«Kompyuter tizimlari» kafedrasi S. T. Kubayev, U. I. Murtazayeva kompyuter tizimlarini loyihalash va tashkil etish

Kompyuter tarmoqlari ishlash standartlari.
Ethernet texnologiyasi
Keltirilgan standartlar va ma’lumot almashish usullari dastlabki standart tarmoq texnologiyalaridan biri bo’lgan Ethernet texnologiyasining ajratiladigan muhitida mujassamlashganligini ko’ramiz.
Topologiya. Ethernet standartida umumiy shina fizik ulanish topologiyasi qat’iy belgilangan. Umumiy shinaning klassik varianti: koaksil kabelli ajratilgan muhit, barcha kompyuterlar ajratilgan muhitga tarmoq adapteri orqali bog’langan.
Kommutasiya usuli. Ethernet texnologiyasida paketlarni deytagrammali kommutisiyadan foydalaniladi. Ethernet tarmog’ida kompyuterlar o’rtasida almashinuvchi ma’lumot birligi kadr deb ataladi. Kadr o’rnatilgan formatga ega bo’ladi va shu bilan birga turli xil xizmat ma’lumotlari aks etgan maydonlardan iborat bo’ladi. Kommutasiya tarmoq adapteri va ajratilgan muhit yordamida amalga oshiriladi. Tarmoq adapterlari virtual kommutator interfeysiga, ajratilgan muhit esa interfeyslar o’rtasida kadrlarni uzatuvchi kommutasion blok deb ko’riladi. Kommutasion blok ishining bir qismini adapterlar ham bajaradi, ular qaysi kadr uning kompyuteriga manzillanganini, qaysi biri esa aksincha ekanlini aniqlash masalasini yechadi. 
Manzillash. Har bir kompyuter, aniqrog’i har bir tarmoq adapteri noyob apparat MAS-manzilga ega bo’ladi. Ethernet manzil tekis raqamli manzil bo’lib, bu yerda iyerarxiya foydalanilmaydi. Tanlovli, keng eshittirishli va guruhli yuborish uchun manzillarni qo’llaydi.
Muhitni ajratish va multipleksrlash. Oxirgi bog’lamalar ma’lumot almashish uchun tasodifiy ruxsat usulidan foydalangan holda yagona ajratiladigan muhitdan foydalanadi. Ethernet tarmog’ining oxirgi bog’lamalaridan keluvchi axborot oqimlari uzatilayotgan kanalda bo’lingan vaqt ish tartibida multiplekslanadi, ya’ni har xil paketlar oqimiga kanal navbatma navbat beriladi.
Kodlash. Ethernet adapteralari muhitga nol va bir kompyuter raqamlaridan iborat to’g’ri burchakli impulslar tarqatib 20 MGs takt chastotada ishlaydi. Kadrlar uzatish boshlaganida uning barcha bitlari tarmoqqa 10 Mbit/s o’zgarmas tezlik bilan uzatiladi (har bir bit ikkita taktda uzatiladi). Bu tezlik Ethernet tarmog’idagi aloqa muhitining o’tkazuvchanlik xususiyatidan aniqlanadi.