Kirish Hayotda turli mazmundagi muammolar tez-tez uchrab turadi.
Shunda maqbul (optimal) qarorlar qabul qilishga to ‘g‘ri keladi.
Jumladan, iqtisodiyotda uchraydigan muammolarning b a ’zilari
Geometrik usul bilan, ba’zilari algebrik usul bilan yechiladi. Ammo
Ba’zi masalalarni yechish uchun differensial va integral hisobdan
Foydalanmasa bo‘lmaydi. Aytilgan muammolar ekstremal masalalarni
Yechishga keltiriladi. Bunday masalalarni yechish uchun matematikadan
Foydalanish qadimda — taxminan 25 asr awal boshlangan. Ko‘p
Ekstremal masalalar geometrik usul bilan yechilgan. Geron, shvars,
Shteyner masalalari va boshqalar shular jumlasidandir. Ammo uzoq
Vaqt davomida ekstremal masalalarni yechishning umumiy usullari
Topilmadi. Shunga qaramasdan eramizning x asrlariga kelib abu rayhon
Beruniy va uning shogirdlari o‘z tadqiqotlarida kelajakda (XVI—XVII
asrlarda) hosila tushunchasiga olib kelgan mulohazalardan foydalanishdi.
Ma’lumki, XVI—XVII asrlarda differensial va integral hisob keng
Ko‘lamda rivojlandi. Endi ekstremal masalalarni yechish uchun umumiy
Usullami yaratishga imkoniyat tug‘ildi va bunday usullar yaratildi ham.
Har bir oila, korxona, mamlakat uchun iqtisodiyot muhim ahamiyat
Kasb etadi. Shu sababli iqtisodiy jarayonlar chuqur o‘rganilib, ulaming
Matematik modellarini yaratish bo‘yicha qator ilmiy tadqiqotlar olib
Bora boshlandi. Bu sohada katta ishlar qilindi. XX asrning birinchi
Yarmida l.v. kantorovich (rossiya) va kupmanslar (aqsh) chiziqli
Dasturlash nomli matematikaning muhim bo‘limini yaratishdi. Ular
1975-yilda “tabiiy resurslardan optimal foydalanish” bo‘yicha qator
Ilmiy ishlari uchun nobel mukofotini olishdi.
Hozirgi vaqtda iqtisodiy jarayonlaming matematik modellari ko‘plab
Yaratilgan va ishlab chiqarishga joriy qilingan. Shu bilan birga modellami
Tadqiqot qilishning qator usullari ham yaratilgan. Mazkur darslikning
Maqsadi “iqtisodiy-matematik modellar va usullar” haqida zarur
Ma’lumotlami bayon etishdan iborat. Bu sohada yaratilgan adabiyotlar
Ichida V.S.Nemchinovning “экономико-математические методы и
Модели” (м.: мысл, 1965), l.l.terexovning “экономикоматематические
Методы” (м.: статистика, 1972) va s.a.ashmanovning
“математические модели и методы в экономике” (м.: из-
Во. Мгу, 1980)[1] nomli kitoblami alohida ko‘rsatib o'tamiz. Oxiigi yillar
Davomida matematikada yangi yo‘nalishlar paydo bo‘ldi, ko‘plab yangiyangi
Iqtisodiy-matematik modellar, iqtisodiy jarayonlami o‘rganishning