Ko‘prikli kranlarning vazifasi va tuzilishi. Avtokranlar vazifasi, tuzilishi va turlari

Yuk–passajir o`urilish khtargichlari. Baland binolarni o`urishda yuk va odamlarni tashiydigan khtargichlar ishlatiladi. Bu khtargichlar 0,5–1,0 t. yukni 30 o`avat (100 m) balandlikkacha olib chio`adi. Yuk–passajir khtargichlarining liftlardan faro`i shundan iboratki, liftda kabina shaxtaning ichki o`ismiga joylashgan bhlsa, yuk–passajir khtargichlarida kabina khtargichning tasho`i o`ismiga joylashgan bhladi.
Yuk–passajir khtargichlar (59–rasm) machta 1, machtaning tеpa o`ismiga hrnatilgan yhnaltiruvchi blok 4, khtaruvchi karеtkalar hrnatilgan kabina 5, blok 6 va strеla 3 oro`ali htadigan phlat aro`onga osilgan muvozanatlovchi yuk 2 dan iborat.
Khtargich kabinasi odamlarni va o`urilish matеriallarini tushirishda xavfsizlikni taominlovchi maydoncha va chеgaralagichlar bilan taominlanadi. 'amma o`urilish khtargichlari Davlat tеxnik nazoratining foydalanish va tuzilish o`oidalari asosida bajariladi. Ularga ushlagichlar, chеgaralagichlarni tеzligini bеlgilovchi uzatgichlar va signal bеruvchi moslamalar hrnatiladi. Khtargichni ishga tushirishga o`adar u Davlat tеxnik nazorati 'isobidan htadi va rasmiylashtiriladi.
Strеla, strеla o`ulochi, minora, ilmoo`, yuk aravachasi, burilish kallagi, yuk karеtasi, konsol chio`arma tayanch, siljuvchi oboyma, kran ustivorligi.


Minorali kranlar - strеlasi vеrtikal minoraning yuo`ori o`ismiga ma'kamlangan mashina bhlib, u konstruktsiyalarni siljitish va montaj o`ilishda foydalaniladi. Minorali kranning ishchi 'arakati yukni khtarib-tushirish, strеla o`ulochini hzgartirish, yukli strеlani burish va kranni rеlps bhylab 'arakatlantirishdan iborat. Kranlarning xizmat khrsatish maydoni­ning kattaligi ulardan o`urilish ishlarida kеng foydalanish imkonini bеradi. Xizmat khrsatish maydonining uzunligi rеlpsli yhl uzunligi va eni strеla o`ulochining ikki barobariga tеng o`ilib olinadi.
Minorali kranlarning turlari va asosiy khrsatkichlari o`urilish ishlari tеxnologiyasi bhyicha anio`lanadi. Ularning asosiy khrsatkichlari yuk khtarish o`obiliyati, strеlaning minimal va maksimal o`ulochi, ilmoo`ni khtarish va tushirish ba­landliklari, ishchi 'arakatlar tеzligi, tasho`i hlchamlari, vazni, o`uvvat va tayanchlaridagi zhrio`ishlar o`iymatlaridir. Fuo`aro o`urilishida yuk khtarish o`obiliyati 3-10 t., strеla o`ulochi 25 m, ilmoo`ni khtarilishi 50 mеtrgacha bhlgan, khp o`avatli uylarni o`urishda mos ravishda yuk khtarish o`obiliyati 6,3...12,5 t., o`ulochi 45 m va ilmoo`ning khta­rilishi 150 m bhlgan minorali kranlar o`hllaniladi. Sanoat o`urilishida misol uchun elеktrostantsiyalar, suv inshootlari o`urilishida va shu kabi yirik o`urilishlarda yuk khtarish o`obiliyati 80 tonna va yuk momеnti 15000 kNm, strеla o`ulochi 25…45 m va khtarish balandligi 50...80 m bhlgan maxsus montaj kranlari o`hllaniladi.

Minorasi buriluvchi minorali kranlar a - khtariluvchi strеlali kran sxеmasi; b - thrt karrali polispastli strеlada yuk khtaruvchi phlat aro`on zaxirasi sxеmasi; v - xuddi shuning hzi ikki karrali polispastda; g- gorizontal va oma sinio` ho`li balka strеla sxеmasi; d- gorizontal strеladagi tortish phlat aro`oni zaxirasi sxеmasi; е - xuddi shuning hzi yuk aro`onida; j - xuddi shuning hzi oma si­nio` ho`li balka strеlada. 1 - strеla; 2 - kran minorasi; 3 - burilish platformasi mеxanizmi; 4 - burilish platformasi; 5 - yurish o`ismi; 6 – tayanch–burilish o`urilmasi;
7 - muvozanatlovchi yuk; 8 - yuk chiiri; 9- strеla chiiri; 10 - strеla polispasti; 11 - kabina;
12 - aro`onli torto`i; 13 - yuk polispasti; 14 - elеktrorеvеrsiv chiir; 15 - karеtka.
Kran khprigi mеtall konstruktsiyadan iborat bhlib, rеlps bhylab 'arakatlanuvchi aravachalarga hrnatilgan. Aravacha kranni 'arakatlantiruvchi mеxanizm 6 dan 'arakat oladi. Konstruktsiyasiga khra khprik kranlar bir va ikki balkali bhladi. Bir balkali kranlar 10 tonnagacha yuk khtarib, tayanchlar orasidagi masofa (5...17m) uncha katta bhlmaydi. Katta yuk khtaruvchi kranlarda khprik khndalang kеsimi thrt burchak yoki tavrdan iborat bhlgan bhylama ikkita balkalardan tayyorlanadi. Bu bhylama balkalarda yuk aravachasi 'arakatlanadi. Aravacha 'arakatlanish 5 va yuk khtarish 4 mеxanizmlaridan iborat. Yuk khtarish o`obiliyati 20 tonnadan ortio` bhlgan kranlarda asosiy va yordamchi yuk khtarish mеxanizmlari o`hllaniladi. Yor­damchi yuk khtarish mеxanizmining yuk khtarish o`obiliyati asosiy yuk khtarish mеxanizmining yuk khtarish o`obiliyatidan 3 - 5 marta kichik. Khprik kranning uchchala mеxanizmi alo'ida yuritma oro`ali 'arakatlanadi. Ular dvigatеlp-mufta–thxtatgich–rеduktor–ijrochi o`ism (yurish ildiragi yoki chiir barabani) sxеmasi bhyicha tayyorlanadi. Kranni bosho`arish khprikka osilgan kabina 1 oro`ali amalga oshiriladi.
Kabеlli kran. Kabеlli kranlarda (68-rasm) yuk tеlеjkasi 6 tortish aro`oni 5 oro`ali ikkita machta 1 ga tortilgan maxsus konstruktsiyadagi phlat simli tashuvchi aro`on 3 da 'arakatlanadi.
Kran machtalari yakorga ma'kamlangan vant 2 lar bilan tortilgan. Yuk aro`oni 4 yuk aravachasi va ilmoo` hrtasidagi bloklar bilan polispast 8 ni tashkil o`iladi. Bu aro`onning bir tomoni machtaga ikkinchi tomoni yuk chiirining barabaniga ma'kamlanadi.


Khprik kran 1 - opеrator kabinasi; 2 - khprik; 3 - yuk aravachasi; 4 - yukni khtarish mеxanizmi; 5 - aravachani siljitish mеxanizmi; 6 - khprikni siljitish mеxanizmi.
2-Mavzu: Ko‘tarma kran po‘lat simli arqonlari turlari va tuzilishi.
Reja:

1. 
   Po‘lat simli arqonlar turlari.
   
2. 
   Po‘lat simli arqonlar tuzilishi.
   

K o'p m arta cho'zilib, so'ng termik va kimyoviy ishlov berilgan yaltiroq yoki ruxlangan po'lat simlardan (diametri 0,2 dan 0,3 mm gacha) eshilgan arqon p o ‘lat simli arqon deyiladi.

Bu arqonlarning m ustahkam lik chegarasi 1600...2600 MPa bo‘ladi. Po‘lat simli arqonlar (18-rasm, a) har biri po‘lat similar 2 dan tarkib topgan o ‘rimlar 1 dan to ‘qilgan. 0 ‘rimlar kanop
o ‘zak 3 atrofiga yoki o ‘rimlarning o ‘zidan yumshoqroq po‘lat simdan qilingan o ‘zak atrofiga o ‘raladi.
Yuk ko‘taruvchi mashinalarda ko‘pincha q o ‘sh o ‘rimli arqonlar ishlatiladi: aw al p o ‘lat simlar markaziy sim atrofida eshiladi, so‘ngra o ‘rim o ‘zak atrofida eshilib, po‘lat simli arqon
hosil qilinadi. Arqondagi po‘lat simlar va o'rimlar soni har xil boMadi. Ammo
yuk ko‘taruvchi mashinalarda asosan olti o ‘rimli arqonlar ishlatiladi. 0 ‘rimlar ichidagi po‘lat simlar soni 19 va 37 ta bo'ladi. Sakkiz o ‘rimli po‘lat arqonlar kranlarda va ko‘targichlarda kichik diametrli barabanlar va shkivlar ishlatilganda qo‘llaniladi. Ko‘p qavat arqon o ‘raladigan barabanlarda ular ishlatilmaydi. Po‘lat arqonlar bir tomonlama (18-rasm, a) va ayqash (18-rasm, b) qilib eshilishi mumkin. Bir tomonlama eshilganda har qaysi tola va arqonni eshish yo‘nalishi bir xil boMadi. Bunday po‘lat arqonlar kam yeyiladi va egiluvchanroq bo‘ladi, ammo kuch (nagruzka) ostida osongina b o ‘shaladi. Ayqash eshilgan p o ‘lat arqonda o ‘rimdagi simlar va arqondagi o ‘rimlar yo‘nalishi qarama-qarshi bo‘ladi, bunday arqonlar tezda bo‘shab ketmaydi.

18-rasm. P o ‘lat arqonlar konstruksiyasi: a — bir tom onlam a eshilgan; b — ayqash eshilgan; d, e — olti o 'ramli. norm al va aralash strukturali arqonlarning kesim lari;
1 — arqon o ‘ram i; 2 — sim; 3 — o'zak.
Arqonlarning o ‘rimlari bir xil diametrli (kesimi normal staikturali) yoki har
xil diametrli (kesimi aralash strukturali) simlardan eshilishi mumkin, bunda katta diametrli simlar arqonning sirtida joylashadi. Kesimi aralash strukturali arqonlarni tayyorlash ancha murakkab, lekin ular egiluvchanroq va tashqi qatlamlari ishqalanishga
chidamliroq bo‘ladi.