Kompyuter lingvistikasi

Lemmatizatsiya - so‘zning dastlabki, boshlang‘ich formasini (lug‘atdagi shak- lini - lemmasini) tashkillashtirish texnikasi bo‘lib, bu jarayon o‘sha so‘zning boshqa so‘z-shakllaridan kelib chiqqan holda amalga oshiriladi. Lemmatizatsiya mor­fologik tahlil metodi tarkibiga kiradi, u ikki bosqichni o‘z ichiga oladi: 1) dekla­rativ bosqich - bunda muayyan so‘zning mumkin bo‘lgan barcha shakllari (so‘z- shakllar) belgilanadi; 2) protsedura bosqichi - bunda so‘z asos va qo‘shimchalarga, ya’ni leksemalarga yoki morfemalarga bo‘linadi. Lemmatizatsiya so‘zlarning gram­matik valentligi, qaysi affikslar bilan birika olish imkoniyatini ham belgilab bera­di. Masalan, o‘zbek tilida so‘zlarning lug‘atdagi shakli - lemmasi quyidagicha:

• 
  ot so‘z turkumi uchun - bosh kelishik, birlik shakli;
  
• 
  fe’l so‘z turkumi uchun - harakat nomi shakli;
  
• 
  sifat so‘z turkumi uchun - oddiy daraja shakli
  

Daftarlarni, daftarlarga, daftarlarning, daftarlardan, daftarlarda ! daftar

Yugurdi, yugurgan, yuguryapti, yugurmoqchi ! yugurmoq

Ko‘kimtir, ko‘kish, ko‘kroq ! ko‘k