Ko’prik joylashgan hudud haqida ma’lumot

MUNDARIJA

1. 
   Kirish.......................................................................................2
   
2. 
   Ko’prik joylashgan hudud haqida ma’lumot..........................7
   
3. 
   Ko’prik joylashgan hudud iqlimi..........................................14
   
4. 
   Ko’prik joylashan hududning injener-geologik tasnifi.........16
   
5. 
   Ko’prikda ishlatiladigan metall hajmini hisoblash...............18
   
6. 
   KLU ni hisoblash va aniqlash...............................................22
   
7. 
   Xulosa...................................................................................26
   
8. 
   Foydalanilgan adabiyotlar.....................................................28
   

KIRISH
Koʻprik deb toʻsiq (daryo, kanal, jar yoki boshqa joylar) dan yoʻl oʻtkazish uchun quriladigan muhandislik inshooti. Vazifasiga koʻra, Koʻprikning avtomobil, temir yoʻl va piyodalarga moʻljallangan Koʻprik, yoʻl oʻtkazgich; joylashish oʻrniga koʻra, shahar Koʻpriklari va shahardan tashqaridagi yoʻllarga quriladigan; birlashtirilgan (avtomobil va temir yoʻllar uchun birga qurilgan), akveduk, viaduk xillarga; ishlatiladigan materialiga koʻra, yogʻoch, tosh, metall, temir-beton Koʻprikga, prolyot tizimlariga qarab, balkali, arkli va osma, konsol; prolyotlar soniga koʻra, bir prolyotli va koʻp prolyotli; yuk koʻtaruvchi konstruksiyasiga nisbatan joylashishiga koʻra, ustidan, pastdan, oʻrtasidan harakatlanadigan xillarga; qatnovning uzluksiz va oʻzlukli boʻlishiga qarab, Koʻprik doimiy va harakatlanuvchi (ochiladigan, koʻtariladigan, soʻzadigan) xillarga; yigʻma va qismlarga ajraladigan xillarga boʻlinadi. Koʻprik-kanal va Koʻprik-uylar ham boʻladi. Boʻlar koʻprik vazifasini oʻtash bilan birga uy va kanal vazifasini ham oʻtaydi. Ilgari Koʻpriklar, koʻpincha, yogʻoch va harsang toshlardan qurilgan. Qad. yogʻoch Koʻpriklar saqlanib qolmagan. Oʻrta asrlarda arkli harsang Koʻpriklar (Rim, Ispan, Xitoyda) koʻproq qurilgan. Oʻrta Osiyo va Rossiyada yogʻoch va tosh Koʻpriklar boʻlgan. Katta daryolardan oʻtishda soʻzuvchi Koʻprikdan foydalanilgan. Choʻyan Koʻpriklar Angliyada (1779), soʻngra Rossiyada (1784); osma (zanjirli) Koʻprik Amerikada (1796), keyin Angliya va Rossiyada qurilgan. 20-asr boshlariga kelib Koʻprik qurishda temir-betondan asosiy material sifatida foydalanila boshlandi, chunki pishiq, arzon, uni yigʻish oson va boshqa Uncha uzun boʻlmagan Koʻprik qurishda temir-beton prolyot tayanchlarga butunicha kranlar yordamida qoʻyiladi. Undan ravoqli, balkali va ramali Koʻpriklar qurila boshladi. Hozirgi zamon ravoqli temir-beton Koʻpriklarning prolyotlari oʻz. 300 m ga yetadi. Oʻzbekistonda Chirchiq, Sirdaryo va Amudaryodan oʻtkazilgan Koʻpriklar, asosan temir-betondan arkli va ramali qilib qurilgan. Koʻprik, asosan, tayanch va prolyotdan iborat boʻladi. Tayanchlar qirgʻoq va oraliq tayanchlarga boʻlinadi. Temir-beton va harsang toshdan yasalgan Koʻprikda, koʻpincha, prolyot va tayanchlar yaxlit qurilmani hosil qiladi. Aralash konstruksiyalar (mas, temir-betonli poʻlat balkalar yoki poʻlat shprengelli temir-beton balkalar va boshqalar) keng qoʻllanilmoqda. Hozirgi zamon Koʻprik qurilishida yigʻma Koʻprik konstruksiyalaridan, yigʻma elementlarini unifikatsiyalash va bir xillashtirish usullaridan, Koʻprik konstruktiv tizimlarini rivojlantirish, prolyotlarni oʻzaytirish, mustahkamligi yuqori boʻlgan poʻlat, yengil qotishmalar va betonlardan, parchin mixli birikmalar oʻrnida payvand birikmalardan, tutash temir-beton Koʻprik qurishda qismlarga ajratiladigan opalubkalardan va montaj agregatlardan foydalanilmokda; 2) avtomobil, traktorlar yurish qismining elementa. Gʻildiraklarga taʼsir qiladigan kuchlarni rama yoki koʻzovga oʻzatadi. Oʻrnatilgan gʻildiraqlarning vazifasiga qarab, yetakchi, boshqariladigan va murakkab (yetakchi va ayni vaqtda boshqariladigan) Koʻpriklar boʻladi. Bundan tashqari, oldingi, ketingi va oʻrta (uch oʻqli avtomobillarda) Koʻpriklar bor.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev poytaxtimizning Chilonzor tumanidagi Bunyodkor va Cho‘ponota ko‘chalari kesishmasida qurilgan zamonaviy ko‘prikni borib ko‘rdi. 
Poytaxtimizda yo‘l harakati xavfsizligini ta’minlash, tirbandliklarning oldini olish, piyodalar uchun sharoit yaratish maqsadida ko‘plab ko‘prik va yo‘l o‘tkazgichlar bunyod etilmoqda. Bunyodkor va Cho‘ponota ko‘chalari kesishmasida qurilgan zamonaviy ko‘prik shulardan biridir. 
Prezident Shavkat Mirziyoyev g‘oyasi va tashabbusi bilan bunyod etilgan ushbu inshoot qadim Toshkentning tarixiy jozibasini saqlagan holda, uni yangilash, zamonaviy megapolisga aylantirish, pirovardida aholining uzog‘ini yaqin qilishda juda muhim ahamiyatga ega. 
“O‘zbekiston temir yo‘llari” aksiyadorlik jamiyatiga qarashli “Ko‘prik qurilish tresti” korxonasi bunyod etgan yo‘l o‘tkazgichning umumiy uzunligi 667,5 metr, shundan estakada qismi 488,5 metr bo‘lib, balandligi 8 metr, kengligi 24,5 metr, 21 ustundan iborat. Ko‘prikda avtomobillar 6 qatorda harakatlanadi. Shuningdek, 124 metrlik ikkita piyodalar o‘tish ko‘prigi qurildi. Nogiron va keksalarga qulaylik yaratish maqsadida ularda maxsus eskalator o‘rnatildi. 

Davlatimiz rahbari bu yerda amalga oshirilgan bunyodkorlik ishlari bilan tanishdi, quruvchilar bilan muloqot qildi. 
– Mamlakatimizda ko‘prik qurish bo‘yicha o‘ziga xos maktab yaratildi, – dedi Prezident. – Ushbu ko‘prikni barpo etgan bunyodkorlarga alohida minnatdorlik bildiraman. Bundan keyin quriladigan yangi ko‘priklar ham sifatli, juda puxta bo‘lishi kerak. Buning uchun ko‘priksozlik bo‘yicha ilg‘or xorij tajribasini o‘rganib, tajriba almashib borishimiz zarur. Bir so‘z bilan aytganda, ko‘priklar ham bizning bunyodkorlik timsolimizga aylanmog‘i zarur. 

Obyekt qurilishiga ellikka yaqin texnika vositasi, 250 dan ziyod ishchi-xodim jalb etildi. Yo‘l o‘tkazgichni bunyod etishda 35,7 ming kub metr tuproq, 42,6 ming kub metr beton ishlari bajarildi. Hududda obodonlashtirish ishlari bajarilib, atrof ko‘kalamzorlashtirildi va manzarali daraxtlar o‘tqazildi. 
Yangi inshootni loyihalashtirishda yoritish tizimiga ham alohida e’tibor qaratildi. Unga ko‘ra, ko‘prikka jahon standartlariga to‘la javob beradigan energiya tejaydigan jihozlar o‘rnatildi. 

Shu yerda davlatimiz rahbariga poytaxtimizda va hududlardagi mavjud ko‘priklar holati, tizimdagi yangiliklar va rejalar haqida ma’lumot berildi. “CRAFCO” (AQSH) kompaniyasi ishlab chiqqan maxsus texnika va ixcham mexanizatsiya yordamida yo‘l o‘tkazgich va ko‘priklarni ta’mirlash loyihasi namoyish etildi. Mazkur kompaniya yo‘l o‘tkazgich va ko‘priklarni mustahkamlash va foydalanish borasida innovatsion texnologiyalarni joriy qilishda dunyoda eng ilg‘or sanaladi.
Davlatimiz rahbari loyihani ko‘zdan kechirib, “CRAFCO” kompaniyasining texnologiyalaridan unumli foydalanish, buning uchun mutaxassislar malakasini oshirish borasida tegishli ko‘rsatmalar berdi. 
Shavkat Mirziyoyev G‘afur G‘ulom nomidagi madaniyat va istirohat bog‘ini ham kirib ko‘rdi. Bog‘ni zamonaviy qilib qayta qurish, bu yerda ochiq va yopiq akvapark barpo etish bo‘yicha topshiriq berdi. Bog‘dagi bironta ham daraxt kesilmasligi kerakligini ta’kidladi.


Dunyo halqlarini Bir biriga yaqinlashtirish alayhi Ular orasidagi o’zaro iqtisodiy, siosy, Madaniy aloqalarining o’rnatilishi alayhi va sallam rivojlanishida avtomobil yo'llari yo’l o’tkazgichlar, ko’priklarning o’rni beqiosdir. Respublikamiz mustaqillikka erishqandan keyin ichki va tash va transport kommunikatsiyalari Arslon yodgorliklari va Xalaroyoziga moslashtirilgan ishlab chiqarish sanoati Markazlari Xalaro Magadar Bilan Boylidigan Nyu-York Chapel Choster Bras Chider Bras Chider Bras Choster Bras Alone. Jumladan, Prezident tomonidan quduqdagi Harorlar kafili qoldilar:
4-oktyabrdagi Prezidentining qarori "Avtoyo’l ko’priklari, y o’l o’tkazgichlar alayhi boshqa suny inshootlarni qurish alayhi ulardan foydalanishni Tashkil etish tizimini takomillashtirish t o’g’risida" 2018 yil "K o’priklar, y o’l o’tkazgichlar alayhi boshqa suny inshootlarni Jahon andozalariga mos loyihalashtirish alayhi qurii t o’g’risida" GI alay o’i boshqa kўplab Bugungi kunda sizni qo'rqitmoqchi bo'lganlar, bularning barchasi sizning e'tiboringizga.
Kuyida ana shunday olib borilgan tashshabbuslarar hahida bir qancha misollar keltiramiz. aholidagi Qora qandai Yangilik va layulaylik odamlarning Ko’nglini ravshan qiladigan, zavqlantiradi qiladi. Kelajakka Ishonchni mustaqillikka erishish, yashashga, ishtiyoqni kuchaytiradi. Zotann, biz o'zimiz uchun eng yaxshi usullardan biri hisoblanadi.
sifatida alohida e'tibor qaratilgani bugun o'zining yuksak samaralarini bermoqda. Negaki yo'l-transport infratuzilmasi zamon talablari darajasida rivojlanayotgani iqtisodiyotimiz taraqqiyotida tobora hal qiluvchi ahamiyat kasb etayapti. Bunda Prezidentimizning soha istiqboliga qaratilgan qator Farmon va qarorlari dasturilamal bo'lib xizmat qilayotir. Ta'kidlash kerakki, yo'l-transport infratuzilmasi ravnaqi yurtimizdagi eng uzun yo'llar hisoblangan avtomobil yo'llari qurilishi va ularni jahon andozalariga mos ravishda rekonstruktsiya qilish bilan chambarchas bog'liq. Bugungi kunda umumiy foydalanuvda bo'lgan xalqaro, davlat va mahalliy ahamiyatdagi 42654 kilometr avtomobil yo'li mavjud bo'lib, shahar hamda tumanlarning ichki yo'llari bundan mustasno. Davlatimiz rahbarining mamlakatimizni 2014 yilda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlari va 2015 yilga mo'ljallangan iqtisodiy dasturning eng muhim ustuvor yo'nalishlariga bag'ishlangan Vazirlar Mahkamasi majlisidagi ma'ruzasida ta'kidlanganidek, yo'l-transport infratuzilmasini taraqqiy ettirish sanoatni jadal rivojlantirish va uning salohiyatini oshirishga xizmat qilmoqda. Shuning uchun 2014 yilda tizimda bunyodkorlik ishlari yanada kengaytirilib, umumiy foydalanish uchun mo'ljallangan 540 kilometr avtomobil yo'lini qurish va rekonstruktsiya qilish tadbirlari to'liq yakunlandi. 116 kilometrdan iborat ikki tasmali yo'l esa kengaytirilib, to'rt tasmali qilib qayta qurildi. Bu, o'z navbatida, ushbu yo'llarda
qatnovni 3 barobar oshirish imkonini berdi.
Darhaqiqat, o'tgan yili umumiy foydalanuvdagi avtomobil yo'llarini joriy ta'mirlash va saqlash ishlari oldingi yildagiga nisbatan 2,1 marta o'sib, 946 kilometrni tashkil etdi. Bundan tashqari, bevosita "O'zavtoyo'l" davlat-aksiyadorlik kompaniyasi tizimidagi pudratchi tashkilotlar tomonidan respublikamizning 69 ta ob'ektida uzunligi 283 kilometrlik avtomobil yo'li qayta qurilib, rekonstruktsiya qilindi.Masalan, "Samarqand — Qarshi" yo'nalishidagi avtomobil yo'lining 79 kilometrida to'rt polosali asfalt-beton qoplamalarni yotqizish ishlari yakuniga yetkazildi.Buxoro viloyatida joylashgan 4R-143 "Buxoro — Quvasoy" yo'lining 0-5,5 kilometrlari oralig'ini qayta qurish ishlari so'nggibosqichga yetdi. Qolaversa, bugungi kunga qadar Jizzax viloyatida 38, Sirdaryo viloyatida 11, Buxoro viloyatida esa 10 kilometr yo'l qaytadan qurildi.Xuddi shuningdek, poytaxtdagi kichik halqa yo'lining Olmazor va Shayxontohur tumanlari hududidan o'tgan qismida, Beruniy va Xurshid ko'chalarini bog'laydigan, Forobiy, Qorasaroy, Sag'bon, Sebzor va Labzak ko'chalarini o'zaro tutashtirgan 5,1 kilometr uzunlikdagi yangi Nurafshon ko'chasi bunyod etilgani Toshkent shahri aholisi va mehmonlariga qo'shimcha qulayliklar yaratdi.Kompaniya tizimidagi korxonalarning moddiy-texnik bazasi mustahkamlanayotgani ishlar ko'lamini yil sayin kengaytirish imkonini berayapti. Uzoqqa bormaylik, birgina 2014 yilda tizimdagi korxona va tashkilotlar tomonidan jami 536 dona zamonaviy yo'l qurilish texnikasi xarid qilindi. Ularning asosiy qismi o'zimizda ishlab chiqarilgan "MAN", "Isuzu" rusumidagi maxsus texnikalar ekanligi diqqatga sazovordir.
Umumiy foydalanishdagi avtomobil yo'llarida harakat xavfsizligini ta'minlash maqsadida yo'llarni jihozlash ishlari ham aslo susaytirilgani yo'q. O'tgan yili 24448 dona eskirgan yo'l belgisi almashtirilgani, 25 ming kilometrdan ziyod yo'llarda yo'l chiziqlari qaytadan chizilgani, 608 ta avtobus to'xtash maydonchasi va 764 ta avtobus bekati, 804 kilometr uzunlikdagi piyodalar yo'lakchalari ta'mirlangani bunga yaqqol dalildir.Shu o'rinda aytish joizki, sohada erishilayotgan bu kabi yutuqlar bilan birga, hali bajarilishi zarur bo'lgan vazifalar ham talaygina. Ularni amalga oshirishda Prezidentimizning 2015 yil 6 martdagi "2015 — 2019 yillar uchun muhandislik-kommunikatsion va yo'l-transport infratuzilmasini rivojlantirish va zamonaviylashtirish dasturi to'g'risida"gi qarori muhim o'rin tutadi. Gap shundaki, ushbu qarorga muvofiq, 2015 — 2019 yillarda O'zbek milliy avtomagistrali tarkibiga kiruvchi avtomobil yo'llari qismlari va umumiy foydalanishdagi avtomobil yo'llarini qurish va rekonstruktsiya qilish hamda yo'l tashkilotlarining ishlab chiqarish bazalarini texnik rivojlantirish chora-tadbirlarining manzilli ro'yxati tasdiqlandi. Unga ko'ra, Respublika yo'l jamg'armasi mablag'lari hisobidan besh yil davomida O'zbek milliy avtomagistrali tarkibiga kiruvchi, umumiy hisobda 1227,8 kilometr uzunlikdagi avtomobil yo'llari va undagi transport yechimlari, ko'priklar hamda yo'l o'tkazgichlarni qurish va rekonstruktsiya qilish ko'zda tutilgan. Natijada O'zbekiston milliy avtomagistralida olib borilayotgan qurilish va rekonstruktsiya ishlari to'liq yakunlanib, Andijondan Qo'ng'irotgacha, Samarqanddan Termizgacha bo'lgan avtomobil yo'llari jahon standartlari talablariga mos darajada yangilanadi.O'z navbatida, 4 ming kilometrdan ziyod xo'jaliklararo yo'llar, qariyb 2 ming kilometr shahar, qishloq va tuman markazlari ko'chalari ta'mirlanishi ham rejalashtirilgan.Mazkur hujjat "O'zavtoyo'l" kompaniyasi tarkibiga kiruvchi sanoat korxonalari ishlab chiqarish quvvatlarini oshirish, moddiy-texnik bazasini mustahkamlash borasida yangi ufqlarni ochib bermoqda. Sababi, unga asosan, 28 jamlanmada asfalt-beton, tsement- beton zavodlari, beton qorish uskunalari, tosh maydalash va saralash liniyalari hamda boshqa texnikalar xarid qilinadi. Umuman olganda, 2015-2019 yillarda muhandislik-kommunikatsiya va yo'l-transport infratuzilmasini rivojlantirish hamda modernizatsiya qilish dasturining amaliyotga joriy etilishi nafaqat iqtisodiy, balki ijtimoiy samaralari bilan ham g'oyatda ahamiyatlidir. Chunonchi, birgina "O'zavtoyo'l" DAK tizimida 1,5 mingta yangi ish o'rni yaratilishi, 5,5 mingga yaqin kollej bitiruvchilarini tizimdagi korxona va tashkilotlarga jalb etish imkoniyati paydo bo'lishi shunday deyishimizga asos bo'la oladi.Bularning barchasi yurtimizda amalga oshirilayotgan izchil islohotlar, eng avvalo, inson va uning manfaatlariga qaratilganining yana bir amaliy tasdig'idir.

Toshkent shahri Markaziy Osiyoning eng yirik qadimiy shaharlaridan biri. O‘zbekiston Respublikasining poytaxtidir. Oʻrta Osiyoning yirik sanoat-transport chorrahasi va madaniyat markazlaridan biri. Mamlakatning shimoli-sharqiy qismida, Tyanshan togʻlari etaklarida, 440–480 metr tepalikda, Chirchiq daryosi vodiysida, Qozog`istonning chegarasiga yaqin joylashgan.