Konstruksiyalar

202. Yuklarning noqulay tarzda birgalikda ta’sir qilishi nima?
Bu shunday ta’sirki, xavfli kesimlarda maksimal (modul 
bo‘yicha) zo‘riqish hosil bo‘ladi. Yuklarning noqulay ta’sirini 
aniqlashning umumiy usuli mavjud emas, har bir alohida holat 
uchun individual tarzda yondashish lozim. Masalan, bir qavat-
li sanoat binosining ko‘ndalang ramalarini statik hisobida sha-
mol va kran yuklarining shunday yo‘nalishini tanlash kerakki, 
ustunlarning hisobiy kesimida modul bo‘yicha maksimal eguv-
chi moment hosil qilsin. Shunday hollar uchraydiki ta’sir qila-
digan yuklarning biri konstruksiya uchun qulay bo‘ladi va ke-

---

150
simdagi zo‘riqishlarni kamaytiradi. Masalan, bir qismi yer ostida 
bo‘lgan rezervuarlarda ichkaridan suyuqlikning bosimi, tashqa-
ridan esa gruntning yonlama bosimi. Bu yerda ikkita holat no-
qulay hi soblanadi: 1) rezervuarda suyuqlik yo‘qligida gruntning 
bosimi, 2) gruntning bosimi bo‘lmaganda suyuqlik bosimi-
ning ta’siri. Bunday holat obyektni topshirish vaqtida ro‘y be-
rishi mumkin. Rezervuarni suyuqlik bilan to‘ldirib, uni suyuq-
lik o‘tkazmaslikka sinab ko‘riladi, bunday paytda rezervuarning 
yon tomonlari grunt bilan to‘ldirilmagan bo‘ladi.