Ko’rish, eshitish, xid bilish, ta’m bilish

144. Aqli raso, eshitish qobiliyati bekam-ko‘st bo‘lgan bolalarda nutqning bo‘lmasligi yoki nutqning juda kech paydo bo‘lishiga logopediya fanida nima deyiladi?

145. Valentlik atamasi qaysi tildan olingan?************ VALENTLIK (LOTINCHA. VALENTIA — KUCH

146.Valentlikning qaysi turi so‘zning leksik ma’nosidan, ya’ni leksemaning sememasidan boshlanadi?************ semema
147. Ovozning past yoki balandligi nima miqdori bilan belgilanadi?***** gerslar
148. Tovushning balandligi, kuchi, tembri, cho‘ziqligi, ularning eshitilish xususiyatlari uning qanday tabiati sanaladi?********** (intensivligi)
149. Tovushlarning ma’no farqlash tomoni uning qanday tabiati sanaladi?**** fizik- akustik
150. Til vazifasi nuqtai nazaridan… *********** Lisoniy tizim
151. Tilshunoslikning qaysi sohasida tilning tafakkur bilan, gapning fikr bilan o‘zaro bog‘liqligi, farqli tomonlari, tilning mazmun tomoni, nutq faoliyati, til birliklarining matn va sharoit bilan aloqasi o‘rganiladi? *******Intralingvistika.

152. Bunda tilning tabiati va ijtimoiy vazifasi, ijtimoiy taraqqiyot sharoitlari o‘rganiladi. Bu soha ekstralingvistik omillar ta’sirida til taraqqiyotidagi faol jarayonlar; radio, televideniye, kino kabilarning keng tarqalishi bilan tilning og‘zaki va yozma shakli o‘rtasidagi nisbatning o‘zgarishi, til siyosatini yuritishning vazifa va shakllari; keng xalq ommasi nutq madaniyatini ko‘tarish kabi muammolar bilan shug‘ullanadi. Qaysi soha haqida fikr yuritilmoqda? ***********sotsiolingvistika

153. Nutq tovushlarining akustik va fiziologik tomonlarini tilshunoslikda qaysi soha o’rganadi?********** biologik
154. Nutq tovushlarining ijtimoiy yoki sotsial sharoitlarini qaysi bo’lim o’rganadi? ***** differentsial
155. Til tarixiy taraqqiyotining muayyan bir davrdagi holatini o‘rganish nima deb yuritiladi?*********** integratsiya
156. Til qanday hodisa hisoblanadi?******* IJTIMOIY hodisa

157. Tovushlar artikulyatsiyasi va eshitish qobiliyatini o‘rganganda, nutqiy qobiliyatning buzilish sabablarini tekshirganda tilshunoslik qaysi sohalarga tayanadi?********* fiziologiya, tibbiyot singari fanlarning yutuqlariga

158.Kishilar o‘z fikrlarini, sezgi va ruhiy kechinmalarini ifoda qilib, bir – birlariga ta’sir ko‘rsatadilar. Bu tilning qanday vazifasiga kiradi?********* emotsional-ekspressiv funksiya
159. inson-madaniyat-til» munosabatlarini o‘rganadigan yo’nalish nima deyiladi?******* etnografiyada

160. Bir-birini taqozo etuvchi ikki va undan ortiq unsurlarning o‘zaro shartlangan munosabatidan tashkil topgan butunlik nima deyiladi?************ sistema sanaladi

161. Tilshunoslik va mantiqning aloqasini qaysi yo‘nalish o‘rganadi?***** etnografiyaning 

162.Tilning asosiy vazifalarini ko‘rsating. ********** belgilash 

163. Tilshunoslik va psixologiyaning aloqasini qaysi yo‘nalish o‘rganadi?******  falsafa, psixologiya, sotsiologiya, mantiq

164.Nutqning ekpressivligi qaysi nutqda namoyon bo‘ladi? ----------------

165. Tilning tarqalish doirasi, tillar xaritasi, mamlakatlarni til tomondan tasvirlashini qaysi soha o‘rganadi? ********** areal tilshunoslik predmeti sanaladi

166. Fan, texnika, adabiyot, san’at va madaniyatga oid tushunchalarni ifoda etuvchi so‘zlarni o‘rganuvchi tilshunoslik sohasi? ********* ETIMOLOGIYA

167.Ilm-fan, texnika, tilshunoslik va boshqa sohalarga taaluqli tushunchalarni anglatuvchi so’zlar qanday ataladi?********arxaik so’zlar;ko’p ma’noli so’zlar.

168. Tilshunoslik va adabiyotning aloqasini qaysi yo‘nalish o‘rganadi?*** lingvopoetika. Pragmalingvistika, Etnografiyaning

169. Tilshunoslik va psixologiyaning aloqasini qaysi yo‘nalish o‘rganadi?**** geografiya
170. Tilshunoslik va etnografiyaning aloqasini qaysi yo‘nalish o‘rganadi?*****  etnolingvistika. pragmalingvistika. paralingvistika. psixolingvistika. 

171. Tafakkur shakllari, usullari va qonunlarini qaysi fan o‘rganadi?********* sub’ektiv mantiq

172. Tilning belgilik xususiyatini qaysi soha o’rganadi?********** Tipologik-morfologik

173. Fikr ifodalashning ochiq ko‘rinishlari sohada nima deyiladi?--------

174. Fikr ifodalashning yashirin ko‘rinishlari sohada nima deyiladi?-----------

175. Son to’g’risidagi ilm bu substansiya bo’laklarini bir-biriga ko’paytirish, birini ikkinchisiga bo’lish, birini ikkinchisiga qo’shish, birini ikkinchidan ayirish, agarda bu bo’laklarning negizi bo’lsa, negizini topishga va ularning muvozanatini aniqlashga qaratilgan ilmdir. Forobiy qaysi soha haqida gapirmoqda?****** arifmetika

176. O'pkadan kelgan havoning nutq organiga urilishi natijasida xosil bo'lgan tebranishning sekundlik miqdoriga bog'li bo'ladi. Havoning sekundlik tebranish miqdori qancha ko'p bo'lsa,yuzaga kelgan tovush shuncha baland chiqadi va aksincha. Bu tovushlarning qanday xususiyati sanaladi?********* elastik

177. Qanday tovushlar qisqa talaffuz qilinadi, tovush cho’ziqligi oniy bo’ladi?****

U unli

178. Qaysi tovushlar nisbatan eng cho'ziq tovushlar hisoblanadi?***** tebranish 

179.Undoshlardan qaysi undoshlar eng cho'ziq tovushlar hisoblanadi?--------
180. Tеbranish amplitudasi nima bilan o'lchanadi?----------------

181. Tovushlar cho'ziqligi nima bilan o'lchanadi? ************ darajasi un paychalarining tebranishi davom etgan vaqt

182.Adabiy talaffuz me’yorlari o’rganiladigan tilshunoslik bo’limi qaysi bandda keltirilgan?************ orfografiya; leksikologiya;
183. Ikkinchi signal sistemasini kim kashf etgan? *********  I. P. Pavlov 

184. Unli tovushlar talaffuzida qaysi nutq organlari muhim ahamiyatga ega.

-******* KOMBINATOR O'ZGARISHLARI

185. Bo‘g‘iz bo‘shlig‘i, og‘iz bo‘shlig‘i, burun bo‘shlig‘i qaysi tovushlarda faol?*** tembri

186. “ M” tovushining fiziologik tomoni to‘g‘ri ko‘rsatilgan qatorni toping. ******r-zichligi bo‘lsin

187. Faol nutq organlari qaysi?-----------

189. Tovushlarning talaffuz tomoni fonetikaning qaysi tomoni?********* akustikaga

190. Tovushlarning eshtish tomoni fonetikaning qaysi tomoni?********* akustikaga

191.Neyrolingvistika fani uchun qanday holatdagi yoki qanday xususiyatga ega bo’lgan kishilar material bera oladi?-------------

192. Afaziyaning qaysi turida bemor narsaning nomini esdan chiqaradi, biroq narsaning  ko‘rinishini ko‘rsatib bera oladi?----------------

193. 1953-yilda AQShning Blumington shahridagi Indiana universitetida tashkil etilgan universitetlararo seminarda qaysi fan mustaqil fan sifatida e’lon qilindi?******* Lingvistika va psixologiya

194. Belgilarni birinchi marotaba tasnif qilgan olim?******* CH. Pirs

195.Avtomatik tarjima birinchi marta qayerda sinab ko’rildi?******** Nyu-York shahrida sinab ko`rildi

196. G’arbiy Ovrupo tilshunosligiga bog’lanishni ifodalash uchun valentlik atamasini kim olib kirdi?****** L.Tenyer 

197. «Matematik kimyo elementlari» asari muallifi?******* L.M.Lomonosov

198. “Основные проблемы нейролингвистики” asarining muallifi kim?********** Лурия А.Р

199. A.Shermatovning asari qaysi biri?------------

200. “O‘zbek tili texnik terminologiyasining ba’zi masalalari” asari muallifi?***** Doniyorov R,,,, Tursunov U

201.Lingvistik atlas tuzish qaysi fan materiallariga asoslanadi?******* dialektologik

202. Tilshunoslikda maydon nazariyasi qaysi soha ta’sirida shakllandi?***** fizikada

203. Har bir fan javhar (substansiya) va oraz(aksidensiya)larni o‘rganish asosida kelib chiqadi, degan olim kim?********* Abu Nasr Farobiy

204. Fanlarning kelib chiqishli haqida ilk ma’lumot kim tomonidan beriladi? ******* Abu Nasr Farobiy

205. Son to‘g‘risidagi ilm – bu substansiya bo‘laklarini bir-biriga ko‘paytirish, birini ikkinchisiga bo‘lish, birini ikkinchisiga qo‘shish, birini ikkinchidan ayirish, agarda bu bo‘laklarning negizi bo‘lsa, negizini topishga va ularning muvozanatini aniqlashga qaratilgan ilmdir, degan olim kim?******** Abu Rayhon Beruniy+++++Abu Nasr Farobiy

206. Qaysi olim "Geodeziya" asarining kirish qismida har bir fanning inson hayotidagi zaruriy ehtiyojlar talabi bilan vujudga kelishini aytadi?******* Abu Rayhon Beruniy

210. “Fan inson yashaydigan muhit - tabiat (metogalaktikadagi jarayonlardan miya faoliyatigacha) va jamiyat bilan (BMT faoliyatidan shaxs ruhiyatigacha) ish tutsa, din insonning ichki dunyosi - qalb va ruhiga taalluqdidir, -degan fikrlar muallifi kim?**** A.A’zamov

211. Nutq organlari anatomiyasi, fiziologiyasi va vazifaviy kechimi nutq tovushlarining qanday aspekti?*************** Fonetik

212. Troxeya , bronxlar, o‘pka va qo'shimcha holda ko'krak qafasi, plevra, diafragmalar nutq organlarining qaysi qismiga kiradi?***** traxeya,,

213. Tovush paylari ishtirokisiz hosil bo‘lgan tovush nima deyiladi?****** til undoshlari bevosita

214. Nemis, fransuz, ingliz, arab tillarida qanday artikulyatsiya o‘rni faol?*** Lingvistikа tеrmini

215. O‘zbek tilida til o‘rta artikulyatsiya o'rnidan qanday tovushlar hosil qilinadi?**** q, g`

216. O‘zbek tilida til orqa artikulyatsiya o'rnidan qanday tovushlar hosil qilinadi?*** p, r, s, t, f, x, ch, sh, q, g`, h.

217. O‘zbek tilida lab-tish artikulyatsiya o'rnidan qanday tovushlar hosil qilinadi?**** b, p, m, v, f

218. O‘zbek tilida lab-lab artikulyatsiya o'rnidan qanday tovushlar hosil qilinadi?** Z 

219. Rus tilida qaysi artikulyatsiya o‘rinlari maksimum vazifa bajaradi?---------

220. L.R.Mo‘minova va M.Y.Ayupovalar qaysi sohadan o‘quv-qo’llanma tayyorlaganlar?---------------------

221. “O‘zbek tilidagi agrammatik afaziyaning psixolingvistik xususiyatlari” mavzusidagi tatqiqot ishi muallifi kim?**********  I.Azimovaning

222. “Neyrolingvistikada nutqiy patalogiyalar muammosi” tadqiqot ishining ishi muallifi kim?****** S.Ashirboyevaning 

223. “Afaziyaning nutqda voqelanish omillari” nomli bitiruv malakaviy ishi muallifi kim?*********** TUXTAEVA SARVINOZ

224. “Gnoseologiya – bilish nazariyasi” nomli darslik muallifi kim?***** James Frederick Ferrier 

225. “Tilshunoslik terminlarining izohli lug‘ati” muallifi kim?********** Hojiev A

226. Leksik birliklarni bir mazmuniy uyaga birlashtirib tahlil qiladigan lug‘at turi qaysi?********** semantik

227. “Kelurnoma”asari ning muallifi kim?*********** Muhammad Yoqub

228. “At –tuhfatuz – zakiyati fil-lug’atit turkiya” asarining muallifi kim? ******  Т. Х. Кун 

229. “Leksikani mazmuniy maydon asosida o‘rganish” kitobining muallifi kim?***** Iskandarova Sh.

230. Qaysi o‘zbek tilshunosi maydon nazariyasini leksik birliklar asosida o‘rgangan?***** funktsional-semantik

231.“Ilmlarning kelib chiqishli to‘g‘risida” ("Ixso al-ulum") asari muallifi kim?*****ABU NOSIR FAROBIY
232. Fizika, matematika, kimyo, biologiya, mexanika, texnika kabi fanlar fanlarning qaysi turini hosil qiladi?*********** astronomiya , geografiya , geologiya

233. Falsafa, psixologiya, mantiq, adabiyot, tarix texnika kabi fanlar fanlarning qaysi turini hosil qiladi?******** siyosat F.si, din

234. Nutq patalogiyasi muammolari qaysi fan bilan uzviy aloqada hal qilinadi?***** tibbiyot fani

235. Tilshunoslik fanining matematika, kibernetika kabi fanlar bilan aloqasi natijasida qanday soha rivojlandi?*********  tilshunoslikning 

236. “Ilmi qol” va “Ilmi xol” tushunchalari qachon shakllandi?****** 1941 yilda

237. “Donishmandlikni sevish” (“phileo”- sevaman, “sopia” - donolik) degan mazmunni anglatadigan fan nomi?********** Falsafa 

238. “Barcha fanlarning otasi” sifatida e’tirof etiladigan fan…********** Falsafa

239. Tilshunoslik fani nechanchi asrda mustaqil fan sifatida falsafadan ajralib chiqqan?**** 20-asrda

240. Nutq buzilishining kelib chiqish sabablari, mexanizmlari, tuzilishi va alomatlarini aniqlash, nutq buzilishini bartaraf etish tamoyillari, differensiyalashgan metodlari va vositalarini ishlab chiqish qaysi sohaning o‘rganish obyekti sanaladi?*** Logopcdiya

241. Otorinolaringologiya, nevropotologiya, psixopatologiya, oligofreniya klinikasi, pediatriya kabi sohalar bilan aloqador soha******** nevropatologiya

242. Tili chuchuklik logopediyada qanday termin bilan ataladi?******* poltern

243. Og‘zaki nutqning buzilishi bilan bog‘liq bo‘lmagan nuqsonga qaysi nuqson kiradi?******** disfoniya (afoniya)

244. Neyrolingvistikaning vujudga kelishi va rivojlanishi nechanchi asrga borib taqaladi?*********** 1770-1831-17-18 asrda

245.Tilshunoslikda sath atamasi qaysi tilshunoslik maktabi tomonidan kiritilgan?***** Praga lingvistik

246. Kimyoviy bog‘lanishlar turlarga ajratilgani singari sintaktik birikmalar ham bog‘lanish xususiyatiga ko‘ra ikki turga bo‘linadi.Bular qaysialr?****** Kovalent, suyuqlanish temperaturasi
247. Atom-molekulyar ta’limotning ildizi qaysi davrga borib taqaladi?*****  Lomonosov

249. Kimyo fanida atom-molekulyar ta’limot kimning nomi bilan bog‘liq?*****  Bertolening falsafasi

250. Tilning ko‘p sathliligi, uning sathli tuzilishi tushunchalari tilshunoslikda

Nechanchi asrda kiritildi?***** XX asrdan
251. M.V. Lomonosovdan so‘ng atomistik ta’limotni kim rivojlantirgan?********* J.Daltonni

256. Bunday fe’l o‘z sememasidagi obyekt bildiruvchi semasiga ko‘ra u bilan klassemani tarkib toptira oluvchi sememasi bo’lgan aktantni talab qiladi. Bu qaysi valentlikni hosil qiladi? -----------------------

257. Quvvat», «kuch» degan ma’noni bildiradigan termin…************ Quva”

258. Dimog‘ bilan gapirish logopediyada qanday termin bilan ifodalanadi?********* eskirgan), palatolaliya

259. 1861-yilda fransuz olimi P.Broka nimani kashf qilgan?******* motor afaziya

260. Nutqning aytilish sur’ati (sokin, normal, tez talaffuz qilish) nima deyiladi?******* tempi, tembri

261. O‘zbek tilshunosligida eksperimental fonetikaning rivojlanishida qaysi olimlarning xizmatlari katta?************ A.Abduazizov

262. Eksperimental fonetikada tovushning baland pastligini, cho‘ziq qisqaligini o‘lchaydigan asbobning nomi nima deyiladi?-********* Intonatsiya

263. Eksperimental fonetikada og‘iz bo‘shlig‘idagi nutq organlari harakatining aksini beradigan asbobning nomi nima deyiladi?************* Intonograf

264. Tilshunoslik fanida valentlik nazariyasi nechanchi yillardan qo‘llanila boshlandi?************ 40-yillarida

265. Valentlik tushunchasi tilshunoslikka ilk marta kim tomonidan kiritilgan?******** S.D.Kasnelson tomonidan 1948 yili yozilgan

266. “Struktural sintaksis asoslari” kitobi muallifi kim*********** G'ani Abdurahmonov

267.So‘zlarning bog’lanishi haqida “O‘zbek tili qoidalari to‘g‘risida bir tajriba. Sarf” asarida ham ma’lumot bor. Bu asar muallifi kim?******** Abdurauf fitrat
268. Sintaktik aloqa qanday vosita natijasida yuz beradi?****** fonetik, morfologik

269. L.Tenyer fikricha, qaysi so‘z turkumida valentlik xususiyatlari kengroq?-----------

270. Biriktiruvchi leksemaning ma’noviy jihatdan o‘ziga mos birikuvchilarni tanlashi qanday valentlik sanaladi? ********** Lug‘aviy

271.Qanday valentlik hokim mavqedagi leksemaning tobe leksemalarni o‘ziga tortish uchun ularning ma’lum bir sintaktik shaklda ‒ kelishik, ko‘makchi, ravishdosh, sifatdosh qo‘shimchalarini olgan holda bo‘lishni talab qiladi? ************* morfologik 

272. “Nutqning etnosotsiopragmatik tahlili asoslari” kitobining muallifi kim? ***** ***Sh. Safarov

273. “Pragmalingvistika” kitobining muallifi kim? ******* Sh. Safarov

274. “O‘zbek pragmalingvistikasi asoslari” kitobining muallifi kim? ***** Muhammadavaz Irisqulov

275. Pragmatika so’zi qaysi tildan olingan.************ unoncha pragma, pragmatos so'zidan

276. Pragmatika dastlab qaysi soha ichida shakllangan************ psixologik va sotsiologik.

277. Lingvopragmatikaning nazariy asoslari qaysi tilshunoslik maktabi tomonidan ishlab chiqildi.********* (mil. av. 3—2-asrlar) vakillari tomonidan yunon tili grammatikasi yozildi.

278. Fikr ifodalashning ochiq ko‘rinishlari sohada nima deyiladi?********* eksplitsit) va yashirin (implitsit) 

279. Fikr ifodalashning yashirin ko‘rinishlari sohada nima deyiladi? ************yashirin (implitsit) 

280. Til tizimi taraqqiyotining boshlang‘ich nuqtasi (davri) pragmatikadan boshlanadi. Fikr muallifini toping.*********** Sh.Safarov

281. Ilk bor pragmatikani fan sifatida tushungan olim*********** G.Klaus

282. Pragmatika termini kim tomonidan ilmiy muomalaga olib kirilgan?****** XX asrning 30-yillarida CH.I.Morris

283.Sistem-struktur tilshunoslikning otasi kim?********** O.Leshka 

284. Pragmatika termini kim tomonidan ilmiy muomalaga olib kirilgan?******* CH.I.Morris

285.Diskurs so’zi qaysi tildan olingan? **********  sotsiologiya, tilshunoslik va falsafa

286. So’zlovchining til vositalaridan foydalanish jarayoni va shunday jarayon natijasida yuzaga keladigan hodisaga nima deyiladi?****** Tilning amaliyot shakli, voqelanishi:

287. ……………… baholashda baholash obyektiga xos xususiyatlar haqida ma’lumot berilganda ma’qullash semasi sezilib turadi. Bunda ifodalanayotgan fikr subyektning baholash uchun asos bo‘lgan faktlarga, aytilgan propozitsiya muhimligiga ishonchini o‘zida aks ettiradi.----------------------------------------

288.Ma’qullamaslik, norozilik, xatolikka ishora semasi sezilib turuvchi baholash turi?----------

289. Insonning hayotiy tajribalari asosida chiqargan xulosalari, asosli, teran mushohadalari qanday bahoni keltirib chiqadi?********* Nasihat

290. Diskurs tuzilishida ishtirok etuvchi markaziy figura?---------------

291.Alohida olinganda juda umumiy, mavhum xususiyatga ega so’z turkumi?********-Mavhum otlar

292. Fikrlarni og‘zaki yoki yozma shakliga e’tibor bermay ifodalaydigan nutq turi qaysi?*********** (harf) yordamida chizma (grafik)

293. - Ijtimoiy sub'ektlar (shaxslarning), sinflar, guruhlar va toifalarning faoliyati, axborotlari, qiziqishlari, qobiliyatlari, bilim, ko'nikma hamda malakalari bilan o'zaro almashinuvi va bir-birlariga ta'siri jarayonidir.