Kostum va moda tarixi

Yuqori Uyg‘onish davri san’ati. Yuqori Uyg‘onish 
davri tamoyillari Italiyaning muhim badiiy markazlari 
bo‘lgan Florensiya, Rim va Venetsiyada o‘zining tugal 
ko‘rinishlarini namoyon etdi. Yuqori Uyg‘onish davri XV 
asrning 90-yillaridan XVI asrning 30-yillariga qadar bo‘lgan 
davrni o‘z ichiga oladi. Shu davrda yashab ijod etgan buyuk 
ijodkorlar Leonardo da Vinchi, Rafael Santi, Mikelanjelo, 
Titsian o‘z mohiyati jihatidan chuqur, mahoratli jihatidan 
yuksak, barkamol asarlar yaratdilar. 
Rangtasvir san’ati. Leonardo da Vinchi (1452–1529) 17 
yoshida Andrea Verokkioga shogird tushdi. Yuqori Uyg‘onish 
davri uslubining asoschisi Leonardo da Vinchi san’atning 
ko‘pgina turlarida o‘z kuchini sinab ko‘rdi, matematika, 
mexanika, fizika sohasida ilg‘or fikrlarni ilgari surdi. Milandagi 
Santa Mariya della Gratsiya monastiri uchun ishlagan «Sirli 
oqshom» devoriy surati Leonardo da Vinchini novator rassom 
darajasiga ko‘taradi. Milan fransuz qo‘shinlari tomonidan bosib 

---

67
olingan yili Leonardo Florensiyaga qaytib keladi. Bu yerda 
«Angiari  oldidagi  jang», «Mona Liza» («Jakonda») asarlarini 
yaratdi. «Mona Liza» portreti (1503) jahon rangtasvirining 
mashhur yodgorligi sanalib, ushbu asar psixologik portret 
janrini boshlab berdi. 
Rafael Santi (1483–1520) san’atdagi o‘zigacha bo‘lgan 
yutuqlarn o‘zlashtirgani holda, garmonik kamol topgan go‘zal 
inson obrazini yaratdi. Rafael rangtasvir asoslarini dastlab 
o‘z otasidan, so‘ngra rassom Timoteo Viti ustaxonasida oladi. 
1500-yil Perudjino (Petro Vanuchchi) ustaxonasida o‘z bilimini 
oshirdi. O‘n yetti yoshida yaratgan ilk asari «Konestabile 
madonnasi» (1500) rassomni ijodiy kamolotga erishgan, aniq 
insoniy pozitsiyaga ega bo‘lgan san’atkor sifatida namoyon etdi. 
Mikelanjelo Buonarotti (1475–1564) san’atning ko‘p 
turlarida, jumladan, haykaltaroshlik, memorlik, rassomlikda 
ijod qildi. Uning yoshligi Florensiyada o‘tdi. Mikelanjelo 
1501-yili Florensiyaga keladi «David» haykali ustida ish 
boshlaydi va nihoyat, 1504-yili bu haykal Florensiyaning 
bosh maydoniga o‘rnatiladi. Mikelanjelo rangtasvir san’atida 
ham ijod qilib, ko‘plab asarlar yaratdi. 1505-yili papa Yuliy II 
taklifiga  binoan,  Rimga  ko‘chib  ketadi  va  Rimda  Mikelanjelo 
Yuliy II buyurtmasiga binoan, uning maqbarasi loyihasi ustida 
ish boshlab yuboradi. 1508–1512-yillarda Vatikandagi Sikst 
kapellasining shifti va devorlariniga 600 kvadrat metrga yaqin 
yuzasini suratlar bilan bezab chiqadi.