Korporativ boshqaruv

Korporativ boshqaruvning yapon modeli

Korporativ boshqaruvning yapon modeli malum bir kesishma asosida aksiyalarga egalik qilish va nazoratga asoslangan.

Natijada nihoyatda yirik moliya-sanoat korporatsiyalari (keyretsu) va ular asosida murakkab birlashma hisoblangan moliya-sanoat guruhlari shakllangan.

Moliya-sanoat guruhlarida ishtirokchilar manfaatlarini ichki muvofiqlashtirishning murakkab tizimi amal qilishini ham alohida qayd etib o'tish lozim. Bunda moliyaviy muassasalar (banklar, sug'urta va trast kompaniyalari), savdo firmalari, ishlab chiqarish korxonalari ishtirokchilar hisoblanadi. “Bu model keyretsu modeli deb ham ataladi

Korporativ boshqaruvning yapon modelidagi asosiy prinsipial jihatlar sifatida quyidagilar keltiriladi:

- boshqaruv tizimining asosiy bank, moliya-sanoat tarmog'i yoki keyretsu atrofida markazlashuvi;

- boshqaruv tizimi tomonidan doimiy aloqalarning qo'llabquwatlanishi; aksiyadorlar tomonidan direktorlar kengashining tayinlanishi.

Yaponiyada ham Germaniyadagi singari banklar yirik aksiyadorlar hisoblanadi va ularga moliyalashtirishning muhim manbasi sifatida qaraladi.

YAponiya modelining yana bir xususiyati shuki, unda korporatsiya boshqaruvchilari investorlardan Amerika modelidagiga nisbatan ko’proq himoyalangan bo’ladi

Bunda direktorlar kengashiga korporatsiya moliyaviy holatiga bogliq holda 50 kishigacha kiritilishi mumkin bo‘lib, unga kirish bo'yicha ichki a’zolar (ijrochi direktorlar) ustunlikka ega hisoblanadi.

Yaponiya iqtisodiyotida davlatning kuchli ta’siri mavjud bolsada, iqtisodiyotda davlat sektorining ulushi yuqori emas. Bunda davlatning boshqaruvchilik kuchi emas, balki yo'nalishni belgilab beruvchilik xususiyati yuzaga chiqadi

Banklar direktorlar kengashi yoki prezidentlik instituti orqali boshqaruvda ishtirok etadi.

Bu jihat iqtisodiy taraqqiyotning o‘ta istiqbolli yo'nalishlarini ishlab chiqish va belgilab olingan yo'nalishga iqtisodiyotni yo'naltirish (bunda davlat tomonidan uzoq muddatli prognozlar va o‘rta muddatli rejalami o‘z ichiga olgan

Davlat dasturlari tizimi amal qilishini alohida qayd etib o“tish lozim), infratuzilmani yaratish, alohida firma va tarmoqlarga yordam ko'rsatish, ishlab chiqarish samaradorligi va yapon tovarlari raqobatbardoshligini oshirish maqsadida korporatsiyalar o‘rtasidagi munosabatlami qo'llab-quwatlash kabilarda yaqqol ko'zga tashlanadi

Kedberi kodeksi, 1991 yilda Buyuk Britaniyada Adrian Kedberi rahbarligidagi Qo‗mita tomonidan tayyorlangan. Qo’mita Moliyaviy axborotlar kengashi, London fond birjasi va hisobxona xodimlari kasaba uyushmasi tomonidan tuzilgan

- 2000 yil yanvarida Germaniya korporativ boshqaruv bo‗yicha guruh tomonidan eng ilg‗or amaliyotdagi nemis korporativ boshqaruv kodeksi yaratilgan

―Jeneral Motors‖ Direktorlar Kengashi tomonidan 1994 yilda tayyorlangan ―AQSHda korporativ boshqaruvning asosiy yo’nalishlari va muammolari‖ tezislari;
- Dunyoda eng yirik nafaqa fondi va etakchi institutsional investorlardan biri bo’lgan ―Istefoga chiqqan fuqarolik xizmatchilar Kaliforniya nafaqa fondi‖ tomonidan 1998 yilda ishlab chiqilgan ―AQSHda korporativ boshqaruvning asosiy tamoyillari va yo’nalishlari‖;
- Braziliya korporativ boshqaruv instituti tomonidan 1999 yilda tayyorlagan ―Lozim darajadagi amaliyot kodeksi