1-m i s o l. Ayniyatni isbotlang:
1 C 2 C 4 ... C1 C 3 .. 2n1.
n n n n
Yechish. Nyuton binomini qo’lab quyidagi tengliklarni hosil qilamiz:
1 C1 C 2 C 3 ... Cn1 Cn 1 1n 2n ,
n n n n n
1 C1 C 2 C3 ...(1)n Cn (1 1)n 0
n n n n
1 C1 C 2 C 3 ...(1) n Cn
(1 1)n
0 .
n n n n
Bu tengliklarni hadlab qo’shib, undan keyin ayirib, kerakli ayniyatni hosil qilamiz. ■
2-m i s o l. Ayniyatni isbotlang:
C0 C 3 C6 .... 1 2n 2cosрn .
n n n
3
3
Yechish. Quyidagi tenglikni qaraymiz:
1 xn C 0 C1 x C 2 x 2 C 3 x3 ... Cn1xn1 Cn xn .
n n n n n n
2 1 0 . Natijada quyidagi tengliklar hosil bo’ladi:
2n C 0 C1 C 2 C 3 ...,
n n n n
1 n
C 0 C 1 C 2 2 C 3 3 ...,
n n n n
1 2 n
C 0 C1 2 C 3 4 C 3 6 ...
n n n n
Lekin k son 3 ga bo’linmaganda 1
2
0 , k son 3 ga bo’linganda
esa
1
2 3
bo’ladi. Shuning uchun yuqoridagi tengliklarni hadlab
qo’shib,
2 n 1 n 1 2 n
3C 0 C 3 C 6 ...
tenglikni hosil qilamiz.
n n n
cos 2
3
3
deb olish mumkin bo’lganligi uchun
1 2 cos 4
3
1 2 cos 2
3
3
3
cos
3
cos
3
3
3
Shuning uchun
2 n 1 n 1 2 n
2n 2 cos n . Bu yerdan
3
C 0 C 3 C 6 ... 1 2 n 2 cos n . ■
n n n
3
3
3-m i s o l. Tenglikni isbotlang:
12 22 ... n2 C 2
2C 2 C 2 ...C 2 .
1 2
n1
n n1 2
2 2
C
Yechish. 2
1 2
bo’lganligi uchun
2 2
2C
.
Shuning uchun
2 k 2 k .
2C
n n
n
2
2
2
Bundan yuqoridagi ayniyat kelib chiqadi. ■
4-m i s o l. Yig’indini hisoblang: 1 C 2 C 4 C 6 ...
n n n
Yechish. 1 i n
1 C1i C 2i 2 C 3i3 ifodani qaraymiz. Bundan
n n n
1 i n
1 C 2 C 4 ... iC1 C 3 C 5 .
n n n n n
Lekin 1 i
2cos i sin . Shuning uchun
n
1 C 2 C 4 C 6 ...
n .
Bu yerdan n = 4 m bo’lganda 1 m 2 2m , n = 4 m+1 bo’lganda
1m 22m , n = 4m+3 bo’lganda 1m1 22m1 , n = 4m+2 bo’lganda
0 bo’lishi kelib chiqadi. ■
5-m i s o l. Ayniyatni isbotlang:
1 1
2
C1
1 C 2 ...
n
3
1
n 1
Cn
2n1 1 n 1 .
n
n
n1
Yechish. Quyidagi ko’phadni qaraymiz:
n1
Bundan
1 xn1 1 C1
2
x C
n1
x2 ... C n1 xn1 .
1 xn1 1
C1 C 2 Cn
C 0 x n x 2 n x3 ... n xn1
(*).
n 1
n 2 2
n 1
Bu tenglikka x = 1 ni qo’yib, izlanayotgan ayniyatni hosil qilamiz. ■ 6-m i s o l. Ayniyatni isbotlang:
Cn Cn
... Cn
Cn1 .
n n1
n 2
n
n 1
Yechish. Tenglikning chap tomonidagi ifoda
S 1 xn 1 xn1 1 xn2 ... 1 xn
ko’phaddagi xn oldidagi koeffisiyentdan iborat. Bu ko’phadni quyidagicha almashtiramiz:
n
2
n 1 x 1 1
S 1 x
1 1 x 1 x ... 1 x
1 x
x
C
1 1 xn 1 1 xn . x
kvadrat qavs ichidagi ko’phadda bo’ladi. ■
xn1
oldidagi koeffisiyent
n1 n 1
ga teng
7-m i s o l.
C 0C p C1C p1 ... C pC 0
C p
tenglik o’rinli bo’lishini
ko’rsating.
n m n m
n m mn
Yechish. Quyidagi ko’phadlarni qaraymiz:
1 xn
Cs xs , 1 xm
m
Ct xt .
U holda: 1 x n 1 x m
n
Cs xs
m
Ct xt
1 xnm
C p x p
tenglikdan talab qilinayotgan tenglik kelib chiqadi. ■ 8-m i s o l. Ayniyatni isbotlang:
C 0 2 C1 2 C 2 2 ... C n 2 Cn .
n n n n 2n
Yechish. 1 xn 1 xn 1 x2n ko’paytmani qaraymiz. Bu ko’paytmani
n n 2 n
quyidagicha yozish mumkin:
Cs xs Ct xt
C
x .
Bu yerdan C
n
s0
CsCt .
n
t0
2n
k 0
2n n n
st
Natijada, Cn
CsCt
Cs Cn s
C s 2 . ■
n
2n n n
stn
n n
s0
n
n
s0
9-m i s o l. Tenglikni isbotlang:
m1
2m
22m cos2m 2C
cos2m Cm .
2m
Yechish.
0
cos cos i sin cos i sin tenglikda
2
cos isin z
deb olamiz. U holda
cos isin z 1,
z z 1 2m
1 2m
2m
cos 2m
2
m1
C z z .
22m 0 2m
2m
C
2m
2 m
Bundan
2 2m cos 2m
C
z 2 m Cm
z 2m . Ikkinchi
2m
0 m1
yig’indida
m k m k 1
deb olamiz. U holda bu yig’indi quyidagi
ko’rinishga keladi:
0
C 2m ' z 2m '
m1C
z 2m .
Shunday qilib,
22m cos 2m
m1C
z 2m z 2m Cm .
Lekin
Z 2 m Z 2 m
2cos2m k . Shuning uchun
m1
2m
2m
2 2m cos 2m 2 C cos 2 m Cm . ■
0
10-m i s o l. Tenglikni isbotlang:
sin n sin n 1
sin sin2 ... sin n
2 2
sin
2
2k ,
k Z .
Yechish.
A cos cos2 ... cosn
yig’indini kiritamiz. U holda
isbot qilinayotgan tenglikning chap tomonini B orqali belgilab
A Bi cos isin cos2 isin2 ... cosn isinn
ni hosil qilamiz.
Bu geometrik progressiya hadlarining yig’indisidan iborat. Quyidagi
belgilashni kiritamiz: cos
2
2
2 n2 2
A Bi 2 4 ... 2n
2 1 .
Oxirgi kasrning surat va maxrajida ning shunday darajalarini qavsdan tashqariga chiqaramizki, qavs ichida ning qarama-qarshi ko’rsatkichli
darajalarining ayirmasi qolsin (buning mumkin bo’lishi uchun biz cos i sin
ni emas
cos
2
2
ni belgilardik):
A Bi
n2 n n
1
cosn 1 isin n 1 2isin n n
n1 n n 2
2 2
sin
n 1
n 1
1
2 cos
isin
.
2isin
2
sin 2 2
2
sin n sin n 1
Bu yerdan B
2 2
sin
2
ni va bir vaqtda
sin n cos n 1
A 2 2
sin
ni hosil qilamiz. ■
2
Xuddi shunday
a1 cos b1 a2 cos b2 ... an cos bn
va a1 sin b1 a2 sin b2 ... an sin bn
progressiyani, etsa.
a1 , a2 ,..., an
koeffisiyentlar esa gometrik progressiyani tashkil
M A S H Q L A R
46*. Tengliklarni isbotlang:
C
a)
1 3
2 n 2 n
... Cn1 22n2
, agar n juft bo’lsa;
2n
2n
2 n
b) 1 C 2 ... C 2n1 2 2n2 , agar n toq bo’lsa.
47*. Tengliklarni isbotlang:
a) C1 C 4 C 7 1 2n 2cos n 2 ;
n n n
3
3
b) C 2 C 5 C 8 1 2n 2cos n 4 .
n n n
3
3
48*. Quyidagi yig’indini hisoblang:
C1 C 3 C 5 C 7 ... .
49*. Ayniyatni isbotlang:
n n n n
0 2 C1
3 C 2 4 C 3
n1 Cn
1n1 1
Cn n
2
n n
3 4
....
n
n 1
n 1 .
50*. Ayniyatni isbotlang:
C 0 C1 C 2 ...(1) C
1 C .
n n n
n n1
51*.
C 0 C
C1C 1 ... Cn Cn
2 n!
tenglik o’rinli
n
n
n
n
n
n
n - !n !
bo’lishini ko’rsating.
52*. Ayniyatni isbotlang:
C
C
2n1
2n
2n
2n
2n
2n
b) C
a) C 0 2 C1 2 C 2 2 ... C 2 n 2 1 n Cn ;
0
2n1
2 1
2n1
2 2
2n1
2 ... C 2n1 2 0 .
53*. Quyidagi tengliklarni isbotlang:
a) 22m sin2m m1 1m 2C
cos2m Cm ;
0
m
2m1
b) 22m cos 2m1 C
2m
cos2m 2
2m
1 ;
0
c) 2 2m sin 2m1 m 1 m C
sin2 m 2
1 .
0
54*. Tengliklarni isbotlang:
2 m1
cos
n
n
n
... cos 2n 1
n
0 ;
sin
n
n
n
... sin 2n 1
n
0 .
55*. Yig’indilarni toping:
cos x C1 cos 2x ... Cn cosn 1x ;
n n
sin x C1 sin 2x ... Cn sinn 1x .
n
56*. Yig’indilarni toping:
57. Isbotlang:
n
sin 2 x sin 2 3x ... sin 2 2n 1x .
cos 2 x cos 2 2x ... cos 2nx n cosn 1x sin nx ;
2 2 sin x
sin 2 x sin 2 2x ... sin 2nx n cosn 1x sin nx .
2
58*. Yig’indilarni toping:
2sinx
cos x 2 cos 2x 3cos 3x ... n cos nx ;
sin x 2sin 2x 3sin 3x ... n sin nx .
Do'stlaringiz bilan baham: |