Kreativ 2020. indd

VAZIFAGA KIRISH IB KETISHNI (VAZIFA BORASIDAGI MOTIVATSIYA) 

INOBATGA OLISH

143.  Kreativlikning turli tutash nazariyalaridagi kreativ fikrlashning 

asosiy drayveri sifatida ishtiyoqga (motivatsiyaga) berilgan urgʻuni hisobga 

olsak, vazifaga kirishib ketish va ishtiyoqning kreativ fikrlash sinovidagi 

o‘quvchining  koʻrsatkichlarga  taʼsiri  salmoqli  boʻlish  ehtimoli  katta. 

Ijodiy faollikning barcha jabhalarida ishtiyoqning taʼsiri yaqqol koʻrinib 

turmoqda: ilmiy jabhada vazifaga kirishib ketish kreativ fikrlashni qo‘llab-

quvvatlaydi, chunki u narsalar qanday ishlashini kashf etishni ragʻbatlan-

tiradi  va  yechim  yoki  kashfiyot  topilguncha  faoliyatni  davom  ettirishni 

qoʻllab-quvvatlaydi (Mansfield va Busse, 1981 [119]); ishtiyoq, shuningdek, 

yozma ifodalashdagi kreativ fikrlashni qoʻllab-quvvatlaydi (Amabile, 1985 

[120]); ijtimoiy muammoni yechish domenida ham mavjud muammo yoki 

---

60

61

oʻzgalarning ehtiyojlari haqida koʻproq bilish ishtiyoqi yangicha va samarali 

yechimlar taklif etish bilan chambarchas bogʻliq. Ushbu mexanizmlarni 

inobatga olmaslik, testga qiziqmagani yoki ishtiyoqi bo‘lmagani uchungina 

past kreativ fikrlash darajasi koʻrsatkichlariga sabab boʻlishi mumkin.

144.  Shaxs texnologiyalar bilan munosabatga kirishgan – oʻyin oʻynash, 

Internetdan maʼlumot olish, onlayn bozor yoki kompyuterda test qilinish 

kabi boshqa tajribalarida boʻlganidek, kirishish toʻrt yaqqol bosqichdan 

iborat  jarayondir:  kirishish  nuqtasi,  davomiy  faoliyat  davri,  kirishishni 

toʻxtatish va qayta kirishish (OʻBrien va Toms, 2008 [121]).

145.  Ushbu nazariyani PISA sinovi doirasida tatbiq etishning bir yoʻli 

vazifa  borasida  o‘quvchining  ishtiyoqi  darajasini  baholashdir.  Masalan, 

faraz  qilish  mumkinki,  vazifani  bajarish  uchun  ajratilgan  mavjud  yoki 

tavsiya etilgan vaqtdan toʻlaligicha foydalangan (yoki minimal shartlarni 

bajargandan  soʻng  qoʻshimcha  faollik  koʻrsatgan)  o‘quvchilarning  kiri-

shishganligi  yuqoriroqdir.  O‘quvchilarning  vazifaga  kirishishganligini 

bunday baholashning joizligi qoʻshimcha amaliy va validlash tadqiqotlarini 

taqozo  etadi,  chunki  vazifaga  ketgazgan  vaqt,  shuningdek,  intellektual 

faoliyatning tezkorligini ham anglatishi mumkin.