Kompleks darsliklar

Viskoza tolasi. Viskoza tolasini olish uchun archa, qarag‘ay, oq qarag‘ay yog‘ochlaridan sellyuloza ajratib olinadi. Sellyuloza — qog‘oz kombinatlarida payraha holatigacha maydalanib, ishqor eritmasida qaynatiladi. Natijada sellyuloza ommasi hosil bo‘ladi. U oqartiriladi va karton taxtasi tarzida kimyoviy tolalar kombinatiga keltiriladi. Bu erda sellyuloza quritiladi va ishqorli sellyuloza olish uchun merserizatsiyalanadi. Ishqorli sellyulozaga uglerodli oltingugurt bilan ishlov berilgandan so‘ng sellyuloza ksantogenati hosil boiadi. U natriy ishqorli eritmasida eritilganda yopishqoq yiguruv eritmasi — viskoza hosil bo‘ladi.
Viskoza tolalari ho‘l usulda shakllantiriladi. Filera teshiklaridan chiqqan eritma oqimlari cho‘ktirish vannasiga tushadi. Bu yerda viskozaingichkairak tolalar tarzidaqotib qoladi.Tayyor tolalar maxsus g‘altaklarga o‘raladi.Pardozlash jarayonida viskoza iplari yuviladi, oqartiriladi, bo‘yaladi. Tolalarning uzunligi turlicha bo‘lishi mumkin. Yakka tolalarning chiziqiy zichligi 0,27—0,66 teks. Kompleks tolalarning chiziqiy zichligi ularni hosil qiluvchi yakka tolalarning yo‘g‘onligiga va soniga bog‘liq. Viskozaning mustahkamligi tabiiy ipaknikidan past bo‘lacli.Uni oshirish uchun shakllantirilgan tolalar darhol cho‘ziladi, natijada sellyuloza molekulalari tola o‘qiga nisbatan parallel holatda joylashadi. Ho‘l holatda viskozaning mustahkamligi 30—65 foizgacha kamayadi.Viskozaning cho‘zilgandagi uzayishi 22 foizga yetadi. To‘liq uzayishning 70 foizigacha ulushini plastik deformatsiya tashkiltadi. Shu tufayli viskozadan tayyorlangan buyumlar anchag‘ijimlanuvchan bo‘ladi. Viskoza tolalari tovlanib turadi. Sutrangtolalar olish uchun yigiruv eritmasiga mayin qilib tuyilgan titanoksid kukuni qo‘shiladi. Me'yoriy sharoitda tolalar tarkibida foiz normal namlik bo‘ladi. Kimyoviy tarkibi va yonishi paxtanikigao‘xshaydi. 120°C gacha haroratda isitilganda xossalarini o‘zgartirmaydi.
Viskoza tolasidan ko‘ylak va kostyumbop gazlamalar, trikotaj matolari, ichki kiyim buyumlari, paypoqlar, tasmalar ishlab chiqariladi. Bundan tashqari texnik gazlamalarni ishlab chiqarishda qo‘llaniladi.