Konchilik ele k tr mexanikasi

1-rasm. Asinxron yuritgichning tabiiy mexanik tavsifi.

1-misol.Faza rotorli asinxron dvigatelning tabiiy mexanik tavsifini qurish.

Dvigatel rusumi AK – 71 – 8
P_n = 10 kVt nominal quvvati
U_n = 380 V nominal kuchlanish
I_n = 29,5 A nominal tok
n_n = 700 ayl./min nominal tezligi
I_r = 25,7 A rotorning toki
U_r = 252 V rotorning kuchlanishi
R = 1,9 zo’riqish koeffitsienti
cos φ_n = 0,75 quvvat koeffitsienti
η_n = 0,78 FIK
n_s = 750 ayl./min sinxron tezligi

Tabiiy mexanik tavsif quydagi formula bo’yicha quriladi

Nominal moment:

Kritik moment:

Nominal sirpanish:

Kritik sirpanish


S ga 0 dan 1 gacha qiymatlar beriladi va M ning tegishli qiymatlari hisoblanib quydagi jadval to’ldiriladi.

S	0	0,01	0,02	0,04	0,06	0,08	0,1	0,2	0,24	0,4	0,6	0,8	1
M	0	21,6	42,9	84	122	155,5	183,8	255,4	259,2	228,3	178,8	142,5	117,6

1. Nm; 2. Nm;

3. Nm; 4. Nm;

5. Nm; 6. Nm;

7. Nm; 8. Nm;

9. Nm; 10. Nm;

11. Nm; 12. Nm;

Jadval natijasida tabiiy tavsif quriladi.(7-rasm)

2-rasm. AK-71-8 rusumli asinxron yuritgichning tabiiy mexanik tavsifi.

AMALIY ISH №14
Mavzu: О’zgаrmаs tоk elеktr dvigаtеllаrning ishgа tushirish qаrshiliklаrini tаnlаsh.
Ishning maqsadi: Elektr yuritmalarni ishga tushirish qarshiliklarini qiymatlarini analitik va grafik usullari bilan hisoblashni va tanlashni o’rganish.
Ishga tushirish reostatlarini analitik usulda aniqlash.
Bu usul mustaqil yoki parallel qo’zg’atishli o’zgarmas tok va faza rotorli asinxron yuritgichlar uchun qo’llaniladi. Ma’lum rusumli yuritgichlarning pasportidagi ko’rsatgichlari nominal miqdorlari, statik moment M_s yoki chegaraviy maksimal M₁ va minimal M₂ momentlari berilgan bo’lishi kerak.

1. 
   O’zgarmas tok yuritgichlari uchun:
   

- nominal quvvat kVt
- nominal kuchlanish V
- nominal tok A
- nominal aylanish tezligi
- yakor chulg’ami qarshiligi Om
- qo’zg’atish chulg’ami qarshiligi, Om
(parallel qo’zg’atishli yuritkich uchun)
CHegaraviy momentlar miqdorlari:
maksimal ,
minimal
Ishga tushirish reostati pog’onalari soni:

Bu yerda: ; ; -tabiiy mexanik tavsifdagi M₁ va M₂ muvofiq bo’lgan shartli sirpanishlar.
- yuritkich koeffitsienti,
- salt xolati tezligi
- proportsionallik koeffitsienti.
Ishga tushirish reostati pog’onalarining qarshiliklari quyidagi ifodalar orqali aniqlanadi:
Om
Om
---------------
Om
Om
Om
Agar yuritgich parallel qo’zg’atishli bo’lsa,
bo’ladi
Qo’zg’atish chulg’ami toki bo’ladi.
Ishga tushirish reostatlarini grafik usulda aniqlash.
Bu usulni hamma o’zgarmas tok yuritgichlariga va asinxron faza rotorli yuritgichlarga qo’llaniladi. Ma’lum rusumli yuritgichlarning pasportidagi ko’rsatgichlarning nominal miqdorlari berilgan bo’lishi kerak va shu bilan birga ularning tabiiy mexanik yoki elektromexanik tavsiflari grafiklari qurilgan bo’lishi lozim.
SHu grafiklar keltirilgan koordinatalar tizimida ishga tushirish diagrammalari quriladi va ishga tushirish reostati pog’onalari qarshiliklari aniqlanadi.
Parallel va mustaqil qo’zg’atishli o’zgarmas tok yuritgichlari
Parallel va mustaqil qo’zg’atishli o’zgarmas tok yuritgichlarini ishga tushirish diagrammasi quyidagi tartibda quriladi.
Tabiiy mexanik tavsifidagi n ordinata o’qining n₀ nuqtasidan abtsissa o’qiga parallel gorizontal chiziq o’tkaziladi. M abtsissa o’qida chegaraviy maksimal M₁ va minimal M₂ momentlar belgilanadi, ularning qiymatlari va dan topiladi. Belgilangan miqdorlardan, o’tkazilgan gorizontal chiziq bilan kesishguncha M₁ va M₂ vertikal chiziqlar o’tkaziladi. Keyin abtsissa o’qidagi M₁ dan ordinata o’qidagi n₀ gacha og’ma to’g’ri chiziq o’tkaziladi. Bu chiziqning M₂ vertikal chizig’i bilan kesishgan nuqtasidan M₁ vertikal chizig’i bilan kesishguncha gorizontal chiziq o’tkaziladi. Bu kesishgan nuqtadan n₀ gacha yana og’ma to’g’ri chiziq o’tkaziladi. Yana bu chiziqning M₂ vertikal chizig’i bilan kesishgan nuqtasidan M₁ vertikal chizig’i bilan

8-rasm. Parallel va mustaqil qo’zg’atishli yuritgichlarning ishga tushirish diagrammasi
kesishguncha gorizontal chiziq o’tkaziladi. SHu tariqa og’ma va gorizontal chiziqlar o’tkazish davom ettiriladi. Oxirgi o’tkazilgan gorizontal to’g’ri chiziq tabiiy tavsif va M₁ vertikal chiziqlarning kesishgan nuqtasidan o’tishi lozim. Aks holda M₁ va M₂ momentlar uchun yuqorida keltirilgan chegarada boshqa qiymatlar qabul qilinib, diagramma takroran quriladi. M₁ vertikal chizig’idan n₀ gacha o’tkazilgan og’ma chiziqlar yuritgichning sun’iy mexanik tavsiflaridir. M₂ vertikal chizig’ining, sun’iy, tabiiy, mexanik tavsiflari va n₀ dan o’tkazilgan gorizontal chiziq bilan kesishgan nuqtalari 10-rasmda ko’rsatilganidek harflar bilan belgilab qo’yiladi va ishga tushirish pog’onalari soni m aniqlanadi.
Ishga tushirish reostati pog’onalari qarshiliklari quyidagi tartibda aniqlanadi.
Ishga tushirish diagrammasidagi tezlik pasayishi miqdori
(n₀ dan o’tkazilgan gorizontal chiziqdan tabiiy tavsifgacha bo’lgan M₂ vertikal chiziqdagi masofa) o’lchanganda, ya’ni
Yakor chulg’ami qarshiligi R_ya va vd ga asosan, qarshilik masshtabi aniqlanadi.
Keyin, pog’onalar soniga muvofiq reostat qarshiliklari r₁ , r₂ , r₃ , … va x.k quyidagi ifodalar orqali topiladi:

bulardan:
To’liq reostat qarshiligi

Ketma-ket qo’zg’atishli o’zgarmas tok yuritgichi.
Ishga tushirish diagrammasi quyidagi tartibda koordinatalar tizimining II kvadran-tasida quriladi.
Yuritgichning tabiiy elektromexanik tavsifi grafigi qurilgan koordinatalar tizimidagi abtsissa o’qining manfiy tomonida qarshiliklar miqdori R keltiriladi (11-rasm).
Abtsissa I o’qida, chegaraviy maksimal I₁ va minimal I₂ toklar belgilanadi, ularning qiymatlari dan topiladi. Belgilangan miqdorlardan tabiiy tavsif bilan kesishguncha I₁ va I₂ vertikal chiziqlari o’tkaziladi va kesishgan nuqtalar n_m va n_m+1 bilan belgilab qo’yiladi. R o’qida koordinata boshidan, yuritgich qarshiligi R_yu ga proportsional bo’lgan ixtiyoriy qiymatga ega OS (masalan 10 mm) belgilanadi va qarshilik masshtabi aniqlanadi:

Bu yerda: R_yu- yuritgich qarshiligi, R_ya- yakor chulg’ami qarshiligi, R_q.ch- qo’zg’atish qarshiligi chulg’ami, R_q- qo’shimcha chulg’amlarning qarshiliklarining yig’indisidan iborat.
S nuqtasidan yuqoriga vertikal chiziq o’tkaziladi hamda tabiiy tavsifdagi n_m va n_m+1 nuqtalaridan II kvadranta tomonga gorizontal chiziqlar o’tkaziladi. CHiziqlarning kesishgan nuqtalarini S va Y bilan belgilanadi. I₁ va I₂ toklariga muvofiq yuritgich qarshiliklari topiladi
R o’qida bu qarshiliklarga proportsional qiymatlar belgilanadi:
S bilan M va Y bilan K nuqtalari og’ma to’g’ri chiziqlar bilan birlashtiriladi.
K nuqtasidan MS gacha vertikal chiziq o’tkaziladi, kesishish nuqtasidan YK gacha gorizontal chiziq o’tkaziladi va bu kesishish nuqtasidan MS gacha vertikal chiziq o’tkaziladi va shu tariqa davom ettiriladi. Oxirgi gorizontal chiziq Y nuqtasidan o’tishi lozim. Aks holda I₁ va I₂ toklar uchun yuqorida keltirilgan chegarada boshqa qiymatlar qabul qilinib, diagramma takroran quriladi. CHiziqlar kesishgan nuqtlari 6-rasmdagidek harflar bilan belgilab qo’yiladi. Gorizontal chiziqlarni I kvadranta tomonga I₁ va I₂ vertikal chiziqlar bilan kesishguncha davom ettirilsa va kesishgan nuqtalar og’ma egri chiziqlar bilan birlashtirilsa, sun’iy tavsiflar hosil bo’ladi.
Ishga tushirish reostati pog’onalari qarshiliklari quyidagi tartibda aniqlanadi.
Ishga tushirish diagrammasidagi gorizontal kesmalar o’lchanadi va _R ni hisobga olib, pog’onalar qarshiliklari aniqlanadi.

To’liq reostat qarshiligi

9-rasm. Ketma-ket qo’zg’atio’li o’zgarmas tok yuritgichining ishga tushirish diagrammasi