Korxonalarda narx shakllanish jarayonini boshqarish

 
 
Ushbu yondashuvda quyidagi harakatlar ketma-ketligiga rioya qilish taklif 
qilinadi: 

mahsulotning qanday maqsadda va qanday sharoitlarda ishlatilishini 
aniqlash; 

mahsulotning haridor uchun narxga bogʻliq boʻlmagan ustunliklarni 
aniqlash; 

haridorning mahsulotdan foydalanishdagi narxga bogʻliq boʻlmagan barcha 
(obyektiv va obyektiv) harajatlarni aniqlash; 

“ustunlik-harajatlar” muvozanatining maksimal maqbul narxga toʻgʻri 
keladigan darajasini belgilash; 
Agar maqsadli bozor segmentlangan boʻlsa, bunday tahlil barcha haridorlar 
guruhlari uchun olib borishi kerak.
 
 
Narxni shakllantirish boʻyicha qoʻyilgan vazifalar 
Talabni aniqlash 
Ishlab chiqarish harajatlarini baholash 
Raqobatchilar tovarlari narxini hosil tahlil 
Narxni shakllantirish uslubini tanlash 

---

Dastlabki narxhisob-kitobi 
Qoʻshimcha fikrlarni hisobga olish 
Pirovard narxni belgilash 
3-rasm. Narxni hisoblab chiqish jarayonining pogʻonali modeli
Raqobatdagi narx. Korxonaning narx strategiyasini tanlashdagi erkinligi ikki 
omilga: sektordagi raqobatchilar soniga bogʻliq boʻlgan raqobat vaziyati va 
xaridorlar tomonidan his qilinadigan mahsulot qiymatining roliga bogʻliqdir. 
Raqobat vaziyati: monopoliya sharoitida korxonaning narx mustaqilligi juda 
katta boʻlib, sof raqobatda esa eng kichik boʻladi. Oligopoliya va monopolistik 
raqobat bu ikki vaziyatningoraligʻidan oʻrin oladi. 
Tovarning his qilinadigan qiymati: korxonaning tashqi raqobatli ustunlikka 
erishish maqsadida differentsiyaga intilishi bilan belgilanadi. Agar haridor 
differentsiya elementini qiymat deb his kilsa, u yuqoriroq narxni toʻlashga ham 
tayyor boʻladi. Demak, korxona narxga nisbatan ma’lum darajada mustaqillikka 
erishadi. 
Raqobatchilarning xatti-harakatini oldindan bilish uchun koʻpgina 
vaziyatlarda raqobatchilar bir-biriga ta’sir koʻrsatadi va ular uchun asosiy boʻlgan 
«bozor narxi» mavjud boʻladi. 
Narx sohasida raqobatni tahlilqilishdan maqsad – raqobatchilarning biron 
harakat yoki qarshi harakat qilish qobiliyatini tahlil qilishdir. Boshqacha aytganda, 
raqobatchilarning sodir boʻlayotgan voqea va jarayonlarga nisbatan qiladigan hatti 
harakatlarini oʻrganishdir.