Konfransinin

“ENERGETIKA” BÖLMƏSİ 

BƏRPA OLUNAN ENERJİ MƏNBƏLƏRİ ARASINDA 

GEOTERMAL ENERJİNİN YERİ 

 

Magistr:                                                        Elmi rəhbər: 

Abızadə İsmail Cabir oğlu                         dos. S.Ş.Babayeva        

II kurs, qrup A5317  

 

 

Dünya  təcrübəsi  göstərir  ki,  bərpa  olunan  enerjidən 

istifadə  edən  ölkələr  enerji  çatışmamazlığı  problemini  daha 

müvəffəq  həll  edirlər.  Bərpa  olunan  energetikanın  texniki  və 

qanunverici bazası inkişaf etdikcə ,bu enerji növündən istifadə 

ilə  elektrik  stansiyalarının  inkişafı  geniş  vüsət  alır.  Aydın 

məsələdir  ki,  bu  tendensiya  inkişaf  edərək,  dünya  energetik 

bazasına öz töhvəsini verəcəkdir. Azərbaycan Respublikasında 

da,  möhtərəm  Prezidentimiz,  Cənab  İlham  Əliyev  tərəfindən 

təsdiqlənmiş  “  Azərbaycan  Respublikasında  alternativ  və 

bərpaolunan  enerji  mənbələrindən  istifadə  haqqında  dövlət 

proqramı  “  elektrotexnika  sahəsində  inkişafa  təkan  verən 

amillərdən oldu. 

 

Məlumdur  ki,  üzvü  yanacaq  olan  neft,  qaz  və  kömür 

daimi deyil. Təbiət onların min illiklərlə hasil etsə də, onlar yüz 

ilə  istifadə  olunub  tükənirlər.  Yalnız  uzaqgörən  siyasəti  olan 

dövlətlər  gələcəkdə  enerji  böhranı  yaşamamaq  üçün  alternativ 

energetikanı  inkişaf  etdirməsini  öz  qarşılarına  prioritet  məsələ 

kimi qoymuşlar. 

 

Bərpaolunan  enerji  mənbələri  arasında  geotermal 

enerjinin  yeri  böyükdür.  Geotermal  enerji  dedikdə  ,yerin 

təkində  olan  bərk,  maye  və  qaz  halında  olan  işçi  cismlərin 

hesabına  elektrik  və  istilik  enerjisinin  hasilatı  nəzərdə  tutulur. 

Yalnız  yerin  3  km  dərinlikdə  1000  coul  istilik  varki,  bu  da, 

elektrik  enerji  hasil  etməyə  yetərlidir.  Bütün  geothermal 

ehtiyatlar  alternativ  enerji  mənbəyi  kimi  istifadəyə  imkan 

yaradır. Dünya ölkələrinin təcrübəsinə əsaslanaraq ,demək olar 

---

227 

 

ki,  buxarın  və  termal  suların  enerjisi  geotermal  enerjinin 

əsasını  təşkil  edir.  Geotermal  energetikanın  əsas  müsbət 

cəhətlərindən  biri  onun  praktiki  olaraq  tükənməməsidir. 

Bundan başqa bütün dünya üzrə geniş miqyasda paylanmasıdır. 

Energetikanın  bu  sahəsi  günün  və  ilin  vaxtından,  və  ətraf 

mühitdəki  şəraitdən  qətiyyən  asılı  deyil.  Digər  enerji 

növlərindən  fərqli  olaraq  çox  böyük  iqtisadi  xərclərə  ehtiyac 

duyulmur.  Ekoloji  cəhətdən  təmizdir.  Mənfi  cəhətlərindən  biri 

buxarla  bərabər  istilik  mənbəyindən  çıxan  zəhərli  maddələrin 

su  hövzələrinə  atılmasıdır.  Bunun  da  qarşısı  mənbədən 

çıxarılan suyun yenidən mənbəyə qaytarılması ilə alınır.  

 

Sənayedə ilk dəfə geotermal enerjidən istifadə etməklə, 

1904-cü  ildə    (İtaliya)  Larderello  şəhərində  10  kVt  gücündə  

elektrik generatoru quraşdırılmışdır. 1916-cı ildə İtaliyada gücü 

7.5  kVt  olan  geotermal  elektrik  stansiyası  istifadəyə 

verilmişdir.  Daha  sonra  ABŞ,  Yeni  Zenlandiya,  Yaponiya, 

İslandiya  və  s.  geothermal  enerjidən  istifadə  edən  ölkələrə 

çevrilmişdir. 

 

Azərbaycan  Respublikasının  da  neft  və  qaz  istehsal 

edən  ölkələr  arasında  böyük  nüfuz  sahibi  olmasına 

baxmayaraq, 

geotermal 

enertjinin 

inkişafı, 

istifadəsi 

gündəmdədir.  Respublikanın  bir  çox  ərazilərində  geotermal 

enerji 

mənbələri 

çoxdur.  Tədqiq  olunan  geotermal 

mənbələrdən  dərinliyi  3200-4500  m,  debiti  20.000 

 

 

, 

temperature  72-96 

 c  olan  Kürdəmir  rayon  Carlı  su  yatağıdır. 

Bu  geotermal  suyun  tam  fiziki  kimyəvi  analizi    aparılmışdır. 

Nəticə etibarı ilə tədqiq olunan su balneoloji və istilik təchizatı 

məqsədilə  istifadəsi  mümkündür.  Burada  istilik  təchizatı 

sisteminin quraşdırılması  ətrafda yerləşən sanatoriyanın istilik 

təchizatını  təmin  edə  bilər.  Həmçinin  bu  sudan    yaxın 

ərazilərdə yerləşən istixanalarda istiləşdirmə məqsədilə istifadə 

oluna bilər.