Konusli birikmalarda o‘zaro almashinuvchanlik

Asbobsozlik materiallarining tasnifi. Hozirgi paytda qo‘llanilayotgan asbobsozlik materiallari quyidagilarga bo‘linadi:
Uglerodli va past legirlangan po‘latlar (У10, У12А va B2, Ф, 9XC, ХВГ).
Tezkesar po‘latlar (P6M5, P9K10, P9, P18, Р9М4К8Ф).
Qattiq qotishmalar yoki metallokeramika (BK8, T15K6, TT7K12) va volframsiz qattiq qotishmalar (TMl,TM3,TH-30,KHT-16).
Mineralokeramika va kermetlar (ЦМ332, BOK-60, BOK-63, B3).
O‘ta qattiq materiallar (CTM): (Elbor Л, ЛО, ЛП, ЛД; kubonit КО,КП belbor 02).
Sintetik va tabliy olmoslar (ACO, ACP, ЛСВ, ACK, ACC; ACM, ACH).
Abrazivlar (korund, kvars, elektrokorund, monokorund).
Asboblarning kesish xususiyatlari ularni o‘zaro, masalan tempe­ratura va ishqalanishga chidamliliklarini taqqoslash orqali baholanishi mumkin (l.l-jadvalga qarang).
Asboblarning yedirilishga chidamliligini oshirish usullari:

• Kimyoviy termik ishlov berish (KT1): sianlash, azotlash, nitrosementitlash, borlash. Masalan, sianlangan asboblarning turg‘unligi 1,5..2 marta ortadi.
• Yedirilishga chidamli qoplamlar hosil qilish:
• bug‘-gaz fazasidan kimyoviy cho‘ktirish orqali TiC, TiN, NiCN, ZrN, MoN, CrN, TaN, ... birikmalar bilan qoplash.
• vakuumli plazma vositasida qoplash. Asboblarning turg‘unligi 2-3 marta ortadi.

	Materiallar	Markalari	Kritik temperatura θk;°С	Kesish tezligi v, m/min	Qo‘llanilishiga misollar
1	2	3	4	5	6
1	Uglerodli po‘latlar	У10А, У12А	<220	20-25	Egovlar, mayda parma, zenker, razvyortka, metchik va doiraviy plashkalar
2	Past legirlangan po‘latlar	Ф, 9ХС, ХВГ	<240	20-25
3	Tezkesar po‘latlar	Р6МЗ, Р9М4К8Ф	650-640	40-63	Turli o‘lcham va tipdagi asboblar
4	Qattiq qotish- malar	ВК5. BK8.T5K10 TT7K12	950- 1100(1100- 1250)	<200	Tokarlik keskichlari, frezalar, zenker, razvyortka, protyajkalar
5	Mineralkeramika va kermetlar	ЦМ332, ВОК- 63	1500	300-600	Nafis ishlov berishda
6	Elbor, kubonit	л, ло, ко, КП	1800	1000	Keskichlar– oxirgi ishlov bcrish uchun
7	Sintetik olmoslar	ACO.ACP,...	650	1000- 1200	Presizion va so‘nggi ishlov berishda
8	Abrazivlar	Korund. elektrokorund va boshqalar		35-65 m/s	Jilvirlashda