Konstruksiyalar

120. Egiluvchi elementlarning qanday chizgilari eng  
ratsional hisoblanadi?
Materiallar sarfi nuqtayi nazaridan uzunligi bo‘ylab arma-
turadagi zo‘riqishlar bir xil bo‘lishi maqsadga muvofiq, ya’ni: 
N
s
 = const. Bunday elementlarda barcha normal kesimlar-
ning mustahkamligi bir xil (ya’ni, kesimning barcha qis-
mi xavfli) Bundan kelib chiqadiki, u yerda, ortiqcha mustah-
kamlik za xirasi yo‘q va ortiqcha materiallar sarfi ham yo‘q.  
N
s
 = M /z = const, bo‘lgani uchun ichki juft kuchlar yelka-
si z eguvchi moment M ga proporsional o‘zgarishi kerak, ya’ni 
elementning chizgisi M epyuraning chizgisini takrorlashi ke-
rak. Ko‘rsatilgan 57-a rasmdagi parabolik chizgi panellaridan 
foydalaniladi. Ushbu panel 24 m gacha oraliqqa ega bo‘lgan 
konsruksiyalar orasida eng tejamlisi hisoblanadi. Uchburchakli 
chizgi (57-b rasm) stropil osti balkalarida qo‘llanilib, ular ora-
lig‘ining o‘rtasida balka yoki fermalarning katta miqdordagi 
tayanch reaksiyalaridan to‘plangan kuchni qabul qiladi.