Konstruksiyalar

249. Rezervuarlarga qaysi turdagi betonlar va armaturalar 
qo‘llaniladi?
Rezervuarning devorlari va tubi mustahkamlik sinfi B15–
B30, suv o‘tkazmaslik markasi W4-W10, sovuqbardoshlik mar-
kasi F100–F150 bo‘lgan og‘ir betondan ishlanadi. Oldindan 
zo‘riqtirilmaydigan konstruksiyalar uchun A-I, A-II, A-III va 
Bp-I; oldindan zo‘riqtiriladigan konstruksiyalar uchun A-IV, 
A-V, A-VI, va Bp-II sinfli armaturalar qo‘llaniladi.
Oldindan taranglanadigan gorizontal armatura rezervuar 
devorining tashqi sirtiga o‘raladi. Devorning o‘zi ikki qavat sim 
to‘r bilan jihozlanadi.

---

179
Doira shaklli temir-beton rezervuarlar o‘zaro monolit 
bog‘langan uch xil konstruktiv elementdan – tub, silindrik de-
vor va yopmalardan tashkil topadi. Doiraviy rezervuarlarning 
yopmalari yupqa devorli qobiq, qobirg‘ali yoki to‘sinsiz yassi 
ko‘rinishda ishlanadi.
Diametri katta bo‘lmagan rezervuarlar devorlarining qalin-
ligi balandlik bo‘ylab o‘zgarmas. Gorizontal sterjenlar yopiq 
halqa tashkil etib, cho‘zuvchi zo‘riqishlarni o‘ziga qabul qiladi.
Vertikal armatura vertikal yo‘nalishdagi momentlarni qabul 
qilish uchun qo‘yiladi. Ularning oraligi 10–20 sm bo‘ladi. Ver-
tikal yo‘nalishdagi eguvchi momentlarni yuqoriga qarab sun-
ishini e’tiborga olib, vertikal sterjenlarning taxminan yarmi de-
vorning eng tepasigacha yetkazilmay, balandlikning yarmidan 
pastrog‘ida uzib qo‘yiladi.
Katta rezervuarlarning devori butun balandlik bo‘ylab sim-
metrik ravishda ikki qator armaturalanadi. Devorning tub va 
yopma bilan tutashgan yerlarida bo‘rtmalar (vutlar) ishlanib, 
qo‘shimcha armatura qo‘yiladi.
Suv o‘tmaydigan qilish uchun choklar rezina, plastik mas-
tika kabi material bilan to‘ldiriladi. Oldindan zo‘riqtiriladi-
gan rezervuarlarning devorini alohida temir-beton panellardan 
ishlansa bo‘ladi. Montaj jarayonida panellar monolit tubning 
o‘yiq joylariga o‘rnatiladi. Metall qo‘yilma (закладной) de-
tallar payvand qilinadi, vertikal choklar kengayuvchi sement 
qorishmasi bilan bosim ostida to‘ldiriladi. Shundan keyin 
halqa yoki spiral armatura tortiladi va ustidan torkretbetondan 
himoya qatlami qoplanadi. 
To‘g‘ri burchakli rezervuarlarning devorlari ham verti-
kal, ham gorizontal yo‘nalishlarda egilishga ishlaydi. Bundan 
tashqari, devorlar gorizontal yo‘nalishda cho‘zilishga ham ish-
laydi. Ochiq va yopiq bo‘lishi mumkin. Yopiq monolit rezer-
vuarlarda yopmalar to‘sinli yoki to‘sinsiz plitalardan ishlana-

---

180
di. Yig‘ma rezervuarlarda ustun to‘ri 6x6 m bo‘lgan to‘sinli 
panel yopmalar qo‘llaniladi.