Kompyuter tarmoqlari (Oraliq)

Paketlarni tarmoqda uzatilishi
Kompyuter tarmoqlarda katta hajmli xabarlar kichik fragmentlarga paketlarga bo’linadi.
Uzatish paytida paket ketma ket aloqa liniyalar va marshrutizatorlar orqali o’tadi.
Marshrutizatorlar oraliq saqlash bilan uzatish mexanizmni ishlatadi paket avval to’liq qabul
qilinadi va buferga yoziladi, keyin aloqa liniyaga uzatiladi
Odatda uchta protokol turi
alohida ta’kidlanadi: transport, tarmoq va amaliy.
Protokol steklaridan foydalanishning ijobiy tomoni shun-
dan iboratki, quyi bosqichda ishlaydigan protokollar anchadan
beri ishlatiladigan va taniqli Ethernet, FDDI va boshqa tar-
moq protokollaridir. Bu protokollarning apparat vositalar
yordamida bajarilishi sharofati evaziga bir xil qurilmalarni

---

turli tarmoqlarda ishlatish imkoni mavjud bo‘ladi. Shu tufayli
qurilmalarning moslashuv imkoni hosil bo‘ladi.
Yuqori bosqich protokollari xususida esa har bir stek o‘z
afzalliklariga va kamchiliklariga egadir va «bir protokolga – bir
bosqich» tushunchasidek aniq bog‘lanish yo‘qdir, ya’ni bir pro-
tokol birdaniga ikki-uch bosqichlarda ham ishlashi mumkin.
Transport pog'onasi
Transport pog'onasi protokoli transport protokoli deb nomlanadi. U yuboruvchidan qabul
qiluvchiga ma'lumotlar trasportirovkasini ta'minlab beradi va tarmoq bo'yicha ma'lumotning
transportirovka uslubini aniqlab beradi.
Yuqori pog'onadan keladigan ma'lumotni taqsimlab, manzil va xizmat axborotli sarlavha
berish va paket ko'rinishida tarmoqqa uzatish mazkur pog'ona uchun xosdir.
Bu pog'onada oxirgi foydalanuvchiga paketlarning to'g'ri borish tartibi nazorat qilinadi.
Asosiy protokollari TCP va UDP.
TCP protokoli.
Transmission Control Protocol (TCP) Internetda ma'lumotlarni uzatishning asosiy
protokollaridan biridir. Internet ma'lumotlarini uzatishni boshqarish uchun mo'ljallangan.
TCP -dagi paketlar segmentlar deb ataladi.
UDP protokoli
UDP (User Datagram Protocol — foydalanuvchi datagrammasi protokoli) — IP-bogʻlanish
qilmasdan, tarmoq orqali maʼlumot joʻnatish transport protokoli. OSI modeli bosqichining
eng oddiy protokoli hisoblanadi. TCP dan farqli ravishda u joʻnatilgan maʼlumotlarni yetib
borishini taʼminlab bermaydi. UDP joʻnatilgan paketlarni yetib borgan yoki yetib
bormaganligi haqidagi soʻrovni amalga oshirmaydi. Buni natijasida paketlar yoʻqolishi
vujudga kelishi mumkin. UDP protokolining tezligi katta, agar bu protokolga ham TCP
protokoliga oʻxshash soʻrovnoma xizmati qoʻshilsa uning tezligi katta hajmdagi
maʼlumotlarni yuborish uchun yetarli boʻlmas edi. UDP protokilidagi paketlar yoʻqotilishi
deyarli sezilmaydi, chunki katta hajmdagi video axborot ichidan mikro sekundlar
yoʻqolganini inson koʻzi ilgʻamaydi. UDP protokoli katta hajmdagi maʼlumotlarni uzatishga
moʻljallangan boʻlib , asosan togʻridan-toʻgʻri translyatsiyalarni, jonli efirlarni va katta
hajmdagi video maʼlumotlarni yuborish uchun ishlatiladi.