    fan,  texnika  va 

ishlab  chiqarish,  ya’ni  inson  faoliyatining  barcha  sohalarida  axborotni  kompyuter 

va telekommunikatsiyalar yordamida qabul qilish, qayta ishlash, saqlash va uzatish 

bilan bog’liq bo‘lgan yagona sohadir. 

Axborot 

texnologiyalarining 

takomillashtirilishi 

jamiyatni 

axborotlashtirishda  muhim  omil  hisoblanadi.  Ma’lumki  axborot  texnologiyalari 

informatika  qonun-qoidalari  asosida  takomillashtiriladi.  Bu  fanda  axborotlar, 

ularning  xossalari,  axborot  tizimlari  va  vazifalari  axborotni    qayta  ishlash, 

axborotlarning amaliy ahamiyati va boshqa xususiyatlari o‘rganiladi. 

Bu  fan  matematika,  fizika, kibernetika,  informatika  va boshqa qator  fanlar 

bilan bevosita bog’liq. 

“Axborot  texnologiyalari”  iborasidagi  “texnologiya”  so‘zi    lotincha 

“texnos”  so’zidan  olingan  bo’lib,  san’at,  hunar,  soha  va  “logos”  fan  degan 

ma’nolarni bildiradi. 

XX  asrning  so‘nggi  o‘n  yili  mobaynida  axborotlar  bilan  ishlash  va 

axborotlashtirish  juda  rivojlandi.  Bo’nga  sabab,  kundalik  turmushda  axborotlar, 

ularni  qayta  ishlash  va  uzatishning  ahamiyati  ortib  bormoqda.  Bu  esa,  o‘z 

navbatida jamiyatning  har bir a’zosidan axborotlashtirish sirlarini,  uning qoida  va 

qonuniyatlarini mukammal bilishni taqazo etadi. 

Respublikamiz  mustaqillikka  erishgandan  so‘ng,  bu  borada  katta  tadbirlar 

amalga  oshirildi.  Hukumatimiz  tomonidan  qabul  qilingan  “ta’lim  to‘g’risida”gi  

qonunda bu dasturning tub moxiyati bayon etilgan. 

“Axborot   texnologiyasi” fani axborotlarni jamlash, saqlash, uzatish va shu 

jarayonlarni  amalga  oshiruvchi  barcha  texnik  vositalarni  ishlatishni  o‘rgatuvchi 

fan. 

Bilim olishda, ya’ni ma’lum turdagi axborotlarni o‘zlashtirishda kompyuter 

tizimining yordami benihoya kattadir. Bunda uning roli quydagicha: 

Birinchidan,  o‘qitishda  yangi  axborot  texnologiyalaridan  foydalanish 

standart(ananaviy) tizimga nisbatan o‘quv jarayonini jadallashtirib, talabada ilmga 

qiziqishni  oshiradi,  ularning  ijodiy  faoliyatini  oshiradi,  olingan  bilimlarni 

takrorlash, mustaxkamlash va nazorat qilishni engillashtiradi. 

Ikkinchidan  yangi  axborot  texnologiyalaridan  ta’lim-tarbiya  jarayonida 

foydalanish mumkin, ya’ni: 

-muayyan predmetlarni o‘qitishda kompyuter darslari; 

-talabalarning ilmiy izlanishlarini tashkillashtirishda; 

-talabalarning o‘qishdan bo‘sh vaqtlarini  to‘g’ri tashkil qilish  masalalarini  

hal  etishda va h.k. 

 

 

 

---

 

 

1.Texnik vositalarining umumiy ta’rifi. EHMlarning tasnifi, yaratilish 

bosqichlari 

Informatika — bu axborotning nafaqat umumiy xususiyatlari, balki unga 

avtomatlashtirilgan ishlov berishning uslublari, jarayonlari va texnik vositalarini 

o`rganuvchi fandir. Avtomatlashtirilgan ishlov berish jarayonlarining asosini 

axborotni yig’ish, talqin qilish, saqlash, qayta ishlash va uzatish tashkil qiladi. Bu 

jarayonlar hisoblash texnikasi, jumladan, EHMlar yordamida amalga oshiriladi. 

O`tgan  asrning  40-yillaridan  boshlab  universal  EHMlarning  davri  boshlandi  desa 

bo`ladi. Ularning taraqqiyotini avlodlarga bo`lib o`rganish tajribasi keng qo`llanib 

kelingan.  Ayni  paytda  EHMda  qo`llanilgan  radiotexnik  elementlar  bazasi  hamda 

dasturiy  ta`minoti  kabi  tasnif  belgilari  bo`yicha  avlodlarga  ajratishdan  xam 

foydalanilgan.  Lekin  yana bir tasnif  belgisi —  EHMning arxitekturasidagi  farqiga 

qarab  xam  u  yoki  bu  avlodga  ajratish  maqsadga  muvofiqdir.  Bunga  oid  gapni 

«bazaviy EHM»ning arxitekturasi, ya`ni abstrakt modelidan boshlaymiz. 

Ushbu  EHM  tarkibidagi  arifmetik  —  mantiqiy,  boshqarish,  xotira,  axborotni