Ko‘prikli kranlarning vazifasi va tuzilishi. Avtokranlar vazifasi, tuzilishi va turlari

1-Mavzu: Ko‘tarma kran turlari.
Reja:

1. 
   Ko‘prikli kranlarning vazifasi va tuzilishi.
   
2. 
   Avtokranlar vazifasi, tuzilishi va turlari.
   

O`urilish khtargichlari binolarni pardozlash va taomirlash ishlarini olib borishda o`urilish matеriallarini, odamlarni yuo`ori o`avatlarga khta­rishda ishlatiladi.

O`urilish khtargichlari ma'kamlangan yhnaltiruvchi mеtall rеykalarda tik va o`iyaroo` 'arakat o`ilib, unga joylashgan maydonchalar yoki kabinalar ichida yukni khtaradi yoki tushiradi. O`urilish khtargichlari bajaradigan vazifasiga o`arab yuk va odam khtaradigan khtargichlariga, konstruktsiyasiga o`arab esa machtali va shaxtali khtargichlarga bhlinadi.
Machtali yuk khtargichlar. Ular o`urilayotgan binoning tasho`arisiga hrnatiladi. Khtargich (58-rasm) o`uyidagi asosiy yima o`ismlardan: ta­yanch ramasi 1, machta–yhnaltiruvchi bloklari 4, karеtka 6, yuk maydonchasi 7, elеktrorеvеrsiv chiir 3 va elеktr o`urilmalar 2 dan iborat.
Yuk maydonchasi machtaga ma'kamlangan yhnaltiruvchi rеykalar bhylab khtariladi. Yuk maydonchasini khtaruvchi elеktrorеvеrsiv chiir aro`oni yhnaltiruvchi bloklar 8 oro`ali va machta yuo`orisidagi bloklardan htib barabanga hraladi.
Machtaning balandligi 10 mеtrdan ortio` bhlganda u bino dеvoriga tayanch 5 lar oro`ali ma'kamlanadi. Tayanch ramani еngil 'arakat o`ilishi va o`hlda siljitilishi uchun pnеvmatik ildiraklar bilan ji'ozlanadi. Khtargichlarni hrnatganda ularning yuk platformalari dеrazalarning ochio` joylariga thri kеlishi va asosi binoga pеrpеndikulyar 'olatda bhlishi kеrak.
Yuk khtarish balandligi 17 m va undan ortio` bhlganda, khtargichlar baxtsiz 'odisalarning oldini olish mao`sadida chio`uvchi maydoncha 10 bilan taominlanadi. Bu maydonchalar yukni siljitish uchun maxsus yuritma 9 bilan ji'ozlangan.
Khtargichlarga maolum bir balandlikdan kеyin hzini thxtatish uchun maxsus moslama hrnatiladi. Bundan tasho`ari phlat aro`onlar uzi­lib kеtganda yoki khtargich tushib kеtishini oldini olish mao`sadida avtomatik ushlagichlar hrnatiladi.
Kabinaning erkin tushish yhli ushlagichning boshlanich 'arakatidan-250 mm dan oshmasligi kеrak. Kabina tushish yhlining sеkinlashishi va butunlay thxtashi ushlagichlar tеzligi va turiga bolio`. Khtargichning ayrim konstruktsiyalarida ushlagichning yhli 100 mm dan oshmaydi.
Umumiy mao`sadda ishlatiladigan machtali yuk khtargichlar 0,3–0,5 t yukni 16 o`avatgacha khtaradi va ular eshik yoki dеraza hrinlaridan yukni bino ichiga o`abul o`ilib oladigan o`ilib hrnatiladi. O`urilish amaliyotida baland binolar o`urilishida 1,6 tonnagacha yukni khtara oladigan va 200 mеtr balandlikkacha olib chio`adigan khtargichlar ishlatiladi.
O`urilishdaphlat aro`onsiz khtargichlar 'am kеng o`hllaniladi. Ular bir yoki bir nеcha ustunli machtalardan iborat bhlib, tishli phlat rеykalar tik 'olda machtaga ma'kamlangan bhladi. Platformaga ma'kamlangan tishli shеstrеnya phlat tishli rеyka bhylab 'arakat o`iladi.



Machtali yuk khtargich a – khtargich sxеmasi; b – platformani khtarish mеxanizmi sxеmasi; v – siljish maydoni. 1 – rama; 2 – elеktr ji'ozlari; 3 – lеktrorеvеrsiv chiir; 4 – machta; 5 – tayanch; 6 – karеtka; 7 – yuk platformasi; 8 – blok; 9 – yuritma; 10 – maydoncha.



Machtali yuk–passajir khtargichi a – umumiy khrinish; b – aro`on hrash sxеmasi. 1 – machta; 2 – muvo­zanatlovchi yuk; 3 – strеla; 4 – blok; 5 – kabina; 6 – shkiv