Konchilik ishi asoslari

расм. Алмашувчи пункт-ларнинг жойлашуви:

1. 
   -у ер yuzasida;
   
2. 
   -s’yezdlarni gorizont bilan tutashgan joyida;
   
3. 
   - bog'lovchi bermalarda;
   
4. 
   - ishchi pog'onalarda.
   

Zaboylardagi va ag'darmalardagi yo'l tarmoqlari qazib-yuklovchi va ag'darma hosil qiluvchi mashinalarning minimal turib qolishlarini va temir yo'l transportining o'zini ham zaboyda yukli va yuksiz tarkiblarini almashtirishda minimal vaqtini sarflashini ko'zlab qurilishi kerak. Bir yo'llida tarkiblar almashishi gorizont ishchi zonasidan tashqarida olib borilishi kerak. Ayni paytda almashish uchun yuksiz tarkib yukli tarkibni almashish punktida kutib turadi. Ekskavatorning kutish vaqti bunda yukli tarkibni almashish punktigacha kelgan vaqti bilan yuksiz tarkibni yuklash joyigacha olib borish vaqtlari yig'indisiga teng. Kutish vaqtini kamaytirish uchun almashish yo'lini gorizont ishchi zonasiga joylashtiriladi, bunda bu yo'lni siljitish qiyinlashadi. Agar bir gorizontda ikki yoki undan ortiq ekskavator ishlasa ikki yo'lli almashish joylari har bir ekskavator uchun qo'llaniladi.
Ag'darmalardagi yo'l tarmoqlari ag'darma hosil qilish texnologiyasiga bog'liq bo'ladi. Ekskavatorli ag'darma hosil qilishda yo'l tarmoqlanish sxemasi zaboynikiga o'xshash bo'ladi. Temir yo'l transporti tezligi karyerda domiy temir yo'llarda 35-40 km/s, zaboyda va almashinuvda 15-20 km/s.

10. 
    §. KONVEYER TRANSPORTLARINING KON-TEXNOLOGIK
    

QO'LLANILISH SOXALARI.
Kon massasini konveyer transporti bilan tashish.
Konveyer transporti transport turi sifatida allaqachonlardan beri ishlatlishiga qaramasdan karyerlarda yosh transport turi hisoblanadi. Konveyer metallformalardan tuzilgan bo'lib, tashuvchi a’zosi sifatida rezina lenta (lentali konveyer), kurakli zanjir (kurakli konveyer), plastinkalar (plastinkali konveyer) yoki ariqcha shakldagi (vibratsiyali konveyer) a’zolari ishlatiladi.
Karyerlardi yumshoq, maydalangan (bo'lak o'lchami 400 mm gacha) qattiq va yarim qoyatoshlarni tashish uchun lentali konveyerlar keng qo'llanilmoqda. Ularning ish printsipi shundan iboratki: konveyer lentasida tog' jinslari to'ldirilib baraban yuritgich yordamida tortish bilan harakatga keltirilib tashiladi. Konveyr lentasiga bosimni kamaytirish uchun qo'shimcha tortish a’zolari, po'lat arqon, zanjir, telejkalar qo'llaniladi. Bunday hollarda lenta faqat kon massasini joylashtiruvchi idish vazifasini o'taydi.
Karyerlardagi konveyr transporti joylashishi va mo'ljaliga qarab zaboydagi, to'plovchi, yuk ko'taruvchi, magistral va ag'darma turlariga bo'linadi.
Zaboy konveyerlari pog'ona ishchi maydonchasiga joylashtirilib, kon massasini ekskavatordan to'plovchi konveyrgacha tashishga mo'ljallangan. Karyerlarda zaboy fronti sekin-asta siljib borganligi uchun zaboy konveyer sektsiyalari maxsus texnika turbodozerlar yordamida yoki gusenitsalik, qadamlovchi mexanizmlar yordamida suriladi.