Kurbanova durdona salaxitdinovna gimnastika va uni o

Orqaga muvozanat - 
yuqorida ta’kitlanganidek, tuzilishi bo‘yicha oldinga 
muvozanatning aksidir. Bunday muvozanatning nisbatan oddiy, ixtisoslashtirilgan 
turi 30-rasmda ko‘rsatilgan. Gimnastikachining tanasi orqaga egilganda

---

110
tayanmagan oyoq vertikal holatgacha ko‘tariladi. Boshqa muvozanatlardagi kabi
tananing tayanmagan a’zolari tayanch oyoqqa nisbatan to‘ldiruvchi xususiyatga 
ega. 
Gimnastikachining tayanmagan oyog‘i qancha yuqorida yoki pastda 
joylashsa, tanasi ham shunga muvofiq yuqorida yoki pastda joylashadi (tayanch 
oyoq vertikal holatda bo‘lganida).
Lekin tana muvozanatiga boshqa to‘ldiruvchi harakatlar hisobiga erishish 
mumkin. 31-rasmda to‘p bilan bajarilayotgan mashqdagi orqaga gorizontal 
muvozanat ko‘rsatilgan. Bunda ko‘rinib turibdiki, gimnastikachining tayanch 
oyog‘i oldinga ancha egilgan.
30-rasm 31-rasm 
Bu esa tana og‘irligini tayanchga nisbatan kerakli tarzda joylashishiga yordam 
beradi. 32-rasmda ko‘rsatilgan orqaga vertikal muvozanat holati murakkabligi 
bilan o‘ziga hosdir. Gimnastikachi oyoqlarni vertikal holatda tezlashmasdan ushlab 
turadi, lekin gavda orqaga egilgan; sportchi boshini ko‘krak qismida ushlab,
belni bukmagan holatda turadi. Muvozanatning holatiga ham bo‘ksani oldinga 
chiqishi va shunga muvofiq tayanch oyoqni oldinga egilishi hisobiga erishish 
mumkin. Gimnastikachi bunday mashqlarni ijro yetishda qanday harakatlar 

---

111
qilishini kuzatish qiziq. 33-rasmda orqaga muvozanat bajarishdagi harakatlar 
ketma-ketligi ko‘rsatilgan. Gimnastikachi tashlanish holatidan o‘ng oyoqda itarilib 
(1-2-kadrlar) o‘ng oyoqni bukib yopiq holatga o‘tadi. Keyin “ocha turib” qo‘llarni 
pastga tushiradi, o‘ng oyoqni yuqoriga ko‘tarib orqaga egilmasdan orqa 
vertikal
 
muvozanatga yaqin holatga o‘tadi (2-4-kadrlar). Oyoqni eng yuqori
darajasiga ko‘tarib orqaga vertikal muvozanat holatiga o‘tadi (va bo‘ksani 
oldinga 
chiqarib) 
(4-7-kadrlar). 
Keyin 
gimnastikachi orqaga vertikal muvozanatning 
yana bir turini namoyish qiladi – orqaga egilib 
qo‘llarini polga tekkazadi (8-kadr). Bu final va 
eng ifodali yakunlangan mashq fazasi. 
Ta’kidlash kerakki, muvozanatning final qismi 
jismoniy jihat-dan ancha qulay: orqaga egilish 
hisobiga gimnas-tikachi t.o.m. ancha pastda 
joylashadi, turg‘unlik bur-chagi kattalashadi 
va muvozanat buzilishi ehtimoli kamayadi.
Orqaga muvozanatni bajarishda tananing 
yirik mushak guruhlaridagi zo‘ri-qish ancha 
yuqori bo‘ladi. Bunda tayanmagan oyoq
32-rasm
sonning bukuvchi mushaklari, orqa mushaklar, 
tayanch oyoqning to‘piq bo‘g‘imi mushaklari ancha faol harakatlanadi. 
Harakatda muvozanatni bajarish mazkur tur mashqlarida anchagina tarqalgan. 
Oldinga va orqaga muvozanat misollarida keltirilganidek, muvozanat holatini 
mustahkamlash badiiy gimnastika uchun unchalik o‘ziga xos emas. 
Muvozanat holatida to‘xtashlar juda qisqa, ko‘pincha bir-biri bilan o‘rnini 
almashadigan har xil muvozanat turlicha joy bo‘shatib, umuman bo‘lmaydi. 
Buning hammasi gimnastikachidan muvozanat holatida tana turg‘unligini epchillik 
bilan aniq boshqara olish malakasini talab qiladi.