Kurbanova durdona salaxitdinovna gimnastika va uni o

6.1
 
Ekzersis mashqlarni o‘rgatish asoslari. 
6.1.1 "PLIE"
"Demi plie"- yarim o‘tirish va "grand plie" - chuqur o‘tirish
xoreografiyada muhim rol o‘ynovchi axill paylari va boldir - to‘piq
bo‘g‘inlarining elastikligi hamda mustahkamligini rivojlantiradi. O‘tirishlarda, 
ayniqsa chuqurida, vertikal (tik) holatni saqlab turuvchi tana faol ishtirok etadi.
Bu bel mushaklarining rivojlanishi va mustahkamlanishiga xizmat qiladi. 
"Demi plie"- yarim cho‘qqayish sakrashlarning ajralmas yo‘ldoshidir: har
qanday sakrash elastik va tutilgan yarim cho‘qqayish bilan boshlanadi va
tugaydi. Shuning uchun, unga faqat pozisiyalarda emas, balki harakatning turli 
kombinasiyalarida alohida e’tibor berish kerak. 
Umumiy ko‘rsatmalar. 
Boshlang‘ich tayyorgarlikda cho‘qqayishlarni yog‘ochga yuzlangan holatda
yarim cho‘qqayishdan boshlash kerak. IV holatga ( oyoq holatlarini
o‘rganishdagi kabi), o‘quvchi tayoqqa bir qo‘l bilan tayanib yarim 
cho‘qqayishni bajarayotgan vaqtda, ishga oxirida kirishiladi. 
Chuqur cho‘qqayib o‘tirish keyinroq o‘rganiladi, chunki tiklangan, 
tovonlarni tashqariga yo‘naltirish va yyetarli darajada kuchli oyoqlarni hamda
tiklangan va mahkamlangan tanani talab qiladi.
Bu sifatlar oyoq holatlari, yarim cho‘qqayishlar, "battements tend us" va
poldagi boshqa harakatlarni o‘rganish jarayonida hosil qilinadi. Faqat undan
keyingina chuqur cho‘qqayishlarni o‘rganishga o‘tish mumkin. 
Cho‘qqayish va yarim cho‘qqayishlarda oyoqlarning kaftini tashqariga 
yo‘naltirilganlik holatiga alohida e’tibor beriladi, aks holda axill payi ishga
to‘liq kirishmaydi va yyetarli rivojlanmaydi. 
Oyoq panjasining ichki tomoniga, bosh barmoqlarga "bosilish"ga yo‘l
qo‘ymaslik zarur. Tana og‘irligi ikkala oyoqqa teng taqsim qilinadi. Qomat
to‘g‘ri va tortilgan bo‘lishi kerak, tana beldan bukilmasin, dumba mushaklari

---

157
tarang va ichga tortilgan (aynqsa II holatda cho‘qqayishlar bajarganda). Oyoq
mushaklari ham shundek tarang; tizzalar o‘ta yozilgan (ochilgan) va o‘tirishda 
oyoq uchlari tomonga yo‘nalgan (tizza oyoq uchi qarshisida). 
O‘tirish va tiklanish siltanmay bir maromda kechadi, shu bilan birga, eng
quyi nuqtaga yetishganda "plie" holatda ushlanib qolmay; uzluksiz
harakatlanib, darhol tiklanish kerak. 
Boshlang‘ich tayyorgarlikda yarim cho‘qqayish va to‘liq cho‘qqayish
alohida o‘rganiladi, har biri barcha oyoq holatlarida 2 martadan. Keyinchalik
2 ta yarim cho‘qqayish bilan to‘liq cho‘qqayishni qo‘shish mumkin bo‘ladi.