Konstruktsion materiallar texnologiyasi

Domna pechida hosil bo‘ladigan fizik – ximik jarayonlar. 
Yangi qurilgan pech bir necha kun quritilgandan so‘ng, ishga tushiriladi. 
Birinchi 3-5 kun koloshda shixtani miqdori ozroq, keyin normal ishlaydigan rejimga 
o‘tiladi. Pech bir necha yil to‘xtovsiz ishlaydi, ba’zan qisqa vaqt ta’mirlash bo‘lishi 
mumkin. Domna pechida 2 ta qarama-qarshi oqim mavjud: Yuqoridan pastga asta-
sekin to’shadigan shixta va yuqoriga yongandan hosil bo‘ladigan gazlar oqimi. 
Pechga solingan yonilg‘i pastga tushgan sari tarkibidagi uglerod kislorod bilan 
karbonat angidrid hosil qiladi. 
C+O
2
=CO
2.
Bunday yonish 1600-1750
0
C issiqlik ajratadi. Hosil bo‘lgan CO
2
yuqoriga 
ko‘tarilib, pechdagi qizigan yoqilg‘i uglerod bilan to‘qnashadi va uglerod 2 oksidiga 
aylanadi 
CO
2
+C=2CO. 
Uglerod 2 oksid yana yuqoriga ko‘tarilib, pechni kamroq qizigan joylarida 
quyidagicha reaksiya bo‘yicha karbonat angidridga va uglerodga aylanadi. 
2CO=CO
2
+C. 
Temirni temir rudasidan qaytarilishi 500
0
C da asta-sekin boshlanib, 
temperaturasi oshishi bilan tezlashadi va 900-1000
0
C da tugaydi. Temirni 
oksidlaridan qaytarilishi quyidagicha reaksiya bilan boradi. 
3Fe
2
O
3
+CO=2Fe
3
O
4
+CO
2
+Q 
Fe
3
O
4
+CO=3FeO+CO
2
+Q 
FeO+CO=Fe+CO
2
+Q 
Demak, temirni temir rudasidan qaytarilishi, asosan past temperaturada (950-
1000
0
C) zonasida CO hisobiga borsa, yuqori temperatura zonasida qattiq uglerod 
hisobiga boradi va normal pechlarda 40 % ga yaqin temir qattiq uglerod hisobiga 
qaytariladi. Uglerod 2 oksidi domna pechlarida temirni tiklovchi asosiy moddadir. 
Shlakni hosil bo‘lishi. 
Shixta materiallari pechni temperaturasi katta qismiga tushgan sari keraksiz 
jins, flyuslar bilan erib, yoqilg‘ini kuli, va pechni erigan devorini flyusi bilan 
brikishidan shlak hosil bo‘ladi. Shlak gornga erib to’shadi va yengil modda bo‘lgani 
uchun erigan cho‘yanni ustida qatlam bo‘lib turadi.