Kurbanova durdona salaxitdinovna gimnastika va uni o

 
4.3 To‘lqinlar siltashlar
To‘lqinlar va siltashlar – buyumlarsiz va buyumlar bilan bajariladigan 
mashqlarda keng qo‘llaniladigan ifodali elementlar sifatida harakterlidir. Stilistik
 
yakunlangan to‘lqinlar va siltashlar gimnastikachidan juda yaxshi harakat 
koordinatsiyasini talab qiladi.
Bu ayniqsa, tananing barcha a’zolari ishtirok etadigan, tananing katta 
a’zolaridan boshlanib qo‘l barmoqlari bilan tugatilib bajariladigan harakatlarga, 
ya’ni yaxlit to‘lqinlarga tegishlidir. To‘lqinlar va siltashlarga o‘xshash mashqlarda 
ayniqsa gimnastika harakat elementlarining ayrimlari orasidagi bog‘liqlik, ularning 
tutashligi, shu bilan birga gimnastikachining mushak apparatiga zo‘r berish va 
birlashtirishni navbatlashtira olish qobtiliyati ko‘rinib turadi. 
 

---

74
4.3.1
 
To‘lqinlar va siltashlarning tasnifi
Mazkur mashqlarni turlari 5-jadvalda ko‘rsatilgan. Ko‘rinib turibdiki, 
mazkur mashqlar turlari to‘lqinlar va siltashlarni bajarishda qanday tana a’zolari 
ishtirok yetishi va ularning asosiy harakat yo‘nalishiga bog‘liqdir.
 
5-jadval 
Mazkur mashqlarning keyingi konkret mashqdagi harakat koordinatsiyasi 
va mashqning harakat tarkibi va uning murakkabligiga bog‘liq. 
 
4.3.2 To‘lqinlar texnikasining tuzilishi va asoslari 
Yaxlit to‘lqin
. Pastdan harakatlanish bilan boshlanadigan to‘lqinlar
 
eng 
ko‘p uchraydigan to‘lqinlar hisoblanadi. Yuqoridagi tana a’zolari harakatiga 
beriladigan boshlang‘ich “impuls” berilganda bajariladigan teskari to‘lqin kam 
uchraydi. Quyida sogital va frontal o‘qida tana a’zolari harakati bilan ijro 
etiladigan eng ko‘p uchraydigan 
 
to‘lqinlar to‘g‘risida qisqa bayon etiladi.
Oldinga to‘lqin
bajarish (1-rasm). Harakat yarim cho‘qqayib o‘tirishdan 
boshlanadi. To‘lqin tizzalarni oldinga harakat-lantirishdan boshlanadi (1-2- kadr), 
bundan keyin to‘lqinga tos qo‘shiladi va oldinga siljib (2-4- kadr), bel, tananing 
ko‘krak qismi (3-4- kadr) va nihoyat gimnastikachining yelkasi (4-6- kadr) bilan 
bajariladi. Harakatlanish uchun to‘lqinning boshida boshni pastga egish (1-4- 
TO’LQINLAR 
SILTASHLAR 
Yaxlit 
Gavda bilan 
Qo’llar bilan 
Oyoqlar bilan 
Oldinga 
Yonga
Orqaga 

---

75
kadr), keyin muntazam ravishda ko‘tarish o‘ziga hosdir (4-6- kadr). Bu harakat 
to‘lqinga chiroyli yakun yasovchi ifodali harakat elementi bo‘libgina qolmay, balki 
texnik maqsadga muvofiq paytdir: boshni egish holati asosan tanani bukilish 
fazasida, tik tutish holati esa kerishish fazasida keladi. Bosh va asosiy tana a’zolari
bo‘g‘imlari harakatining bunday bog‘liqligi tabiiydir.