Kredit-iqtisod

Quyida tarbiya jarayonining qonun-qoidalarini ko„rib chiqamiz 

1.  Tarbiyaning  bir  maqsadga  qaratilganligi.  Tarbiya  maqsadini  belgilashda 

jamiyat talablari, davr nafasi, milliy xususiyatlar asos qilib olinadi. 

110-rasm 

Jamoa nazariyasi qoidalariga muvofiq uni yaratish usuli ishlab chiqilgan. 

Uning umumiy asoslari quyidagilardan iborat: 

 

 

 

L 

 

 

 

 

 

 

 

2.  Tarbiyaning  maqsadi  har  tomonlama  kamol  topgan-mukammal  inson 

shaxsini tarbiyalashdir. O‗qituvchilar jamoasi va har bir o‗qituvchi-tarbiyachi ana shu 

maqsadlardan  kelib  chiqib,  tarbiyaviy  ishlarni,  vazifalarni  belgilaydi,  uning 

mazmunini aniqlaydi hamda ta‘lim muassasasi ish sharoitlarini hisobga olgan holda 

o‗quvchilarni tarbiyalashning shakl va uslublarini tanlaydi. 

- tarbiyaning bir maqsadga qaratilganligi; 

-  tarbiyaning  hayot,  mehnat  bilan,  O‗zbekistonimizning 

mustaqilligi,  gullab-yashnashi  yo‗lida  qilinayotgan  fidoiy  ishlar 

bilan bog‗lanishi; 

- o‗quvchini jamoada, jamoa orqali tarbiyalash; 

- tarbiyada bola shaxsini hurmat qilish va unga talabchanlik; 

- tarbiyaviy ishlarning izchilligi, muntazamligi hamda birligi; 

- tarbiyada o‗quvchilarning yoshi va o‗ziga xos xususiyatlarini 

hisobga olish 

1.

 

Talablar qo‗yish; 

2.

 

Faollarni tarbiyalash; 

3.

 

O‗quv mehnat, ijtimoiy-siyosiy va ommaviy-madaniy 

faoliyatdagi istiqbollarini tashkil etish; 

4.

 

Sog‗lom jamoatchilik fikrini shakllantirish; 

5.

 

Ijobiy an‘analarni yaratish va ko‗paytirish. 

---

200 

3.  Tarbiyaning  hayot  bilan  bog‗liqligi  qoidasi  tarbiyaviy  ishlarning  mazmuni 

va  tashkil  etilishini  doimo  yangilab  turishni  talab  etadi.  Tarbiyachilar  bolalar 

tarbiyasini hayot bilan  bog‗lar  ekanlar,  ularga o‗zlarida iymon-e‘tiqodni  tarbiyalash 

imkonini  beradilar.  Tarbiyaviy  ishlar  shunday  tashkil  qilinganda  yoshlar  jamiyat 

hayotiga  faolroq;  jalb  qilinadi,  bu  esa  o‗quvchi  shaxsining  tarkib  topishiga  yordam 

beradi. 

Ilg‗or o‗qituvchilar  tajribasining  ko‗rsatishicha,  o‗quvchilar  ahil  jamoa  bo‗lib 

uyushgandagina  tarbiya  ishlarini  faol  o‗quvchilarga  tayanmog‗i,  o‗quvchilarni  turli 

ishlarni birgalikda bajarishga odatlantirib, ularga jamoatchilik ruhini singdirib borishi 

lozim.  Sinf  rahbari  ishida  o‗quvchilar  jamoasini  shakllantirish  asosiy  vazifa 

hisoblanadi,  chunki  jamoada  shaxsni  tarbiyalash-tarbiyaning  yetakchi  tamoyillari 

hisoblanadi.  

Yuqorida  ta‘riflangan  barcha  qoidalar  har  qanday  jamoani  shakllantirish  va 

rivojlantirish uchun qo‗llanma hisoblanadi. 

Tarbiya  usullarini  tanlashda  ularni  jamoaning  rivojlanish  darajasiga  mosligi 

muvaffaqiyatning  muhim  sharti hisoblanadi. Shuning  uchun har  bir o‗qituvchi ko‗p 

tarbiyaviy  ishni  sinfdagi  jamoa  muvaffaqiyatining  munosabatlarini  rivojlanishi 

darajasini  aniqlashdan  boshlaydi.  O‗qituvchining  esa  yangi  sinf  bilan  marta  ish 

boshlanishiga  to‗g‗ri  keladi:  o‗z  mehnat  faoliyatining  dastlabki  yilida,  sinfni 

navbatdagi  bitirib  chiqish  mavsumidan  keyin,  ba‘zan  esa  ta‘lim  muassasasida 

vujudga kelgan vaziyat taqozosi bilan. 

Tarbiya  jarayoni  o‗zini-o‗zi  tarbiyalash  jarayoniga  o‗tganda  yuksak  darajaga 

erishiladi.  Ayrim  o‗quvchilar  va  umuman,  jamoa  o‗z  faoliyatini  mustaqil 

rejalashtiradi va jamoani tashkil etadi, o‗ziga va bir-biriga talablar qo‗yadi va o‗zini-

o‗zi nazorat qiladi. 

Sinf  rahbari  va  o‗quvchilar  jamoasi  o‗z  niyatlari  va  ishlarida  birgadirlar. 

Jamoani shakllantirish yuzasidan olib boriladigan barcha ishlar juda qiziqarli bo‗lib, 

bu  ish  sinf  rahbarining  asosiy  ishi  bo‗lib  hisoblanadi.  O‗quvchilarni  inoq  jamoaga 

birlashtirgan  mohir  sinf  rahbari  qo‗lida  tarbiyalangan  odam  baxtlidir.  Ulayayotgan 

kishi, shaxsning hayotdagi mavqeini shakllantirishda, uning hayot yo‗lini belgilashda 

o‗z  vazifasini  anglash  sinf  rahbarining bolalar  jamoasini  barpo  etish  yuzasidan  olib 

boradigan faol va qat‘iy faoliyatining zarur sharti hisoblanadi. Jamoaning rivojlanish 

darajasini  aniqlashda  o‗quvchilarning  faqat  sinfdan  tashqari  faoliyatida  namoyon 

bo‗ladigan  munosabatlarini  tahlil  etish  bilangina  cheklanib  bo‗lmaydi.  Sinf 

rahbarinnng o‗ziga xos xususiyati shundan iboratki, u oddiy bolalar jamoasini emas, 

balki o‗quvchilar jamoasini shakllantiradi.