|
X IV a srn in g ik k in ch i
Van Konm in birm uncha sustlashib
y arm id a K o ry o
qolgan davlatchilik boshqaruvini kuc-
haytirish va yirik am aldorlar ham da
yer egalari hokim iyatini cheklash m aqsadida qator islohotlarni
am alga oshiradi. Aynan m azkur islohotlarning tashabbuskori va
am alga oshiruvchisi buddaviy rohib Sindon (pastki tabaqadan
chiqqan) boMib, u birinchi vazir etib tayinlangan.
1366 yili Sindon m axsus boshqarm a tuzgan, uning faoliyatiga
www.ziyouz.com kutubxonasi
V B o b K O R Y O D A V I.A TI
63
noqonuniy egallangan yerlarni qaytarish kirgan. Bu esa, o'z navba-
tida, yer egalari soni ko'payishiga va qishloq xo'jaligi rivojlanishi-
ga ham da m am lakat xazinasiga tushadigan tushum larning oshis-
higa sabab bo'ladi. M azkur boshqarm a faoliyati natijasida yirik yer
egalarining m a'lum qism yerlari tortib olinadi, ba'zi nobilar ozod-
likka chiqadi. Albatta, Sindonning islohotchilik faoliyati "kuchli
xon ad on lar"ga zarar yetkazardi. U lar hukm dorga Sindonni nohaq
ayblab, 1371 yilda uni lavozim idan chetlatib surgun qilishga ham-
da keyinroq o'ldirishga m uyassar bo'lishadi. 1374 yilga kelib esa
K onm inning o 'zi ham o'ldiriladi.
H okim iyatni yirik yer egalari - Li G yon Mi, Yom Xinban, Li
In Im lardan iborat b o ig a n "Lim a - Yoma to'd asi" egalladi. Ular
Sindon islohotlarini bekor qildi, yirik yer egalaridan tortib olingan
yerlar va n obilam i egalariga qaytardi, pora evaziga davlat lavo-
zim larini sota boshladi. Soliqlar m iqdorining oshishi aholining ya-
nada qashshoqlashishiga olib keldi. Bunday vaziyat esa, o 'z nav-
batida, xalq g'alayonlariga, jum ladan, 1376 yili C hechjudo orolida,
1382 yilda Kyonsan provinsiyasida va 1383 yil M yonju uyezdida,
keyinroq boshqa uyezdlarda ham qo'zg'olon iarga sabab bo'Idi.
Q onunlar buzilishini ko'rib turgan ba'zi zodagonlar va am al-
dorlar Lim a - Yoma to'dasiga qarshi "isloh otlar p artiyasi"ga bir-
lashdilar. Bu partiyaga "q izilb o sh lilar" va yuanlarga qarshi ku-
rashgan taniqli sarkarda Li Son Ge yetakchilik qildi. U lar van Singa
qonun buzilishi, dehqon nadeilar yerlarini tortib olinishi, iqtisodi-
yotning tanazzulga yuz tutishi, xalqning qashshoqlashishiga oid
qator talabnom alar taqdim qilishdi.U lar hokim iyatni m ustahkam -
lash, yerga bo'lgan davlat m ulkchiligini va noqonuniy yerga ega-
lik qilishni cheklash yo'lini tavsiya etishdishdi. Bundan tashqari,
ular m o 'g 'illar va yuanlar tarafdorlariga qarshi bo'lib, M in sulolasi
bilan aloqasini uzgan Lim a - Yom aning yuan tarafdorlari guruhiga
qarshi chiqdilar.
1388 yili Lim a - Yoma guruhi ag'darib tashlandi. Taniqli sar-
karda Chxve Yon birinchi vazir boTdi Lim a - Yoma guruhi va bu
guruh qarashlarini isloh qilish Li Son Ge guruhi qarashlari bilan
ham ohang edi. Biroq, ular tashqi siyosat m asalasida turli qarash-
larga ega edilar.
M in
sulolasi
hukm dorlari
ag'darilgan
Yuan
sulolasini
m erosxo'rlar deb hisoblashar edi. Shu bois ular K oryodan kat-
www.ziyouz.com kutubxonasi
64
V B o b . KO K YO D A V LA Tl
ta m iqdorda o'lpon sifatida Koreya yerlarini talab qiladilar. Min
otryadlari A m nokkan daryosi havzasidagi K oryoning chegara hu-
dudlarini egallaydi. Li Son G e guruhi ushbu m ojaroni diplom a-
tik yo'l bilan yechishga harakat qilgan. C hxve Yon esa harbiy yo'l
bilan javob qaytarish tarafdori edi. 1388 yilning bahorida Chxve
Yon Lyaodun oroliga Li Son G e va C ho M in Su boshchiligidagi ikki
korpusni yuboradi. Lekin Li Son Ge birinchi vazirga qarshi arm i-
yani tiklashga harakat qildi va o'zin in g tom oniga C ho Min Sunni
chaqirdi. Q o'zg'olonchilarni arm iya poytaxtga qaytargan. Chxve
Yon ag'darildi va surgunga yuborildi. Van Sin ham hokim iyatdan
chetlatilib, uning o'rniga voyaga yetm agan o 'g 'li Sinchxon o'tirgan.
Lekin uning davrida Li Son Ge o‘zini regent deb e'lon qildi. Cho
M in Su birinchi vazir lavozim ini egalladi.
Li Son Ge van Sin davrida am alga oshirilishi lozim bo'lgan islo-
hotlarni davom ettirdi ettiradi. Ushbu islohotlam ing asosiy punk-
ti - yerga davlat hukm ronligi o'rnatilishi bo'lgan. Biroq D avlat
kengashi, shu jum ladan, C hon M in Son ham boshlangan islohot-
larga qarshi bo'lgan. Li Son Ge boshchiligidagi guruh a'zolarining
tazyiqiga qaramay, uning b a'zi punktlari qabul qilingan. Lekin,
islohotlarga qarshi boMganlar Li Son G ega qarshi suiqasd uyush-
tirishgan. Biroq, bu fitna fosh qilingan va 1389 yil noyabrda Li Son
G e van Sinchxon lavozim idan ozod etilib, hokim iyatga Gon -
K onyan (1389-1392 yy.) keldi. Davlat hokim iyatidan ketgan vanlar
Sin va Sinchxonlar surgunga jo'n atilgan , qo'm ondon Chxve Yon
va boshqa ko'plab m uxolifatchilar qatl etiladi .
Islohotlam i am alga oshirish yo'lid a barcha unu m dor yerlar qay-
ta ro'yxatga olinadi, im tiyozli yerlarga oid hujjatlar yoqib yubori-
ladi, yerlar davlat m ulkiga a y la n tirila d i. A m aldorlar faqat poytaxt
viloyat Kyongi doirasidagina nadellarni olishlari m um kin boMgan.
R en ta-soliq tizim ini yozib borish yoMga qo'yiladi. Katta yerlarga
ega boMgan buddaviy ibodatxonalar tanqid qilinadi.
A m alga oshirilayotgan islohotlar eski zodagonlar va yirik yer
egalarining huquqi va boyligiga zarar yetkazdi. Aynan ularning
eMirozlariga ko'ra, van Konyan kim nidir tanqid qilib, arznom a yoza
olm agan va islohotchilar orasida ham kelishm ovchiliklar paydo
boMgan. 1392 yil Li Son Ge Van K onyanni hokim iyatdan chetlatib
o'zi taxtga o'tirgan Aynan u shu zaylda yangi Li sulolasiga asos
soldi va bu sulola vakillari Koreyani 500 yildan ortiq boshqargan.
www.ziyouz.com kutubxonasi
V B o b . K O R YO D A V LA TI
Do'stlaringiz bilan baham: |
