|
1.2 Matematika fanini o`qitishda qo`llaniladigan ta`lim metodlari
Mamlakrtimizning kadrlar tayyorlash sohasidagi davlat siyosati uzluksiz ta`lim tizimi va uni samaradorligiga erishish orqali har tomonlama barkamol shaxsni tarbiyalashga yo`naltirilgan. Chunki rivojlangan mamlakatlar ta`lim tizimini o`rganish va tahlil qilish shuni ko`rsatadiki, ta`lim tizimida zamonaviy pedogogik va innavatsion texnologiyalardan keng va oqilona foydalangan holda uzviylikni taminlash ta`lim oluvchilarning fan asoslarini chuqur o`rganishiga va o`zlari ongli ravishda tanlagan kasb-hunar sirlarini mukammal egallashlariga bo`lgan qiziqishlarini oshishini ta`minlaydi. Shuningdek, axborot muhiti sharoitida mustaqil bilim olishga bo`lgan intilishlarini rag`batlantirgan holda, kundan-kunga axborotlar oqimi ortib borayotgan bir sharoitda ularda to`g`ri va oqilona foydalanish imkonini yaratadi. Mamlakatimizda amalga oshirilayotgan ta`lim islohatlarining asosiy maqsadi ham ana shularga erishishni ta`minlashdan iborat.
Tan olish kerak, bunga erishishda o`qituvchining o`rni beqiyosdir.
Shunday ekan, hozirgi kun o`qituvchilar o`z kasbi nazariy asoslarini chuqur egallashlariga erishishgan bo`lishi bilan bir qatorda o`z pedagogik faoliyatlari jarayonida innavatsion texnalogiyalar va interfaol metodlar bilan yetarli darajada tanishgan bo`lishi hamda ulardan ta`lim-tarbiya jarayonini tashkil etishda unumli foydalana olish malakalarini shakllangan bo`lishi ham talab etiladi.
Ma`lumki an`anaviy ta`lim tizimida ta`lim oluvchilarga bilim berishda o`qituvchi bilimlar manbayi bo`lib xizmat qiladi. O`z davrida bu yo`l bilan ham malakali kadrlar tayyorlsh imkoniyati keng bo`lgan. Negaki u davrda:
Birinchidan, kundalik axborot oqimi yuqori bo`lmagan;
Ikkinchidan, ishlab chiqarishni olib qaraydigan bo`lsak, bir kasb-hunarni yetarli darajada egallagan mutaxassis 20-30 yilllab qiynalmasdan shu soha bo`yicha kasbiy faoliyat yurita olgan.
Chunki u boshqarayotgan texnologiya 30-40 yildan keyin o`z o`rnini boshqa yangi texnologiyaga bo`shatib bergan.
O`tgan asrning oxirlari, 21-asrning boshiga kelib, fan-texnika taraqqiyoti shu darajada jadallashdiki, natijada yangi deb bilgan texnologiya o`rnini bugun undan mukammal va samaradorligi yuqori bo`lgan texnologiyalar kirib kelmoqdaki, ular o`z boshqaruvchisidan yangi bilimlarni egallashni talab qilmoqda. Shunday ekan, hozirgi kunda har bir o`qituvchi o`z ta`lim oluvchini fundamental fanlar bo`yicha nazariy va amaliy bilimlarni egallashiga erishishi bilan bir qatorda ularda uzluksiz ravishda mustaqil bilim olish malakalarini shakllantirish talab etiladi. De`mak bugungi kun o`qituvchisi ham, ta`lim oluvchisi ham ta`lim jarayonining subyektiga aylanishi davr talabi bo`lib qoldi.
Bunga erishishning eng maqbul yo`li – zamonaviy ta`lim metodlarini bevosita va bilvosita ta`lim jarayoniga to`la tadbiq etish hisoblanib, bunga ta`limning zamonaviy metodlari hisoblangan interfaol metodlardan foydalaniladi.
“Interfaol” so`zi inglizcha “inter” – “o`zaro”, “act” – “harakat qilmoq” so`zlaridan olingan bo`lib, “birgalikda harakat qilmoq”, degan ma`noni anglatadi.
Demak, yangi innavatsion texnologiyalar va interfaol metodlar yordamida pedagogik kadrlarni tayyorlashda ta`lim jarayonini tashkil etishda professor – o`qituvchilar vat ta`lim oluvchilarning birgalikdagi faoliyati orqaligina yuqorida ta`kidlangan ta`lim maqsadlariga erishish mumkinligi kafolatlanadi. Shu asosda tayyorlangan kadrlar tomonidan umumta`lim maktablarida ta`lim jarayonini Innavatsion texnologiyalar va interfaol metodlar asosida tashkil etish:
Mashg`ulot jarayonida ta`lim oluvchilarning mustaqil fikrlash, ijod qilish va izlanishlari uchun yetarli shart – sharoitlar yaratadi;
Ta`lim oluvchilarning yangi bilimlarni ongli ravishda egallashlarini ta`minlaydi va pirovardida ularda o`rganilayotgan fanga nisbatan doimiy mativatsiyani shakllanishiga olib keladi;
O`quvchilarn ongli ravishda kasb – hunar tanlashga bo`lgan intilishlarini rag`batlantiradi;
Tabaqalashtirgan holda, yakka tartibda bilim berish imkoniyatlarini kengaytiradi. Negaki, ongli ravishda kasb – hunar tanlash darajasiga erishgan ta`lim oluvchida o`z bilimlarini yanada oshirishga bo`lgan moyillik yuqori bo`ladi;
Yuqoridagilarga erishish o`rta maxsus, kasb – hunar ta`limi yoki oliy ta`lim tizimiga tavakkalchilik asosida yoki faqatgina diplom uchun o`qishga bo`lgan intilishlarni so`nishiga olib keladi, natijada malakali kadrlar tayyorlash imkoniyatlari kengayadi.
Yuqoridagilarga amal qilgan holda ta`lim tizimi muammolarini hal qilish kelgusida bozor iqtisodiyoti sharoitida mehnat bozoridagi raqobatga bardosh bergan holda, u yerdan o`ziga munosib ishchi o`rnini egallay oladidan raqobatbardosh mutaxassis tayyorlash imkoniyatini oshiradi.
“Innavatsion texnologiya” lar ta`lim oluvchilarning ham, o`qituvchilarning ham ichki imkoniyatlarini bir xilda qamrab oladi. Ya`ni ta`lim oluvchilarning fikrlashi, intelektual qobiliyati, shaxsiy intilishlar va boshqalarni, shuningdek, o`qituvchilarning ta`lim oluvchilariga o`zaro ta`sir etish usullari, o`z faoliyatini tashkil etish uslubi, kasbiy xulq-atvori, kasbiy-nazariy tayyorgarligi va boshqalar o`zaro keng qamrovli bog`liq bo`ladi hamda bunday texnologiyalar shaxsga yo`naltiruvchi hisoblanadi.
Bunday texnologiyada ta`lim oluvchi va o`qituvchi o`quv-tarbiya jarayonining subyekti sifatida qaralib, ularning o`zaro ta`sirini tashkil etish va o`zaro harakat, o`zaro yordam, ijodkorlik tamoyillari asosida hamkorlikni yo`lga qo`yishda bir xil mas`uliyat yuklanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
