Konfransinin

 

 

AZƏRBAYCAN  XALQ CÜMHURIYYƏTININ 

YARANMASINDA QAFQAZ İSLAM ORDUSUNUNUN 

ROLU 

Tələbə:                                                              Elmi rəhbər: 

Həsənov Xəyal Eldar o                                   prof.Nuriyeva İ  

4-cü kurs,qrup 737.5  

 

Tarix-  əvvəlki  zamanlara  baxıb,  ibrət  götürmək  və 

gələcəkdə  o  səhvləri  təkrar  etməməkdir.Bəşəriyyət  tarixində 

bəzigünlər,hadisələr  vardır  ki,digər  tarix  və  günlərdən 

fərqlənir.  Bu  tarixi  hadisələr  hər  hansısa  birxalqın,  millətin 

tarixinə,  mədəniyyətinə,  milli  və  ümumbəşəri  dəyərlərinə  təsir 

etdiyi  və  onları  dəyişdirdiyi  üçün  çox  dəyərli  və  mühümdür. 

Həmin  xalqların,  millətlərin  də  borcu,vəzifəsi  o  tarixi 

prosesləri  keçmiş  nəsillərdən  təhvil  almaq,onları  yada  salmaq 

və sağlam şəkildə gələcək nəsillərə ötürməkdir. 

---

382 

 

Həmin  tarixi  hadisələrdən  biri,  Azərbaycan  tarixində 

dərin  iz  qoyan  Azərbaycan  Xalq  Cümhuriyyəti  və  onun 

yaranmasında iştirak edən Qafqaz İslam Ordusudur. 

İyirminci  əsrin  ilk  rübünün  ilk  onilliyinin  son  illərində 

Çar Rusiyasında və həmçinin,Cənubi Qafqazda siyasi vəziyyət 

gərgin  idi.  1918-ci  il  mart  ayında  Cənubi  Qafqaz  Seymində 

siyasi  vəziyyətinin    gərginləşməsi  və  mayın  26-da  son  iclasın 

keçirilməsi,yenisiyasi  situasiyaların  yaranmasına  səbəb  oldu. 

May  ayının  27-də  ölkəni  idarə  etmək  üçün  Milli  Müvəqqəti 

Şura yaradıldı və həmin ayın 28-də cümhuriyyətin müstəqilliyi, 

azadlığı dünyaya elan edildi. 

Cümhuriyyətimizin 

yaradılmasında 

Qafqaz 

İslam 

Ordusunun rolu və yeri müstəsnadır. 

Belə  ki,  -Həmin ilin,may  ayının 25-də Nuru Paşa Gəncə 

şəhərinə qatarla gəldi və azbir zamanda-yəni iyun ayında, Türk 

ordu hissələri özünü buraya çatdırdılar. 

Gəncə  əhalisi(həm  savadlı,həm  də  özgə  qruplar)  türk 

ordusunu  təmtəraq,coşqu  ilə  qarşıladılar.Beləki  şəhəri  bayram 

əhvalı  bürümüşdü.Adamların  üzlərindəki  xoş  gülüş,əllərindəki 

çiçək  türk  qoşunlarını  xilaskar  kimi  qarşıladıqlarını  deməyə 

bizə şərait verir.  

1918-ci  il,sentyabr  ayının  15-də  Bakı  yadellilərdən  azad 

edilir və təzədən elimiza,millətimizə verilir.Haqq haqq sahibinə 

verildi.Bakının  xilas  edilməsi,  Azərbaycanın  azad  edilməsi 

demək  idi.  Bakının  xilas  edilməsi,  yad  qüvvələrinin  vətəndən 

çıxması  demək  idi.  Bakının  xilas  edilməsi,  yad  qüvvələrinin 

(nəinki erməni və  rusların,həm də ingilislərin və  digər əliqanlı 

güclərin) mənfur planlarının “suya düşməsi” demək idi. 

Bakının  yad  güclərindən  xilas  edilməsinin  yüz  illiyinə 

dair,  2018-ci  il,  sentyabr  ayının  15-də,  Azadlıq  Meydanında, 

Türkiyə  Cümhuriyyətinin  başçısı  Rəcəb  Tayyib  Ərdoğan  və 

Ali Baş Komandan, prezident cənab İlham Əliyevin  iştirakı ilə 

möhtəşəm tədbir-hərbi parad keçirildi. 

Bu  yığıncaq  yalnız  tarixi  bir  hadisənin  100  illiyini  qeyd 

---

383 

 

etməkdən  ibarət  deyildi,bu  möhtəşəm  tədbirin  dünya  və 

regiondakı bir sıra ölkələrə, ulu öndər Heydər Əliyevin sözü ilə 

desək  “bir  millət,iki  dövlət”  olmağımızı  mesaj  verməkdən,bu 

aksiomanı onlara təzədən xatırlatmaqdan ibarət idi.