Kompleks sonlar nazariyasi


§. Yig’indi va ko’paytmalarni kompleks sonlar yordamida hisoblash



Download 262,95 Kb.
bet6/10
Sana29.12.2021
Hajmi262,95 Kb.
#86565
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
kompleks sonlar nazariyasi

§. Yig’indi va ko’paytmalarni kompleks sonlar yordamida hisoblash

1-m i s o l. Ayniyatni isbotlang:

1  C 2C 4  ...  C1C 3  ..  2n1.

n n n n

Yechish. Nyuton binomini qo’lab quyidagi tengliklarni hosil qilamiz:

1  C1C 2C 3  ...  Cn1Cn  1  1n  2n ,



n n n n n

1  C1C 2C3  ...(1)n Cn  (1  1)n  0



n n n n

1  C1C 2C 3  ...(1)n Cn

 (1 1)n

 0 .


n n n n

Bu tengliklarni hadlab qo’shib, undan keyin ayirib, kerakli ayniyatni hosil qilamiz. ■

2-m i s o l. Ayniyatni isbotlang:

C0 C 3 C6 .... 1 2n 2cosрn .




n n n


3
3

Yechish. Quyidagi tenglikni qaraymiz:

1  xn C 0C1 x C 2 x 2C 3 x3  ...  Cn1xn1Cn xn .

n n n n n n


Bu tenglikga ketma-ket x = 1,

 ,  2

larni qo’yamiz, bu yerda


2    1  0 . Natijada quyidagi tengliklar hosil bo’ladi:

2n C 0C1C 2C 3  ...,



n n n n

1   n

C 0C 1  C 22C 33  ...,



n n n n

1   2 n

C 0C12C 34C 36  ...



n n n n

Lekin k son 3 ga bo’linmaganda 1  

2

 0 , k son 3 ga bo’linganda



esa

1  

  2  3

bo’ladi. Shuning uchun yuqoridagi tengliklarni hadlab



qo’shib,

2n  1   n  1   2 n

 3C 0C 3C 6  ...



tenglikni hosil qilamiz.

n n n

  cos 2

3


  • i sin 2

3

deb olish mumkin bo’lganligi uchun



1     2  cos 4

3

1   2    cos 2



3

  • isin 4

3

  • isin 2

3

cos

3

cos



3

  • isin ,

3

  • isin .

3

Shuning uchun

2n  1   n 1   2 n

 2n  2 cos n . Bu yerdan

3


C 0C 3C 6  ...  1 2n  2 cos n . ■




n n n


3
3

3-m i s o l. Tenglikni isbotlang:


12  22  ...  n2C 2

 2C 2C 2  ...C 2 .




  12

n1


n n1 2

2 2



C


Yechish. 2

1 2

  bo’lganligi uchun



2 2

2C  

  .


Shuning uchun

2 k 2 k .


2C

n n



n
 2

 2

 2


Bundan yuqoridagi ayniyat kelib chiqadi. ■

4-m i s o l. Yig’indini hisoblang:   1  C 2C 4C 6  ...



n n n

Yechish. 1  in

 1  C1i C 2i 2C 3i3  ifodani qaraymiz. Bundan



n n n

1  in

1  C 2C 4  ...iC1C 3C 5.



n n n n n

Lekin 1  i 

2cos i sin . Shuning uchun






4

4
 

 


n

  1  C 2C 4C 6  ... 



n .


n n n

22 cos

4


Bu yerdan n = 4m bo’lganda   1m 22m , n = 4m+1 bo’lganda

  1m 22m , n = 4m+3 bo’lganda    1m1 22m1 , n = 4m+2 bo’lganda

  0 bo’lishi kelib chiqadi. ■

5-m i s o l. Ayniyatni isbotlang:



1 1

2

C1



1 C 2  ... 


n
3

1


n 1

Cn

2n1 1 n 1 .


n

n

n1
Yechish. Quyidagi ko’phadni qaraymiz:



n1
Bundan

1  xn1  1  C1

2


x C
n1

x2  ...C n1 xn1 .

1 xn1 1

C1 C 2 Cn

C 0 x n x 2 n x3  ... n xn1

(*).


n 1

n 2 2

n 1

Bu tenglikka x = 1 ni qo’yib, izlanayotgan ayniyatni hosil qilamiz. ■ 6-m i s o l. Ayniyatni isbotlang:

Cn Cn

  • Cn

 ...  Cn

Cn1 .

n n1

n 2

n

n 1

Yechish. Tenglikning chap tomonidagi ifoda

S  1  xn  1  xn1  1  xn2  ...  1  xn

ko’phaddagi xn oldidagi koeffisiyentdan iborat. Bu ko’phadni quyidagicha almashtiramiz:



 n

   2



n 1  x 1  1




S  1  x

1  1  x  1  x  ...  1  x

 1  x

x



C
1 1  xn 1  1  xn . x

kvadrat qavs ichidagi ko’phadda bo’ladi. ■

xn1

oldidagi koeffisiyent



n1 n 1

ga teng


7-m i s o l.

C 0C p C1C p1  ...  C pC 0

C p

tenglik o’rinli bo’lishini


ko’rsating.

n m n m

n m mn

Yechish. Quyidagi ko’phadlarni qaraymiz:

1  xn

Cs xs , 1  xm

m

Ct xt .


n
n

s0

m



t0

U holda: 1  xn 1  xm

n

Cs xs

m

Ct xt

 1  xnm



C p x p

n

s0

m



t 0

mn

tenglikdan talab qilinayotgan tenglik kelib chiqadi. ■ 8-m i s o l. Ayniyatni isbotlang:

C 0 2  C1 2  C 2 2  ...  C n 2  Cn .

n n n n 2n

Yechish. 1  xn 1  xn  1  x2n ko’paytmani qaraymiz. Bu ko’paytmani

n n 2 n

quyidagicha yozish mumkin:

Cs xs Ct xt

C



x .


Bu yerdan C

n

s0

CsCt .



n

t0

2n



k 0

2n n n

st

Natijada, Cn

CsCt



Cs Cns

C s 2 . ■


n
2n n n

stn

n n

s0

n


n
s0

9-m i s o l. Tenglikni isbotlang:

m1


2m
22m cos2m  2C
cos2m     Cm .



2m
Yechish.

 0


cos cos  i sin   cos  i sin   tenglikda

2


cos  isin  z

deb olamiz. U holda



cos  isin  z 1,

z z 1 2m

1 2m
 2m

cos 2m 



2

m1

C z z .



22m  0 2m




2m

C

2m
2m

Bundan

22m cos 2m

C



z 2m  Cm

z 2m . Ikkinchi


2m
 0  m1

yig’indida

m k  m k 1

deb olamiz. U holda bu yig’indi quyidagi



ko’rinishga keladi:


0
C 2m ' z 2m ' 

m1C

z 2m  .

2 m

 'm1`

2m

 0`


Shunday qilib,

22m cos 2m

m1C

z 2m  z 2m  Cm .

2m 2m

 0


Lekin

Z 2m  Z 2m 

 2cos2m k . Shuning uchun



m1


2m

2m
22m cos2m   2C cos 2m     Cm . ■

 0


10-m i s o l. Tenglikni isbotlang:

sin n sin n  1

sin  sin2  ...  sin n 

2 2



sin

2

  2k ,



k Z .

Yechish.

A cos  cos2  ...  cosn

yig’indini kiritamiz. U holda



isbot qilinayotgan tenglikning chap tomonini B orqali belgilab

A Bi  cos  isin   cos2  isin2   ...  cosn  isinn 

ni hosil qilamiz.

Bu geometrik progressiya hadlarining yig’indisidan iborat. Quyidagi


belgilashni kiritamiz:   cos

2


2

2n2 2

A Bi   24  ...   2n

2  1 .


Oxirgi kasrning surat va maxrajida  ning shunday darajalarini qavsdan tashqariga chiqaramizki, qavs ichida  ning qarama-qarshi ko’rsatkichli

darajalarining ayirmasi qolsin (buning mumkin bo’lishi uchun biz cos  i sin 


ni emas

cos

2


  • i sin

2

ni belgilardik):


A Bi
n2 n n



    1



cosn 1  isin n 12isin n n




n1 n n 2

2 2

sin

n 1

n 1




1

2 cos

  isin

.


 

2isin

2

sin 2 2

2


sin n sin n 1

Bu yerdan B

2 2



sin

2

ni va bir vaqtda



sin n cos n  1

A 2 2

sin

ni hosil qilamiz. ■



2

Xuddi shunday



a1 cos b1 a2 cos b2  ...  an cos bn
va a1 sin b1 a2 sin b2  ...  an sin bn

yig’indilarni ham hisoblash mumkin, agar

b1 , b2 ,...,bn

argumentlar arifmetik



progressiyani, etsa.

a1 , a2 ,..., an

koeffisiyentlar esa gometrik progressiyani tashkil



M A S H Q L A R


46*. Tengliklarni isbotlang:


  • C

C

a)
1 3

2n 2n

 ...  Cn1  22n2

, agar n  juft bo’lsa;



2n

2n

2 n
b) 1  C 2  ...  C 2n1  22n2 , agar n  toq bo’lsa.

47*. Tengliklarni isbotlang:

a) C1C 4C 7      1 2n  2cos n 2 ;




n n n


3
3

b) C 2C 5C 8      1 2n  2cos n 4 .






n n n


3
3

48*. Quyidagi yig’indini hisoblang:

C1C 3C 5C 7  ... .

49*. Ayniyatni isbotlang:

n n n n

0 2C1

3C 2 4C 3

n1Cn

  1n1  1






Cn n

2

n n

3 4

 .... 



n

n  1

n  1 .

50*. Ayniyatni isbotlang:

C 0C1C 2  ...(1) C

  1 C .



n n n

n n1

51*.

C 0C

C1C 1  ...  Cn Cn



2n!

tenglik o’rinli




n

n

n

n

n

n

n -  !n   !
bo’lishini ko’rsating.

52*. Ayniyatni isbotlang:




  C

  C

2n1

2n

2n

2n

2n

2n

b) C
a) C 0 2  C1 2  C 2 2  ...  C 2 n 2   1n Cn ;

0

2n1

2 1

2n1

2 2

2n1



2  ...  C 2n1 2  0 .

53*. Quyidagi tengliklarni isbotlang:

a) 22m sin2m  m1 1m 2C

cos2m     Cm ;


 0

m


2m1
b) 22m cos 2m1  C
2m
cos2m  2
2m
 1 ;

 0

c) 22m sin 2m1   m  1m C

sin2m  2

 1 .



 0

54*. Tengliklarni isbotlang:


2m1

  1. cos

n

  • cos 3

n

  • cos 5

n

 ...  cos 2n 1



n

 0 ;


  1. sin

n

  • sin 3

n

  • sin 5

n

 ...  sin 2n 1



n

 0 .


55*. Yig’indilarni toping:

  1. cos x C1 cos 2x  ...  Cn cosn  1x ;

n n

  1. sin x C1 sin 2x  ...  Cn sinn  1x .

n

56*. Yig’indilarni toping:

57. Isbotlang:

n

sin 2 x  sin 2 3x  ...  sin 2 2n 1x .



  1. cos 2 x cos 2 2x  ...  cos 2nx n cosn 1x sin nx ;

2 2sin x

  1. sin 2 x sin 2 2x  ...  sin 2nx n cosn 1x sin nx .

2

58*. Yig’indilarni toping:

2sinx


  1. cos x  2 cos 2x  3cos 3x  ...  n cos nx ;

  2. sin x  2sin 2x  3sin 3x  ...  n sin nx .

  1. Download 262,95 Kb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish